Pod czujnym okiem Wielkiego Brata

Dokładnie 60 lat temu ukazał się po raz pierwszy „Rok 1984” George’a Orwella. Książka uznawana za najlepszy literacki opis totalitaryzmu i jedną z najważniejszych powieści politycznych w historii.

Publikacja: 08.06.2009 05:07

George Orwell (1903 – 1950)

George Orwell (1903 – 1950)

Foto: Corbis

Autor jako dziennikarz i sympatyk strony republikańskiej uczestniczył w 1938 roku w wojnie domowej w Hiszpanii. Bezpośrednie spotkanie z ideologią komunistyczną wywołało u niego twórczy szok. Tytuł książki wziął się z roszady cyfr roku 1948, w którym Orwell zaczął pracę nad powieścią.

– W PRL powieść Orwella była zakazana. Pamiętam, jak czytaliśmy ją w drugim obiegu.

To było dla nas szokujące, że autor już w latach 40. przewidział i opisał świat, który my za żelazną kurtyną obserwowaliśmy na co dzień – wspomina senator PO Jan Rulewski, w PRL działacz opozycji.

Orwell w swym dziele zanalizował zasady funkcjonowania systemu totalitarnego, odsłaniając przede wszystkim mechanizmy deprawacji myślenia i manipulacji językiem.

– Mnie najbardziej uderzył zawarty tam podział na partię wewnętrzną i zewnętrzną. Nieliczną grupę, która decyduje o wszystkim, i większość, która jest manipulowana – opowiada Rulewski. – Książka jest też skarbnicą określeń, które na trwałe weszły do historii

– dodaje.

Takie wyrażenia, jak „Wielki Brat”, „Ministerstwo Prawdy”, „Policja Myśli”, „nowomowa” czy „podwójne myślenie”, weszły do języka potocznego. – Wielki Brat to był Związek Radziecki, nowomowa – język, którym posługiwała się PZPR – wspomina Rulewski. Hasło „Wielki Brat patrzy”, które w powieści krzyczało na plakatach rozlepionych po całym Londynie, natchnęło też twórców pierwszego telewizyjnego reality show „Big Brother”. Na podstawie książki powstało także kilka filmów: w roku 1954, 1956 i w 1984. Ścieżkę dźwiękową do tego ostatniego filmu nagrał i wydał na płycie „1984 (For the Love of Big Brother)” zespół Eurythmics – pochodzi z niej przebój „Sexcrime”

Przed dwoma laty „Rok 1984” został uznany w sondażu brytyjskiego dziennika „The Guardian” za książkę najtrafniej oddającą sens XX wieku. Orwellowi nie dane było tego doczekać. Zmarł rok po jej wydaniu.

Autor jako dziennikarz i sympatyk strony republikańskiej uczestniczył w 1938 roku w wojnie domowej w Hiszpanii. Bezpośrednie spotkanie z ideologią komunistyczną wywołało u niego twórczy szok. Tytuł książki wziął się z roszady cyfr roku 1948, w którym Orwell zaczął pracę nad powieścią.

– W PRL powieść Orwella była zakazana. Pamiętam, jak czytaliśmy ją w drugim obiegu.

Pozostało 80% artykułu
Literatura
Zbigniew Herbert - poeta-podróżnik na immersyjnej urodzinowej wystawie
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Literatura
Nagroda Conrada dla Marii Halber
Literatura
Książka napisana bez oka. Salman Rushdie po zamachu
Literatura
Leszek Szaruga nie żyje. Walczył o godność
Materiał Promocyjny
Strategia T-Mobile Polska zakładająca budowę sieci o najlepszej jakości przynosi efekty
Literatura
Han Kang z Korei Południowej laureatką literackiego Nobla'2024. Jedną powieść pisała w Warszawie