Służba cywilna: świadczenia dla urzędnika, który odchodzi z pracy

Odchodzący z pracy członkowie korpusu są w korzystniejszej sytuacji niż pracownicy zatrudnienia na podstawie kodeksu pracy. Dostają wyższe odprawy, a niektórzy z nich mają też prawo do dodatkowej pomocy z budżetu państwa.

Publikacja: 20.12.2016 05:10

Służba cywilna: świadczenia dla urzędnika, który odchodzi z pracy

Foto: 123RF

Podstawowym świadczeniem jakie przysługuje wszystkim odchodzącym z pracy członkom korpusu służby cywilnej bez względu na ich status jest odprawa emerytalna. Oczywiście wypłacana jest ona tylko w sytuacji gdy powodem odejścia członka korpusu sc jest jego przejście na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy. Jej wysokość w porównaniu z identycznym świadczeniem wypłacanym tzw. pracownikom kodeksowym ustalona została w na wyższym poziomie. Przysługuje ona bowiem w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, a jeżeli członek korpusu służby cywilnej przepracował co najmniej 20 lat w służbie cywilnej, jednorazowa odprawa przysługuje mu w wysokości sześciu pensji. Dla przypomnienia odchodzący na emeryturę pracownik kodeksowy ma prawo do odprawy w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Decydują lata pracy

Jak widać z powyższego to ile miesięcznych pensji otrzyma przechodzący na emeryturę lub rentę członek korpusu zależy od jego stażu pracy w służbie cywilnej. Jednak, jak uznał SN w wyroku z 22 maja 2012 r. (III PK 80/11, Legalis nr 966584) sformułowania tego nie należy rozumieć dosłownie, gdyż w rzeczywistości chodzi nie o realny okres pracy w tej służbie, lecz z powszechny staż pracy.

Chodzi tu zatem o ogólny staż takiej osoby, do którego zgodnie z ustawą wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia (a więc wszystkie okresy pracy w ramach stosunku pracy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, sposób i przyczyny jego ustania oraz przerwy między zakończeniem jednego a nawiązaniem drugiego) oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (a więc tzw. powszechne okresy zaliczane, inne niż pozostawanie w stosunku pracy, uwzględniane w zakresie uprawnień pracowniczych).

Przykład

Pracownik sc przed zatrudnieniem w urzędzie przez dwa lata pracował na podstawie umowy o dzieło a następnie przez 15 lat prowadził własną firmę. Poza tym może się wykazać dwuletnim okresem pracy na roli. W służbie cywilnej zatrudniony był przez 10 lat. Teraz odchodzi na rentę. Mimo długiego okresu aktywności zawodowej dostanie trzymiesięczną odprawę. Oczywiście zakładając, że żadnych innych okresów zaliczalnych (np. służba w wojsku) w jego życiorysie nie ma. Okresów prowadzenia działalności gospodarczej i wykonywania pracy na podstawie umowy o dzieło nie można bowiem wliczyć do stażu pracy. Uwzględniony zostanie w nim zatem tylko okres pracy w administracji rządowej oraz okres pracy na roli.

Nie każde zatrudnienie zwiększy staż

Pewne okresy ustawa o sc nakazuje jednak pominąć. Zgodnie z jej przepisami, do stażu pracy, od którego zależy wysokość odprawy emerytalnej nie wlicza się okresów zatrudnienia w partii komunistycznej (PPR i PZPR), jak również w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (tekst jedn. DzUz 2016 r. poz. 1721). W tym przypadku, co często podkreśla się w piśmiennictwie wyrażenie „okresów zatrudnienia" należy rozumieć szerzej – nie tylko jako okres pozostawania w stosunku pracy lecz także jako okres służby.

Przykład

Pracownik sc odchodzący na emeryturę poza 15 latami przepracowanym w urzędzie ma ponad dziesięcioletni okres pracy jako wykładowca w Akademii Spraw Wewnętrznych. Dostanie trzymiesięczną odprawę emerytalną, gdyż ASW jest jedną z instytucji uznanych za organy bezpieczeństwa państwa, wymienionych w art. 2 ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Tylko raz

Odprawa emerytalna ma jednorazowy charakter. Jednak jak wynika z wyroku SN z 6 marca 2006 r. (II PK 215/05, OSNP 2007/5-6/65) członek korpusu sc nie traci prawa do odprawy emerytalnej na podstawie ustawy o sc tylko z tego powodu, że otrzymał odprawę rentową w związku z poprzednim zatrudnieniem poza tą służbą. W uzasadnieniu tego wyroku SN przypomniał, że jednorazowość odprawy należy interpretować szeroko. W niektórych sytuacjach odprawa taka może być wypłacona w częściach (stosownie do długości przepracowanego okresu) i jest to cały czas ta sama odprawa. Dotyczy to także przypadku otrzymania przez pracownika odprawy rentowej, a następnie ponownego zatrudnienia pracownika i nabycia przez niego uprawnienia do odprawy emerytalnej w związku z przejściem na emeryturę.

