Więcej informatyki w sądach i przy egzekucji

We wtorek rząd przyjął projekt założeń obszernej nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, która wprowadzi wiele nowych procedur elektronicznych.

Dłużnik nie ukryje majątku

Jedną z najważniejszych zmian ma być elektroniczna procedura wystawiania tzw. bankowego tytułu egzekucyjnego. Jak wiadomo, powszechnie stosowanego podczas ściągania przez banki ich należności, zwykle kredytów.

W pełni elektroniczne ma być też zajęcie rachunku bankowego przez komornika, a jest to powszechna forma egzekucji długów.

To dodatkowe uprawnienie komorników zwiększy ich szanse w wyścigu z dłużnikami, którym często zależy na ukryciu majątku. Nic dziwnego, że Rafał Fronczek, prezes Krajowej Rady Komorniczej, nie kryje zadowolenia z takich zmian, dodając, że wiele z tych rozwiązań to wręcz propozycje komorników.

A jest ich więcej. Po dwóch latach od czasu, kiedy Trybunał Konstytucyjny zmusił swoim wyrokiem (sygn. P 28/08) sądy cywilne do wydawania tzw. klauzul wykonalności dla wyroków (bez której egzekucja nie może ruszyć) w formie postanowienia z uzasadnieniem, ma być przywrócone stare sprawdzone rozwiązanie.

Projekt przewiduje, że wystarczy, jeśli sąd przyłoży na wyroku odpowiednią pieczęć, co ujmie sądom niepotrzebnej pracy.

Ułatwieniem dla sędziów ma być pozostawienie wyboru, czy będą wygłaszać i nagrywać uzasadnienie wyroku, czy przedstawią je na piśmie. Jak wiadomo, pisanie uzasadnień to jedna z największych udręk sędziów, która zabiera im bardzo dużo czasu, zmusza wręcz do pracy po godzinach w domu.

Dla sądów i adwokatów

Sądy zajmujące się sprawami spadkowymi zyskają odciążenie dzięki notariuszom, którzy mają dostać prawo rozstrzygania wszystkich niespornych spraw spadkowych. Dopiero w razie sporu trafiać będą one do sądu, tak jest już teraz z poświadczaniem dziedziczenia (stwierdzeniem nabycia spadku).

Przewiduje się powołanie e-biura podawczego, dzięki któremu będzie możliwe złożenie pozwu w sądzie drogą elektroniczną, co ułatwi pracę zwłaszcza adwokatom.

Z kolei strony procesu mają dostać możliwość (za zgodą sądu) nagrywania rozprawy. Dodajmy, że na kilkuset salach sądów cywilnych instalowana jest i już stosowana aparatura do nagrywania, a po pierwszych doświadczeniach zaproponowano rozszerzenie dostępu stron do tych nagrań.

Część zmian dotyczy dokumentów. Ustanowiona ma być nowa liberalna forma „dokumentowa", dla ważności której wystarczy „ślad" pisemny pozwalający na ustalenie nadawcy, np. e-mail czy telefaks, oraz forma elektroniczna. Rozważa się przyjęcie zasady, że w tej formie będzie się toczyć korespondencja sądu z adwokatami, radcami oraz urzędami. Doręczenie elektroniczne następowałoby w chwili wejścia na konto e-mailowe, a w razie braku takiego potwierdzenia – z upływem 14 dni.

Koszty mają się zwrócić

Ministerstwo Sprawiedliwości zapewnia, że koszty tych zmian są już przewidziane w planach wydatków na sądownictwo w latach 2012–2016. Część poniosą banki, część komornicy. Ich szef Rafał Fronczek mówi, że wolałby, żeby budowę systemu licytacji sfinansował budżet, ale dobrze, że wzięto ten wydatek pod uwagę i niewielka dodatkowa opłata pobierana w wypadku e-licytacji ma złagodzić korporacji ten wydatek.

– Każde usprawnienie sądownictwa, zwłaszcza egzekucji, zasługuje na poparcie, a od informatyzacji nie ma odwrotu – ocenia Bartłomiej Przymusiński, sędzia gospodarczy z Poznania.

Pracę nad tą nowelą rozpoczęto jeszcze w poprzedniej kadencji, kiedy Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego przygotowała tekst ustawy. Obecny projekt w 80 proc. pokrywa się z tamtym.

– Oczywiście te nowe 20 proc. należy skonsultować z Komisją Kodyfikacyjną – powiedział „Rz" prof. Jacek Gołaczyński, wiceminister sprawiedliwości zajmujący się informatyzacją sądów. – Jest jednak szansa, że prace pójdą sprawnie i na początku roku gotowy projekt ustawy trafi do Sejmu.

Planowane regulacje

Co jeszcze zawiera projekt

Projekt zakłada w sumie około 20 nowych rozwiązań, m.in.