Zapłata kary w formie niepieniężnej - czy jest przychodem

Wydanie towarów jako forma zapłaty kary umownej jest przychodem dla jednostki regulującej w ten sposób swoje zobowiązania.

Publikacja: 10.07.2019 06:10

Zapłata kary w formie niepieniężnej - czy jest przychodem

Foto: Adobe Stock

Y. Spółka z o.o. jest firma produkcyjną. Spółka często reguluje swoje zobowiązania z tytułu kar umownych (naliczone w związku z niedopełnieniem przez spółkę różnych postanowień umowy) w drodze spełnienia innego świadczenia, w szczególności wydania towarów. Spółka posiada dokumenty potwierdzające poniesienie kosztu wytworzenia towarów wydawanych kontrahentom w celu uregulowania swoich zobowiązań. Spółka weryfikuje przyczyny naliczania kar umownych oraz jest w stanie określić, w jakich przypadkach kary umowne wynikają z okoliczności zawinionych przez Spółkę, a w jakich z okoliczności przez nią niezawinionych. Spółka rozpoznaje jako koszt uzyskania przychodu wydatki z tytułu kar umownych wyłącznie w przypadkach nieprzewidzianych w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. Czy w przypadku, gdy Spółka reguluje swoje zobowiązania wynikające z tytułu kar umownych w drodze wydania towarów, po stronie Spółki powstanie jakikolwiek przychód podatkowy?

Czytaj także: Jak należy dochodzić od kontrahenta zapłaty kary umownej

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 3 i 4 oraz art. 14 ustawy o CIT, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe (art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT).

Przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy, praw majątkowych lub świadczenia usług jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy, praw lub usług, organ podatkowy określa ten przychód w wysokości wartości rynkowej.

W przypadku gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), jego przychodem jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego. Należy stosować tu przepisy art. 14 ust. 1–3 ustawy o CIT (art. 14a ust. 1 ustawy o CIT).

Z art. 14a ustawy o CIT wynika, że po stronie dłużnika występuje obowiązek podatkowy w sytuacji, gdy w miejsce zapłaty odpowiedniej kwoty pieniężnej reguluje on swoje zobowiązanie poprzez wykonanie świadczenia niepieniężnego. Przychodem podatnika jest bowiem wysokość zobowiązania uregulowana w następstwie świadczenia niepieniężnego. Wartość świadczenia niepieniężnego ustalona pomiędzy stronami transakcji powinna odpowiadać jej wartości rynkowej.

Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia. Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, organ podatkowy wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej.

Instytucja datio in solutum (tj. świadczenie w miejsce wykonania) jest formą umowy uregulowanej w art. 453 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym artykułem, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik zobowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży. Celem datio in solutum jest zatem wygaśnięcie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania – poza umową stron – jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

W analizowanej sprawie, w przypadku, gdy spółka reguluje swoje zobowiązania wynikające z tytułu kar umownych w drodze wydania towarów, to po jej stronie powstanie przychód zgodnie z art. 14a ust. 1 ustawy o CIT. Użyty w nim zwrot „w tym" oznacza, że nie jest to katalog zamknięty, a tylko przykładowa lista wymienionych przez ustawodawcę przykładów regulowania zobowiązań, które powodują powstanie przychodu po stronie podatnika.

Zaprezentowane stanowisko podzielił dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 19 września 2018 r. (0111-KDIB1-3.4010.407. 2018.1.MST).

Autor jest doradcą podatkowym

Podstawa prawna: ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 865)

ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1025 ze zm.)

Cena odbiegająca od realiów rynkowych

Wartość rynkową (...), rzeczy, praw majątkowych lub usług określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami, prawami lub usługami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca zbycia albo świadczenia (zob. art. 14 ust. 2 ustawy o CIT). Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy, praw lub usług, organ podatkowy wzywa strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określa wartość z uwzględnieniem opinii biegłego. Jeżeli wartość określona w ten sposób odbiega co najmniej o 33 proc. od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego ponosi zbywający albo świadczący usługi (art. 14 ust. 3 ustawy o CIT). ?

Y. Spółka z o.o. jest firma produkcyjną. Spółka często reguluje swoje zobowiązania z tytułu kar umownych (naliczone w związku z niedopełnieniem przez spółkę różnych postanowień umowy) w drodze spełnienia innego świadczenia, w szczególności wydania towarów. Spółka posiada dokumenty potwierdzające poniesienie kosztu wytworzenia towarów wydawanych kontrahentom w celu uregulowania swoich zobowiązań. Spółka weryfikuje przyczyny naliczania kar umownych oraz jest w stanie określić, w jakich przypadkach kary umowne wynikają z okoliczności zawinionych przez Spółkę, a w jakich z okoliczności przez nią niezawinionych. Spółka rozpoznaje jako koszt uzyskania przychodu wydatki z tytułu kar umownych wyłącznie w przypadkach nieprzewidzianych w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. Czy w przypadku, gdy Spółka reguluje swoje zobowiązania wynikające z tytułu kar umownych w drodze wydania towarów, po stronie Spółki powstanie jakikolwiek przychód podatkowy?

Pozostało 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Wsparcie dla beneficjentów dotacji unijnych, w tym środków z KPO