Gdyby, zdaniem SN, przyjąć że uzyskanie odprawy w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia na podstawie art. 921 § 1 k.p. pozbawia członka korpusu sc przechodzącego na emeryturę możliwości uzyskania odprawy w wysokości trzymiesięcznego lub sześciomiesięcznego wynagrodzenia to oznaczałoby to pozbawienie go szczególnego uprawnienia przewidzianego dla tej kategorii pracowników.

Jednak w sytuacji gdy członek korpus sc jest zatrudniony równolegle w dwóch urzędach dwóch odpraw nie dostanie. Jak uznał bowiem SN (wyrok z6 lipca 2011 r. II PK 51/11, OSNAPiUS 2012/17-18/219) skoro ustawodawca zastrzegł, że odprawa emerytalna ma charakter jednorazowy (podobnie jak w art. 921 kp), to należy przyjąć, że miał na uwadze tylko jedną odprawę emerytalną dla członka korpusu sc, nawet gdy był zatrudniony przed nabyciem uprawnień emerytalnych równoległe w dwóch urzędach.

Inna odprawa

Niektórzy odchodzący z pracy członkowie korpusu sc mogą też liczyć na odprawę wypłacaną na podstawie ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tj. (DzU z 2016 r. poz. 1474) zwaną ustawą o zwolnieniach grupowych. Przesądza o tym art. 9 ustawy o sc, zgodnie z którym w sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy Kodeksu pracy i inne przepisy prawa pracy. Odprawa ta przysługuje jednak tylko wtedy gdy dochodzi do tzw. zwolnień grupowych a więc do rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,

- 10 proc. pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,

- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

Odprawa jest wypłacana także wtedy gdy z przyczyn niedotyczących pracowników, zwalniana jest mniejsza liczba osób (nawet tylko jedna) i przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron.

Zamiast odprawy dalsza praca

Warto jednak pamiętać, że ustawa o zwolnieniach grupowych nie dotyczy wszystkich zatrudnionych w urzędach osób. Przepisów ustawy nie stosuje się bowiem do pracowników zatrudnionych na podstawie mianowania. A to oznacza, że osobom takim nie będą przysługiwały żadne uprawnienia przewidziane tą ustawą. Prawa do odprawy z ustawy o zwolnieniach grupowych nie mają zatem urzędnicy sc. Dla nich jednak ustawa o sc przewiduje inne rozwiązania. W sytuacji gdy ich dalsze zatrudnienie staje się niemożliwe mogą oni bowiem kontynuować pracę (po przeniesieniu) na innym stanowisku albo w tym samym urzędzie albo innym. W przypadku natomiast likwidacji urzędu jeżeli nie będzie możliwe ich przeniesienie (przez Szefa SC) do innego urzędu przysługuje im świadczenie pieniężne z budżetu państwa, Jest ono wypłacane w okresie między ustaniem zatrudnienia w likwidowanym urzędzie a podjęciem pracy lub działalności gospodarczej, przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy.

Żadne przepisy nie wyłączają natomiast prawa do odprawy osób zajmujących wyższe stanowiska w sc. Co więcej, wyraźne wyłączenie z zakresu stosowania ustawy o zwolnieniach grupowych pracowników mianowanych pozwala wnioskować a contrario, że przepisy tej ustawy znajdą zastosowanie do innych pozaumownych stosunków pracy m.in. powołania. Potwierdza to też wyrok SN z 23 lipca 2009 r. (II PK 30/09, MoPr 2010 nr 4, str. 202). Sąd podkreślił w nim, że wprawdzie odwołanie ze stanowiska (równoznaczne z wypowiedzeniem umowy) nie musi zawierać przyczyn tego odwołania, to ich ustalenie stanie się konieczne gdy pracownik chce dochodzić świadczeń związanych z rozwiązaniem stosunku pracy. W przeciwnym wypadku pracownicy, z którymi rozwiązano stosunek pracy z powołania (w sposób równoznaczny z wypowiedzeniem), nie mogliby skutecznie dochodzić odprawy pieniężnej i podobnych do niej innych świadczeń.

podstawa prawna: Art. 3, art. 62-64, art.66, art. 73 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1345 ze zm.).

Podstawowym świadczeniem jakie przysługuje wszystkim odchodzącym z pracy członkom korpusu służby cywilnej bez względu na ich status jest odprawa emerytalna. Oczywiście wypłacana jest ona tylko w sytuacji gdy powodem odejścia członka korpusu sc jest jego przejście na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy. Jej wysokość w porównaniu z identycznym świadczeniem wypłacanym tzw. pracownikom kodeksowym ustalona została w na wyższym poziomie. Przysługuje ona bowiem w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, a jeżeli członek korpusu służby cywilnej przepracował co najmniej 20 lat w służbie cywilnej, jednorazowa odprawa przysługuje mu w wysokości sześciu pensji. Dla przypomnienia odchodzący na emeryturę pracownik kodeksowy ma prawo do odprawy w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Konsumenci
UOKiK ukarał dwie znane polskie firmy odzieżowe. "Wełna jedynie na etykiecie"
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego