Jak zmienić Krajowy Plan Odbudowy i nie stracić

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, minister funduszy i polityki regionalnej, zapowiedziała, że w lutym powinien być gotowy pakiet zmian w naszym Krajowym Planie Odbudowy. Ten obecnie obowiązujący został wynegocjowany przez poprzedni rząd. – Chodzi o zmiany w zakresie minimalnym i niezbędnym, żeby rozmowy nie trwały bardzo długo. I to będzie rozmowa o tym, które reformy warto zmodyfikować, ewentualnie relokować fundusze – powiedziała minister. Jako przykłady do wykreślenia wymieniła projekt polskiego samochodu elektrycznego Izera.

Dokładnie przejrzeć plan

Czasu jednak zostało tak mało, że trudno o wymyślanie zupełnie nowych projektów inwestycyjnych czy nowych reform. – Celem, jaki sobie stawiamy, nie jest po prostu wydać wszystko do ostatniej złotówki, bo to jest pożyczka. Celem jest zoptymalizowanie tej inwestycji i przeprowadzenie reform – zaznaczyła Pełczyńska-Nałęcz.

Czytaj więcej

Transformacja Energetyczna

KPO powoli odblokowuje wypłaty na Czyste Powietrze

Pieniądze na program Czyste Powietrze powoli są odblokowane, a dotacje trafiają już do beneficjen...

Zdaniem Jana Olbrychta, eurodeputowanego PO, członka parlamentarnej grupy roboczej ds. oceny krajowych planów odbudowy, można też zrobić coś innego. Trzeba dokładnie przejrzeć plan, sprawdzić, co jet realne, i skonsultować się z samorządami. – Jeśli one już realizują jakieś inwestycje za swoje pieniądze, które zgodne są z celami KPO, to można próbować je wpisać do zmienionego planu. Przecież środki z KPO mogą refinansować projekty realizowane od 2021 roku – podkreśla europoseł.

Polska nie byłaby pierwszym krajem, który dokonuje rewizji swojego KPO. Pięć państw członkowskich: Włochy, Luksemburg, Niemcy, Finlandia i Irlandia, zwróciło się o ukierunkowaną zmianę KPO w trakcie jego wdrażania. Niektóre z tych zmian zostały już zatwierdzone przez Komisję i Radę UE – niemiecki, duński i luksemburski. Bo każda zmiana musi być najpierw zaakceptowana przez KE, a potem formalnie przyjęta przez Radę, co może zająć do kilku miesięcy. Jeśli zmiany, jak zapowiada minister, będą minimalne i niezbędne, to Komisja może dokonać szybszej oceny i wtedy szybciej zyskamy pewność, co powinniśmy robić i za co dostaniemy zwrot pieniędzy.

Według unijnego rozporządzenia o KPO zmiany mogą nastąpić w trzech przypadkach. Po pierwsze, gdy państwo występuje o dodatkowe pożyczki. Po drugie, przy okazji dopisania dodatkowych funduszy z REPowerEU (stworzonych specjalnie na dodatkowe wsparcie transformacji energetycznej w reakcji na wojnę w Ukrainie). Te dwie możliwości są już nieaktualne – dodatkowe pożyczki i dodatkowe pieniądze z REPowerEU już nam przyznano. Pozostaje zatem trzecia możliwość. – Państwa członkowskie mogą również zmienić swój plan, jeśli mogą wykazać, że obiektywne okoliczności sprawiają, że realizacja niektórych celów pośrednich i końcowych jest niewykonalna. Te obiektywne okoliczności mogą być np. powiązane z inflacją, niedoborami w łańcuchu dostaw lub faktem, że istnieje lepsza alternatywa umożliwiająca osiągnięcie zamierzonego celu – powiedziała „Rzeczpospolitej” Veerle Nuyts, rzeczniczka KE.

Opóźnione inwestycje

Przed Polską jest dodatkowy problem, bo dostaliśmy z KPO bardzo dużo pieniędzy (w sumie z pożyczkami to aż 59,8 mld euro), a wydać je trzeba szybko, bo do końca 2026 roku. Na razie dostaliśmy 5 mld euro zaliczki z tytułu nowych środków z REPowerEU, w kwietniu może napłynąć kolejna rata 7 mld euro, tym razem już refinansowanie projektów na wniosek złożony przez Pełczyńską-Nałęcz.

Czytaj więcej

Fundusze europejskie

Weto prezydenta? "FT": Bruksela szuka sposobu na odmrożenie 100 mld euro dla Polski

Komisja Europejska może odblokować wypłatę przeszło 100 mld euro unijnych funduszy dla Polski, na...

Rząd jest też w trakcie rozmów z KE przekonujących ją, że wykonał super kamienie milowe, czyli zdemontował nielegalny system dyscyplinowania sędziów z powodów politycznych. Zatem wielkie reformy i inwestycje, na które inne kraje dostają pieniądze już od połowy 2021 roku, u nas zaczną się 2,5 roku później. Rząd musi teraz sprawdzić, czy wszystkie zapowiedziane reformy i inwestycje nie tylko mają sens, ale też czy da się je zrealizować do końca 2026 roku. A co do tego mogą być poważne wątpliwości.

– Na przykład KPO przewiduje zamianę szpitali powiatowych na ośrodki opieki długoterminowej. Czy to jest aktualne, czy jest na to gotowa ustawa, czy jest zgoda powiatów? – mówi Jan Olbrycht. I podkreśla, że KPO różni się zasadniczo od funduszy z polityki spójności.