- Stroną postępowania administracyjnego jest osoba ubezwłasnowolniona częściowo, która nie całkiem rozumie cel tego postępowania. W sprawie została wydana decyzja, mająca dla niej negatywne skutki finansowe. Decyzję wysłano stronie, a nie jej kuratorowi. Czy takie doręczenie wywrze skutki prawne?

Nie.

Zgodnie z art. 30 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) zdolność prawną (czyli zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków) oraz zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Osoby fizyczne nieposiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swoich ustawowych przedstawicieli (art. 30 § 2 k.p.a.).

Czytaj też: Czy małżonek częściowo ubezwłasnowolniony posiada zdolność procesową w procesie o rozwód?

W myśl art. 16 § 1 kodeku cywilnego (dalej k.c.) osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, ale potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Taka osoba ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych (art. 15 k.c.) i ustanawia się dla niej kuratelę (art. 16 § 2 k.c.).

Zgodnie z art. 17 k.c. zasadą jest, że do ważności czynności prawnej, przez którą ubezwłasnowolniony częściowo zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda kuratora. Wyjątki w tym zakresie przewidziano w art. 20-22 k.c. Ubezwłasnowolniony częściowo może m.in. bez zgody kuratora zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. W myśl art. 65 § 2 kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) ubezwłasnowolniony częściowo ma zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie. Pozostałe czynności procesowe może podejmować tylko przez kuratora (por. art. 66 k.p.c.).

W wyroku NSA z 18 stycznia 2012 r. (sygn. II OSK 2074/10, LEX nr 1138057) zwrócono uwagę, że na podstawie tych przepisów ustala się zdolność procesową ubezwłasnowolnionego częściowo w postępowaniu administracyjnym, w tym zakres samodzielnego działania i działania przez kuratora. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo nie posiada zdolności procesowej w sprawach wynikających z czynności prawnych, których nie może wykonywać samodzielnie. W tym zakresie jej przedstawicielem jest kurator, któremu nie jest w tym celu potrzebne szczególne upoważnienie sądu (por. także wyrok WSA w Poznaniu z 7 maja 2013 r., sygn. II SA/Po 229/13, LEX nr 1340391).

Podkreśla się także, że gdy stroną postępowania jest osoba ubezwłasnowolniona częściowo, jej kurator powinien być wezwany do udziału w postępowaniu w każdym przypadku, gdy osobiste działanie strony wskazuje, że nie zdaje ona sobie w pełni sprawy z celu i skutków tego postępowania (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 29 stycznia 2013 r., sygn. III AUa 841/12, LEX nr 1282790).

W sytuacji, gdy doręczenie decyzji (zgodnie z art. 40 § 1 k.p.a.) powinno nastąpić do rąk kuratora, niespełnienie tego wymogu powoduje, że decyzja nie wchodzi do obrotu prawnego.

Autorka jest radcą prawnym

Podstawa prawna: art. 30 § 1-2, art. 40 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2096 ze zm.)

art. 15-22 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 1145)

art. 65 § 2, art. 66 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego. (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 1460)