Wojciech Klicki: Jesteśmy „dzikim Wschodem”, jeśli chodzi o dostęp do danych

Dlaczego zdecydowaliście się złożyć do UODO skargi ws. retencji danych przez operatorów telekomunikacyjnych?

Wszyscy w Polsce wiedzą, że nasze zasady przechowywania danych i przekazywania ich służbom są niezgodne z prawem unijnym. Ale mimo że wie to ustawodawca – co wskazano podczas prac nad prawem komunikacji elektronicznej – nic z tym nie zrobiono. Postanowiliśmy więc wziąć sprawę w swoje ręce i za pośrednictwem prezesa UODO doprowadzić do zmiany. A zmiana jest potrzebna, bo łatwość dostępu służb do billingów każdego z nas urąga podstawowym zasadom dotyczącym ochrony danych osobowych. Odbywa się to w sposób niekontrolowany i na masową skalę.

Tylko skoro ustawodawca o tym wie, także na skutek wyroku ETPC ws. Pietrzak i inni przeciw Polsce, a mimo to nie podjął się zmiany przepisów, to czy decyzja prezesa UODO go do tego skłoni?

Byłem jednym z tytułowych „innych” z przywołanego wyroku, od którego wydania właśnie mija rok, a wciąż nie został wdrożony. I właśnie dlatego prowadzimy sprawę przed prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych. To jest nasza „opcja atomowa”, bo żądamy od prezesa nakazania usunięcia naszych danych przez czterech największych operatorów. Jeśli roszczenie zostanie uwzględnione, to ustawodawca nie będzie mógł dłużej unikać działania. System zacznie się bowiem walić i zajdzie potrzeba pilnej jego zmiany.

Czytaj więcej

Służby mundurowe

Porażający raport NIK: służby specjalne były praktycznie bez nadzoru

Ustanowienie jednego organu kontrolującego służby specjalne, informowanie obywateli, że byli inwi...

Ale operatorzy, z jednej strony zostaną zobowiązani przez UODO do usunięcia danych, z drugiej – prawo komunikacji elektronicznej nakazuje im je przechowywać. Kogo się więc posłuchają?

Decyzja UODO będzie oczywiście zaskarżalna do sądu administracyjnego. Natomiast jeśli prezes prawomocnie nakaże usunięcie danych, nie wyobrażam sobie, że operatorzy to zignorują. Decyzja prezesa UODO będzie bowiem oznaczać, że przepisy ustawy – Prawo komunikacji elektronicznej nie stanowią wystarczającej podstawy do przetwarzania tych danych. Bo obowiązek ustawowy może być taką podstawą, jeśli spełnia wymogi proporcjonalności i niezbędności. A jeśli prezes UODO uzna, że tak nie jest w tym wypadku, operatorzy będą musieli usunąć dane, jako przetwarzane bez podstawy prawnej. Jeśli tego nie zrobią, narażą się na wysokie kary. Ale wydaje mi się to mało prawdopodobnym scenariuszem.

A jaki jest bardziej prawdopodobny?

Taki, że w wyniku skargi na decyzję prezesa (złożoną albo przez nas albo przez operatorów) sprawa trafi wreszcie do Trybunału Sprawiedliwości UE. A ten rozstrzygnie ostatecznie, że polskie przepisy nie spełniają wymogów prawa unijnego. I taki wyrok, w odróżnieniu od tego wydanego przez ETPC, nie będzie mógł zostać zignorowany.

Różnie to bywa. Mieliśmy kilka głośnych wyroków TSUE, które nie były wykonywane.

Ale tu mówimy o przepisach zobowiązujących do czegoś firmy prywatne. A niewykonywanie wyroków ma miejsce raczej w przypadku kwestii publicznoprawnych. Przedsiębiorcy nie mają innego wyjścia, jak taki wyrok wykonać. Ja mogę domagać się tylko usunięcia moich danych, które są przechowywane bez podstawy prawnej. Jeśli prezes UODO uzna tak samo, to będzie to potężny impuls do zmian.