nie mogą być członkami władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby (w poprzednim stanie prawnym omawiany przepis nie obejmował wójta ani osób pozostających we wspólnym pożyciu). Wybór lub powołanie wskazanych wyżej osób na te funkcje są z mocy prawa nieważne.
Jeżeli wybór lub powołanie na powyższe funkcje nastąpiły przed rozpoczęciem wykonywania mandatu radnego albo dniem wyboru wójta, to radny i wójt powinni zrzec się zakazanej funkcji, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania. W razie niezrzeczenia się zakazanej funkcji radny i wójt tracą ją z mocy prawa po upływie 3 miesięcy od ślubowania (art. 24f ust. 4 u.s.g.).
Przykład:
Załóżmy, że osoba wybrana na wójta jest członkiem komisji rewizyjnej stowarzyszenia prowadzącego działalność gospodarczą, w którym uczestniczy gminna osoba prawna. Wójt powinien zrzec się tej funkcji w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania. Jeżeli tego nie zrobi, to i tak utraci ją z mocy prawa po upływie tych 3 miesięcy.
Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 13 lipca 2004 r. (sygn. K 20/03, Dz.U. z 2004 r. poz. 167 nr 1759) uznano art. 24f ust. 4 u.s.g. – w części, w jakiej dotyczy małżonków osób wskazanych w art. 24f ust. 2 u.s.g. – za niezgodny z Konstytucją. Powoduje to, że jeżeli małżonkowie radnych albo wójtów zostali wybrani lub powołani na członków władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych bądź pełnomocników:
- spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub
- przedsiębiorców, w których uczestniczą gminne osoby prawne,
przed rozpoczęciem wykonywania mandatu radnego albo wyborem wójta, to nie mają obowiązku zrzec się tych funkcji w ciągu 3 miesięcy od ślubowania radnego albo wójta. Jednak późniejszy wybór lub powołanie tych osób na wskazane wyżej stanowiska będą z mocy prawa nieważne. Po zmianie przepisów dotyczy to także osób pozostających we wspólnym pożyciu z radnym albo wójtem.
Ujawnienie stanu majątkowego
Radny i wójt muszą złożyć pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia złożenia ślubowania. Radny składa oświadczenie przewodniczącemu rady gminy, a wójt i przewodniczący rady gminy – wojewodzie. Do pierwszego oświadczenia majątkowego radny powinien dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, w której uzyskał mandat, a wójt informację o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli prowadzili taką działalność przed dniem wyboru (art. 24h ust. 4 u.s.g.).
W przypadku wójtów i ich małżonków dodatkowym środkiem służącym ujawnieniu stanu majątkowego jest obowiązek zgłaszania informacji do Rejestru Korzyści, prowadzonego przez Państwową Komisję Wyborczą (art. 12 u.o.d.). Do rejestru zgłasza się m.in. informacje o udziale w organach fundacji, spółek prawa handlowego i spółdzielni - nawet gdy z tego tytułu nie są pobierane żadne świadczenia pieniężne.
podstawa prawna: art. 24f, art. 24h-24l ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 994 ze zm.)
podstawa prawna: art. 2 pkt 6, art. 3-4, art. 5 ust. 1 pkt 3, art. 6 ust. 1, art. 9, art. 12 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1393)
podstawa prawna: art. 383, art. 384, art. 492, art. 493 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 754 ze zm.).
