Opieka naprzemienna to coraz popularniejsze rozwiązanie. Może mieć jednak negatywne konsekwencje podatkowe. Matka i ojciec, którzy zajmują się dzieckiem na zmianę, chcą się oboje rozliczyć jako samotny rodzic, by zapłacić niższy podatek. Według fiskusa żadne z nich nie ma prawa do preferencji.
Pisaliśmy o tym: Ulga dla dwojga rodziców „PIT – wspólne rozliczenie z dzieckiem dla obojga rozwiedzionych lub samotnych rodziców" 6 kwietnia 2017 r.
Mówi o tym najnowsza interpretacja (nr 0115-KDIT2-2.4011.153.2018.1.IL), dotycząca ojca, który uzyskał rozwód w 2017 r. Zgodnie z wyrokiem sądu okręgowego oboje rodzice sprawują władzę rodzicielską nad sześcioletnim synem. Chłopiec przebywa u każdego z nich w równych tygodniowych okresach czasu. Koszty utrzymania i wychowania ponosi ten rodzic, u którego syn akurat przebywa.
Czytaj także: Samotny rodzic nie rozliczy się wspólnie z dzieckiem
Wystarczy część roku
Wnioskodawca napisał, że opiekuje się dzieckiem naprzemiennie z byłą żoną, przez co stale uczestniczy w jego wychowaniu. Robi to samodzielnie, bez niczyjej pomocy. Napisał też, że zarówno on, jak i jego była żona, rozliczyli się za 2017 r. jako osoby samotnie wychowujące dziecko. Przepisy nie wymagają bowiem, by podatnik przez cały rok był samotnym rodzicem. Wystarczy, by taki stan zaistniał w ciągu roku.
Mężczyzna wystąpił o interpretację, by potwierdzić, że ma prawo do preferencji za 2017 r. i za następne lata. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał jednak takie stanowisko za nieprawidłowe. Stwierdził, że żadne z rodziców nie ma prawa do rozliczenia z dzieckiem.
Przypomniał, że warunkiem preferencji jest m.in. posiadanie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko i wychowywanie dziecka w roku podatkowym. Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy o PIT samotnie wychowujący dziecko to: panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka i rozwodnik. Ale musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, bez wsparcia drugiego rodzica.
Dyrektor KIS zgodził się z podatnikiem, że przepisy nie wymagają, by być samotnym rodzicem przez cały rok. Jednak w opisanej sytuacji i ojciec, i matka aktywnie współuczestniczą w wychowaniu syna, mimo że nie mieszkają ze sobą.
„Okoliczność, iż dwie osoby wychowują to samo dziecko, wyklucza możliwość uznania, że którakolwiek z tych osób wychowuje dziecko samotnie" – czytamy.
Jednak sądy administracyjne coraz częściej kwestionują taki pogląd. Przełomem w tej sprawie był wyrok NSA z kwietnia 2018 r. (sygn. II FSK 573/15). Sąd uznał, że jeśli rodzice zajmują się dzieckiem w systemie opieki naprzemiennej, to oboje mają prawo do rozliczenia na preferencyjnych zasadach.
Fiskus zmienił ostatnio interpretację, ponieważ przegrał przed sądem (0112-KDIL3-2.4011.256.2017.8.MKA). Sprawa dotyczyła ojca, który zajmuje się 16-letnim synem w weekendy, a często przez cały tydzień i aktywnie uczestniczy w jego wychowaniu.
Korzyści podatkowe
Dyrektor KIS stwierdził najpierw, że ojciec nie ma prawa do preferencji. Mężczyzna zaskarżył jednak niekorzystną dla niego interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu (sygn. I SA/Wr 1234/17), który ją uchylił.
W efekcie skarbówka wydała nową interpretację. Uznała, że w czasie kiedy dziecko przebywa z wnioskodawcą, jest przez niego wychowywane samotnie. Ojciec jest więc samotnym rodzicem w myśl art. 6 ust. 4 ustawy o PIT i może skorzystać z preferencji.
Adwokat Arkadiusz Stępniewski podkreśla, że rozliczenie wspólnie z dzieckiem może dać spore korzyści podatkowe. PIT płaci się wówczas w podwójnej wysokości od połowy dochodów.
– A to oznacza, że nawet od dochodów przekraczających 85,5 tys. zł można zapłacić 18 proc. podatku zamiast 32 proc. – wyjaśnia prawnik.
Według niego z ustawy o PIT wynika, że do zastosowania preferencji wystarczy spełnienie warunków formalnych, np. bycie rozwodnikiem, i zajmowanie się dzieckiem przez część roku bez wsparcia drugiego rodzica. – Takie warunki może spełniać jednocześnie i matka, i ojciec – mówi.
Adam Allen, doradca podatkowy, wspólnik w Thedy & Partners
W przypadku naprzemiennej opieki rozwiedzionych rodziców nad dzieckiem zasadne wydaje się pytanie, czy z punktu widzenia ulgi podatkowej dla samotnych rodziców mamy wciąż do czynienia z samotnym wychowywaniem przez obydwoje rodziców tego samego dziecka. Fiskus idzie dużo dalej, uznając prawo do ulgi tylko w sytuacji wychowywania dziecka wyłącznie przez jednego z rodziców – czyli bez zaangażowania ze strony drugiego z nich. Niemniej tak jak nie każdy kontakt drugiego rodzica z dzieckiem oznacza od razu „wychowywanie", tak jednocześnie jeśli obydwoje rozwiedzeni rodzice dzielą między siebie obowiązki wychowywania dziecka, to trudno uznać to za wychowywanie „samotne".
