Ponadto ustawa precyzuje regulacje dotyczące statusu sędziego oraz określa tryb rozpatrywania skarg i wniosków dotyczących działalności sądów. Dotychczasowy nadzór nad działalnością administracyjną sądów podzielony zostaje na nadzór wewnętrzny sprawowany przez prezesów sądów i nadzór zewnętrzny będący kompetencją Ministra Sprawiedliwości. Nowa regulacja nawiązuje do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 stycznia 2009 r. (K 45/07), w którym postulowano oddzielenie sfery sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sędziów od ewentualnego wykonywania przez nich zadań należących do władzy wykonawczej.
Zakres wprowadzanych zmian spowodował konieczność nowelizacji innych ustaw, które w sposób pośredni lub bezpośredni wiążą się ze zmienianymi przepisami ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Poza ustawą z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze zmienione zostały: ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych, ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury, ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych, ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury oraz ustawa z dnia
12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. w zasadniczej części wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Przepisy ustawy, których dotyczy krótszy okres vacatio legis (14 dni od dnia ogłoszenia oraz od dnia 1 stycznia 2013 r.) nie ingerują w obecny stan prawny w sposób, który wymagałby długiego okresu dostosowawczego. Zmiany te przykładowo dotyczą m.in. używania stroju urzędowego, zbiegu uposażeń sędziego albo opłat wnoszonych przez aplikantów Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.
