Upadłość: ziemię kupi nie tylko rolnik

Notariusz nie może odmówić przeniesienia własności gruntów rolnych na spółkę, nabytych przed laty w ramach układu.

Aktualizacja: 31.01.2019 20:54 Publikacja: 31.01.2019 18:55

Upadłość: ziemię kupi nie tylko rolnik

Foto: 123RF

Sąd Najwyższy przesądził, że ziemię rolną w postępowaniu układowym można kupić, nie będąc rolnikiem indywidualnym. Pod warunkiem jednak, że rozpoczęto je przed 30 kwietnia 2016 r., gdy weszły w życie przepisy ograniczające obrót gruntami. To pierwsza tego rodzaju sprawa, którą zajął się SN. Wcześniej podejmował podobne uchwały odnośnie do sprzedaży w toku egzekucji.

Czytaj także: Kupno ziemi rolnej przez osoby nie będące rolnikami będzie łatwiejsze

Fundusz to nie człowiek

Uchwała SN była odpowiedzią na pytania prawne zadane przez Sąd Okręgowy w Poznaniu. Trafiło tam zażalenie na notariusza, który odmówił przeniesienia w ramach układu własności udziałów w nieruchomości. Działki należą do poznańskiej spółki, która wpadła w tarapaty finansowe. Notariusz tłumaczył, że nie są one objęte ani miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, ani warunkami zabudowy. Z ewidencji gruntów i budynków wynika, natomiast, że są to grunty rolne. Zgodnie z ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego (ukur) nabywcą tego rodzaju nieruchomości może być jedynie rolnik indywidualny. A w tym wypadku ziemię chce nabyć towarzystwo inwestycyjne. Tłumaczyło, że do zawarcia układu doszło 7 marca 2016 r., czyli przed datą wejścia w życie noweli ograniczającej obrót ziemią. Powoływało się na uchwały Sądu Najwyższego, który rozstrzygał podobny problem nabycia nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym. Wynikało z nich, że nie tylko rolnik indywidualny może je kupić.

Sąd Okręgowy nabrał wątpliwości prawnych. Przepisy przejściowe noweli ukur nie przesądzają, czy w takim wypadku nabywcą nieruchomości może być osoba prawna. Ukur nic też nie mówi o obrocie nieruchomościami w postępowaniu upadłościowym oraz układowym.

SN jasno twierdzi w uzasadnieniach dwóch swoich uchwał podjętych w sprawie sprzedaży ziemi na licytacji komorniczej, że przepisy sprzed 30 kwietnia 2016 r. należy stosować również do toczącego się w tej dacie postępowania upadłościowego.

SO postanowił zadać dwa pytania SN. Pierwsze dotyczyło tego, czy ograniczenia w obrocie (nabywca tylko rolnik) stosuje się do przeniesienia własności nieruchomości w wykonaniu układu przyjętego przez wierzycieli i zatwierdzonego przez sąd postanowieniem wydanym w sprawie o ogłoszenie upadłości przed 30 kwietnia 2016 r., a które stało się prawomocne po tym dniu. I drugie pytanie, czy gdyby taki obrót nieruchomością był możliwy, to czy może dotyczyć również gruntów nabytych w toku postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu, prowadzonego po wejściu w życie prawa restrukturyzacyjnego, tj. po 1 stycznia 2016 r.

Jednak wierzyciel

SN nie miał wątpliwości. Podjął uchwałę, że ograniczenia obrotu nieruchomościami rolnymi przewidziane w art. 2a ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego obowiązujące od 30 kwietnia 2016 r., nie mają zastosowania do przeniesienia własności nieruchomości w wykonaniu układu zatwierdzonego przez sąd postanowieniem wydanym w sprawie o ogłoszenie upadłości przed 30 kwietnia 2016 r., a które stało się prawomocne po tym dniu.

Uchwała SN podtrzymuje więc dotychczasową linię orzecznictwa tego sądu dotyczącą sprzedaży nieruchomości w drodze postępowania egzekucyjnego.

Sygnatura akt: III CZP 79/18

Opinia dla „rzeczpospolitej"

Maciej Obrębski, adwokat specjalizujący się w nieruchomościach

Uchwałę oceniam bardzo pozytywnie. Wpisuje się ona w dotychczasową linię orzeczniczą dotyczącą nabycia nieruchomości rolnych w egzekucji. W obu sytuacjach mamy do czynienia z zaspokojeniem wierzycieli, które zostało rozpoczęte w poprzednim stanie prawnym. Tym samym ustawodawca powinien przestrzegać reguły zaufania do prawa. Nowelizacja ukur nie może zmieniać rozwiązań prawnych, z których strona zaczęła już korzystać. Problem w tej sprawie – i w analogicznych – wynika z bardzo nieprecyzyjnego brzmienia art. 12 ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości. Ustawodawca, mając świadomość wyjątkowej intensywności obrotu nieruchomościami rolnymi, zwłaszcza w 2015 i pierwszych miesiącach 2016 roku, powinien był zadbać, aby przepis był jednoznaczny. Niestety, tak się nie stało.

Dobra osobiste
Dariusz Pluta: Proces wyborczy Nawrocki-Onet byłby niewydolny
Materiał Promocyjny
VI Krajowe Dni Pola Bratoszewice 2025
Spadki i darowizny
Co decyduje o zaliczeniu darowizny do schedy spadkowej? Ważne orzeczenie SN
Praca, Emerytury i renty
Zwolniona za uderzenie podwładnego w miejsca intymne, dostała odszkodowanie
Dobra osobiste
Profesor UJ: Sprawę Karola Nawrockiego należy zbadać jak najszybciej
Materiał Promocyjny
Cyberprzestępczy biznes coraz bardziej profesjonalny. Jak ochronić firmę
Nieruchomości
Część wywłaszczonych pod drogi ma szansę na więcej odszkodowania
Materiał Promocyjny
Pogodny dzień. Wiatr we włosach. Dookoła woda po horyzont