Za „polskie obozy” można domagać się pieniężnego zadośćuczynienia, ale nie przeprosin

Dzięki orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie, wydanemu w ostatnią środę na posiedzeniu niejawnym, spór, czy polskie sądy mają kompetencje badać pozwy za pomówienia, które padły za granicą o „polskie obozy zagłady”, ma szansę na rozpatrzenie w Polsce.

Sprawa „polskich obozów” ciągnie się już od 8 lat

Nierozstrzygnięta kwestia, czy polskie sądy mają jurysdykcję do rozpoznawania takich spraw, blokuje od 2017 r. merytoryczne rozpatrzenie sprawy o to, że regionalny bawarski portal Mittelbayerische użył na swoich stronach określenia „polski obóz” w stosunku do niemieckiego obozu zagłady w Treblince. Urażony tym stwierdzeniem były więzień Auschwitz, obecnie 100-letni Stanisław Zalewski, prezes Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych, zażądał przed polskim sądem przeprosin oraz wpłacenia 50 tys. zł na cel społeczny.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Oburzająca aukcja w Niemczech. Pod młotek miały trafić pamiątki po ofiarach Holokaustu

Niemiecki Dom Aukcyjny Felzmann w Neuss wywołał niemałe kontrowersje planując sprzedaż prywatnej...

TSUE: za zwrot „polskie obozy”, użyty w Niemczech, nie można pozywać w Polsce

Pełnomocnicy niemieckiego portalu zakwestionowali prawo polskiego sądu do orzekania w tej sprawie, wskazując, że taki proces powinien toczyć się przed niemieckim sądem. Gdy sprawa trafiła po raz pierwszy do Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sąd ten wysłał pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Z wyroku TSUE, który zapadł w czerwcu 2021 r., wynikało, że obywatel polski nie może przed polskimi sądami dochodzić roszczeń za zwrot o „polskich obozach” w niemieckich mediach – jeśli nie został w nich z nazwiska wskazany.

Po wyroku TSUE Sąd Apelacyjny jeszcze w lipcu 2021 r. odrzucił więc pozew Zalewskiego, uznając, że powinien zostać wniesiony do sądu w Monachium.

Sąd Najwyższy uznał, że sprawę „polskich obozów” trzeba rozpatrzyć jeszcze raz

Rozpoznając następnie skargę kasacyjną Stanisława Zalewskiego, Sąd Najwyższy uchylił w lutym 2025 r. postanowienie SA, wskazując, że orzeczenie TSUE dotyczyło rozpatrywania całego pozwu – tzw. jurysdykcji pełnej, czyli „orzekania o całości krzywd i poniesionych szkód”, co nie wykluczało rozpatrywania przez sąd krajowy szkody, którą publikacja mogła spowodować w danym kraju.

Dodajmy, że przed orzeczeniem SN głos w sprawie zabrał rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek, nie godząc się ze stanowiskiem SA, całkowicie wykluczającym jurysdykcję polskiego sądu w przypadku takich roszczeń, jak to Stanisława Zalewskiego.

Po kasacji, w środowym postanowieniu SA wprawdzie uznał niedopuszczalność rozpoznawania takiego pozwu w Polsce co do żądania przeprosin oraz zakazania pozwanemu dalszych naruszeń, ale dopuścił prowadzenie sprawy w zakresie roszczenia majątkowego – o pieniężne zadośćuczynienie.

Czytaj więcej

W sądzie i w urzędzie

TK bada wyłączność sądów niemieckich w sprawach zbrodni wojennych

Trybunał Konstytucyjny zajął się wreszcie skargą na immunitet państwa obcego, który uniemożliwia...

Jest szansa na sprawiedliwość w sprawie zwrotu „polskie obozy”

Pełnomocnicy Stanisława Zalewskiego, mecenasi Lech Obara i Szymon Topa, oświadczyli, że najnowsze orzeczenie sądu apelacyjnego otworzyło im drogę do rozpoznania tej sprawy przed polskimi sądami – niestety tylko w zakresie roszczeń majątkowych.

Jednak prawnicy wskazują, że przy rozpoznawaniu takiej zawężonej sprawy, czyli o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego, sąd wcześniej musi zbadać, czy doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda.