Druga transza rygorów antylichwiarskich wchodzi w życie

Test wypłacalności pożyczkobiorcy, ograniczenie egzekucji spłaty, to kolejne przepisy jakie mają pomóc w walce z lichwą. 18 maja wchodzą w życie.

Publikacja: 17.05.2023 14:05

Druga transza rygorów antylichwiarskich wchodzi w życie

Foto: Adobe Stock

Pół roku po pierwszej części wchodzi w życie druga część ograniczeń antylichwiarskich. Firmy pożyczkowe które już odnotowują straty obawiają się jeszcze większych.

Od 19 grudnia 2022 r. obowiązuje pierwsza część ograniczeń antylichwiarskich. Największe emocje budził limit pozaodsetkowych kosztów pożyczki. Chodzi o: prowizje, opłaty za przygotowanie umowy i jej obsługę, które w całym okresie spłaty nie mogą być według nowej ustawy wyższe od 5 proc. całkowitej kwoty pożyczki w przypadku tzw. chwilówek, czyli pożyczek zaciąganych do 30 dni. W przypadku dłuższych pożyczek nie mogą one przekroczyć 10 proc. za udzielenie pożyczki, plus dodatkowe 10 proc. za każdy rok pożyczki, nie więcej jednak niż 45 proc. łącznie od całej transakcji. Udzielający pożyczki ma wyraźnie informować pożyczkobiorcę przed zawarciem umowy o łącznej wysokości tych kosztów oraz odsetek, oraz innych prawach konsumenta.

Test wypłacalności, ograniczenia egzekucji

Wchodzące teraz przepisy stanowią, że firma pożyczkowa ma uzależniać udzielenie kredytu konsumenckiego (pożyczki) od pozytywnej oceny zdolności kredytowej kredytobiorcy. Tej oceny dokonuje się na podstawie danych udostępnianych przez tzw. zaufanych dostawców wskazanych w prawie bankowym lub biura informacji gospodarczej. Jeżeli nie pozwalają one na ocenę zdolności kredytowej, to odbiera się od konsumenta oświadczenie o jego dochodach i stałych wydatkach jego gospodarstwa domowego wraz z dokumentami potwierdzającymi ich wysokość, obowiązkowo zaś w przypadku, kiedy kredyt przekracza dwukrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Dane te firma pożyczkowa przechowuje przez trzy lata, a jeżeli pożyczki udzieliła z naruszeniem tych rygorów lub z uzyskanych informacji wynikało, że konsument miał zaległości w spłacie innej pożyczki powyżej 6 miesięcy, a nowy kredyt nie był przeznaczony na spłatę tej zaległości, to zbycie wierzytelności z tej umowy jest nieważne, a dochodzenie należności dopuszczalne dopiero po całkowitej spłaty wcześniejszego długu. Zakaz zbywania nie wstrzymuje zaś biegu przedawnienia tej wierzytelności.

Za naruszenia jej pracowników lub pośredników kredytowych firma pożyczkowa ponosi wobec pożyczających odpowiedzialność jak za swoje działania, i na niej spoczywa ciężar udowodnienia, że prawidłowo zrealizowała swe obowiązki wobec konsumenta.

Czytaj więcej

Antylichwiarska ustawa Ministerstwa Sprawiedliwości weszła w życie

Sprawozdawczość i nadzór

Kolejne przepisy nakładają na te firmy szerokie obowiązki sprawozdawcze, z za ich naruszenie ustawa przewiduje wysokie kary pieniężne dla firmy pożyczkowej lub jej prezesa, które wymierzać będzie Komisja Nadzoru Finansowego, ale te rygory zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2024 r.

- Gwarancje udzielone przez ustawę osobom zaciągającym pożyczki w instytucjach pożyczkowych są daleko idące, a cały ciężar i ryzyka badania zdolności kredytowej dłużnika został w przerzucone na firmę udzielającą finansowania. Tylko duże będą w stanie udźwignąć ciężar uruchomienia procedury weryfikacji zdolności kredytowej klientów. Dla małych firm pożyczkowych może to się okazać barierą nie do udźwignięcia. Po pierwsze z uwagi na duży organizacyjny wymiar wprowadzenia mechanizmów weryfikacji zdolności kredytowej. Po wtóre z uwagi na duży koszt prowadzenia czynności koniecznych do zgodnej z nowymi przepisami weryfikacji zdolności kredytowej klientów - ocenia adwokata Tomasz Romanowski z RESIST Rezanko Sitek Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych

Podstawa prawna: ustawa o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie, Dz.U z 17 listopada 2022 r., poz. 2339.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Jarosław Ryba Funkcja, prezes Polskiego Związku Instytucji Pożyczkowych

Wskutek zmian z grudnia ubiegłego roku mniej więcej połowa małych i średnich firm pożyczkowych przestała działać lub jest w likwidacji. Liderzy są nadal aktywni, ale zdecydowanie ostrożniej udzielają pożyczek i przewidujemy, że sektor zakończy rok ze stratą. Jest też ryzyko całkowitego zatrzymania akcji pożyczkowej wraz z obniżkami stóp procentowych, stąd potrzeba podniesienia limitu kosztów pozaodsetkowych. Obecne poziomy są nierynkowe i najmocniej uderzają w pożyczki krótkoterminowe – ofert pożyczek poniżej 30 dni na rynku nie ma wcale. 

Jeśli chodzi o nowe wymogi oceny zdolności kredytowej pożyczkobiorców, nasze firmy były na to przygotowane, ale ich formalizacja oraz nowe sankcje generują kolejne koszty. Z drugiej strony regulacja sektora pożyczek, jedna z najbardziej surowych w Europie, zwiększa wiarygodność branży, co może zachęcić nowych klientów, a na pewno odcina nas od negatywnych skojarzeń z działalnością lichwiarską lub parabankową.

Pół roku po pierwszej części wchodzi w życie druga część ograniczeń antylichwiarskich. Firmy pożyczkowe które już odnotowują straty obawiają się jeszcze większych.

Od 19 grudnia 2022 r. obowiązuje pierwsza część ograniczeń antylichwiarskich. Największe emocje budził limit pozaodsetkowych kosztów pożyczki. Chodzi o: prowizje, opłaty za przygotowanie umowy i jej obsługę, które w całym okresie spłaty nie mogą być według nowej ustawy wyższe od 5 proc. całkowitej kwoty pożyczki w przypadku tzw. chwilówek, czyli pożyczek zaciąganych do 30 dni. W przypadku dłuższych pożyczek nie mogą one przekroczyć 10 proc. za udzielenie pożyczki, plus dodatkowe 10 proc. za każdy rok pożyczki, nie więcej jednak niż 45 proc. łącznie od całej transakcji. Udzielający pożyczki ma wyraźnie informować pożyczkobiorcę przed zawarciem umowy o łącznej wysokości tych kosztów oraz odsetek, oraz innych prawach konsumenta.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP