Tomasz Pietryga: Kryptonim „276”

Kluczem do odkręcania przez opozycję zmian w sądownictwie nie jest zdolność do obalenia prezydenckiego weta, ale reset Trybunału Konstytucyjnego. A na to potrzeba jest więcej, niż 276 szabel w Sejmie.

Aktualizacja: 07.02.2021 18:15 Publikacja: 07.02.2021 11:01

Tomasz Pietryga: Kryptonim „276”

Foto: Fotorzepa, Jakub Czermiński

Liderzy Koalicji Obywatelskiej podczas sobotniej konferencji „Czas na zmiany" przedstawili m.in. pomysły zmian w wymiarze sprawiedliwości. Większość nie jest nowych. O „odkręceniu" tych przeforsowanych przez PiS w Trybunale Konstytucyjnym, Sądzie Najwyższym, Krajowej Radzie Sądownictwa oraz prokuraturze - Platforma mówiła już dwa lata temu. Warto jednak przeanalizować realność wprowadzenia w życie tych zapowiedzi.

Borys Budka i Rafał Trzaskowski całą operacje chcą przeprowadzić pod hasłem

„276". To liczba głosów w Sejmie potrzebna do odrzucenia prezydenckiego weta, które mogłoby zablokować ustawy stworzone przez szeroką koalicję ugrupowań opozycyjnych. Scenariusz weta jest tu wysoce prawdopodobny, z uwagi na to, że Andrzej Duda, podpisał ustawy, które miałby być teraz kwestionowane.

Czytaj także: Podsumowanie pięciu lat reform w sądownictwie

Dla opozycji większym problemem może być jednak nie prezydenckie weto, ale zdominowany przez prawników wybranych przez PiS Trybunał Konstytucyjny. Bez względu na polityczne deklaracje i opinie prawne kwestionujące status obecnego TK oraz legalność części zasiadających tam sędziów, mocy decyzji Trybunału w obecnej rzeczywistości prawno-ustrojowej jest wiążąca. Ostatni wyrok ws. aborcji jest tego najlepszym przykładem.

Kluczem do przeprowadzenia zmian jest, więc reset Trybunału Konstytucyjnego, czyli rozwiązanie obecnego i powołanie nowego składu. Problem jednak w tym, że długie 9 -letnie kadencje sędziów TK są zapisane w konstytucji (ponowny wybór do składu TK jest niedopuszczalny- art.194 konstytucji). W efekcie operacja ta jest możliwa tylko jeżeli doszłoby do zmiany ustawy zasadniczej. A na to 276 głosów w Sejmie nie wystarczy. Potrzebnych jest ich znacznie więcej, bo aż 307.

Bez tego z dużą pewnością można założyć, że uchwalane przez opozycyjną większość ustawy sądowe byłyby kwestionowane przez TK. A zgodnie z art.190 konstytucji orzeczenia Trybunału mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, czyli nie można ich podważyć na drodze politycznej.

Jeżeli zatem Platformie udałoby się stworzyć koalicję zdolną do zmiany konstytucji i resetu TK reformy sądownictwa byłyby możliwe. Nie oznacza to jednak powrotu do stanu, sprzed reform PiS.

Zmiany te opierały się bowiem w części na wymianie kadrowej. W efekcie dość łatwo dałoby się np. przywrócić stary, niepolityczny tryb wyboru członków KRS, jednak problematyczne byłoby skrócenie kadencji obecnym jego członkom (bariera konstytucyjna). To samo dotyczy sędziów Sądu Najwyższego. Łatwo byłoby zlikwidować powołane przez PiS nowe Izby: Dyscyplinarną, czy Kontroli Nadzwyczajnej, natomiast kwestionowanie statusu zasiadających tam sędziów, pewnie wiązałoby się z długą batalią prawną, czego przedsmak mamy już obecnie.

Prostszą operacją byłoby ponowne powołanie niezależnej prokuratury, z samodzielnym Prokuratorem Generalnym na jej czele. Taką zmianę zresztą PO już przeprowadziła w 2009 r.

Ciekawym pomysłem jest powołanie instytucji prokuratora śledczego, czy raczej sędziego śledczego. Instytucji znanej z USA czy Francji, która tropi występki na szczytach władzy. O sile prokuratora/sędziego śledczego decydowałoby jednak jego umocowanie w konstytucji i zagwarantowanie mu niezależności od władzy politycznej, na to jednak również potrzebne jest 307 głosów w Sejmie.

To wszystko pokazuje, że plany PO mogą być dość karkołomne w realizacji, jeżeli stworzona szeroka koalicja partii opozycyjnej nie uzyskałaby w Sejmie konstytucyjnej większości.

Liderzy Koalicji Obywatelskiej podczas sobotniej konferencji „Czas na zmiany" przedstawili m.in. pomysły zmian w wymiarze sprawiedliwości. Większość nie jest nowych. O „odkręceniu" tych przeforsowanych przez PiS w Trybunale Konstytucyjnym, Sądzie Najwyższym, Krajowej Radzie Sądownictwa oraz prokuraturze - Platforma mówiła już dwa lata temu. Warto jednak przeanalizować realność wprowadzenia w życie tych zapowiedzi.

Borys Budka i Rafał Trzaskowski całą operacje chcą przeprowadzić pod hasłem

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe