Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Sprawiedliwości w sprawie właściwej realizacji obowiązków informacyjnych sądu, określonych w Kodeksie postępowania cywilnego. Chodzi o ujednolicenie pouczeń udzielanych stronom.
RPO zwraca uwagę, że kilka ostatnich rozstrzygnięć w takich sprawach wydał Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Zapadły one na kanwie spraw cywilnych, w których skarżący - osoby pozbawione wolności - działający bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika, zostali wezwani do uzupełnienia braków formalnych apelacji poprzez złożenie ich odpisów. Z uwagi na niezachowanie ich kopii i niemożność odtworzenia z pamięci ich treści, nie wykonali zobowiązania sądu. W efekcie sąd odrzucił apelacje.
Tak było na przykład w sprawie Parol przeciwko Polsce, gdzie ETPC stwierdził (wyrok z 11 października 2018 r.), że sąd nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 327 § 2 Kpc. Nie powiadomił bowiem skarżącego o obowiązku złożenia apelacji w dwóch egzemplarzach. Dlatego ETPC uznał naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (prawo do sądu).
Adam Bodnar zauważa, że 24 lipca 2019 r. prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Kpc i niektórych innych ustaw. Zmieniony art. 5 Kpc upoważnia Ministra Sprawiedliwości do określenia w drodze rozporządzenia wzorów pouczeń, których udzielania na piśmie wymaga Kpc, przy uwzględnieniu zapewnienia komunikatywności przekazu.
Do wskazanych pouczeń należy zaliczyć te udzielane w związku z zaskarżaniem orzeczeń. Dodany w nowelizacji przepis Kpk stanowi: „Stronie niezastępowanej przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wraz z wyrokiem, który podlega doręczeniu z urzędu, doręcza się pouczenie o sposobie i terminie zgłoszenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem oraz warunkach, sposobie i terminie wniesienia środka zaskarżenia". Potrzeba takiego pouczenia odnosi się zwłaszcza do osób, które nie mają technicznych możliwości odtworzenia treści złożonych wcześniej pism procesowych, np. osób pozbawionych wolności.
