Instytucja prawa pomocy uregulowana w art. 243 i następnych ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. DzU z 2022 r., poz. 329 ze zm., dalej jako p.p.s.a.) stanowi gwarancję konstytucyjnej zasady prawa do sądu jako podstawowego standardu państwa prawnego.
Jej celem jest zapewnienie dostępu do sądu administracyjnego osobom, którym brak środków finansowych uniemożliwia ten dostęp (postanowienie NSA z 21 marca 2007 r., sygn. I GZ 20/07). Instytucja ta w istocie oznacza dofinansowanie strony postępowania przez Skarb Państwa – czyli, co wymaga podkreślenia i co zauważa także Naczelny Sąd Administracyjny, ostatecznie głównie przez innych podatników – a jej cel określa się też jako zagwarantowanie prawa do sądu osobom najuboższym, w tym również osobom prawnym oraz innym jednostkom organizacyjnym, znajdującym się w wyjątkowo złej sytuacji materialnej, które całkowicie nie są w stanie wygospodarować środków na pokrycie kosztów związanych z dochodzeniem swych praw przed sądem (postanowienie NSA z 15 lipca 2014 r., sygn. II GZ 300/14).\
