Upadłość: ziemię kupi nie tylko rolnik

Notariusz nie może odmówić przeniesienia własności gruntów rolnych na spółkę, nabytych przed laty w ramach układu.

Aktualizacja: 31.01.2019 20:54 Publikacja: 31.01.2019 18:55

Upadłość: ziemię kupi nie tylko rolnik

Foto: 123RF

Sąd Najwyższy przesądził, że ziemię rolną w postępowaniu układowym można kupić, nie będąc rolnikiem indywidualnym. Pod warunkiem jednak, że rozpoczęto je przed 30 kwietnia 2016 r., gdy weszły w życie przepisy ograniczające obrót gruntami. To pierwsza tego rodzaju sprawa, którą zajął się SN. Wcześniej podejmował podobne uchwały odnośnie do sprzedaży w toku egzekucji.

Czytaj także: Kupno ziemi rolnej przez osoby nie będące rolnikami będzie łatwiejsze

Fundusz to nie człowiek

Uchwała SN była odpowiedzią na pytania prawne zadane przez Sąd Okręgowy w Poznaniu. Trafiło tam zażalenie na notariusza, który odmówił przeniesienia w ramach układu własności udziałów w nieruchomości. Działki należą do poznańskiej spółki, która wpadła w tarapaty finansowe. Notariusz tłumaczył, że nie są one objęte ani miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, ani warunkami zabudowy. Z ewidencji gruntów i budynków wynika, natomiast, że są to grunty rolne. Zgodnie z ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego (ukur) nabywcą tego rodzaju nieruchomości może być jedynie rolnik indywidualny. A w tym wypadku ziemię chce nabyć towarzystwo inwestycyjne. Tłumaczyło, że do zawarcia układu doszło 7 marca 2016 r., czyli przed datą wejścia w życie noweli ograniczającej obrót ziemią. Powoływało się na uchwały Sądu Najwyższego, który rozstrzygał podobny problem nabycia nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym. Wynikało z nich, że nie tylko rolnik indywidualny może je kupić.

Sąd Okręgowy nabrał wątpliwości prawnych. Przepisy przejściowe noweli ukur nie przesądzają, czy w takim wypadku nabywcą nieruchomości może być osoba prawna. Ukur nic też nie mówi o obrocie nieruchomościami w postępowaniu upadłościowym oraz układowym.

SN jasno twierdzi w uzasadnieniach dwóch swoich uchwał podjętych w sprawie sprzedaży ziemi na licytacji komorniczej, że przepisy sprzed 30 kwietnia 2016 r. należy stosować również do toczącego się w tej dacie postępowania upadłościowego.

SO postanowił zadać dwa pytania SN. Pierwsze dotyczyło tego, czy ograniczenia w obrocie (nabywca tylko rolnik) stosuje się do przeniesienia własności nieruchomości w wykonaniu układu przyjętego przez wierzycieli i zatwierdzonego przez sąd postanowieniem wydanym w sprawie o ogłoszenie upadłości przed 30 kwietnia 2016 r., a które stało się prawomocne po tym dniu. I drugie pytanie, czy gdyby taki obrót nieruchomością był możliwy, to czy może dotyczyć również gruntów nabytych w toku postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu, prowadzonego po wejściu w życie prawa restrukturyzacyjnego, tj. po 1 stycznia 2016 r.

Jednak wierzyciel

SN nie miał wątpliwości. Podjął uchwałę, że ograniczenia obrotu nieruchomościami rolnymi przewidziane w art. 2a ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego obowiązujące od 30 kwietnia 2016 r., nie mają zastosowania do przeniesienia własności nieruchomości w wykonaniu układu zatwierdzonego przez sąd postanowieniem wydanym w sprawie o ogłoszenie upadłości przed 30 kwietnia 2016 r., a które stało się prawomocne po tym dniu.

Uchwała SN podtrzymuje więc dotychczasową linię orzecznictwa tego sądu dotyczącą sprzedaży nieruchomości w drodze postępowania egzekucyjnego.

Sygnatura akt: III CZP 79/18

Opinia dla „rzeczpospolitej"

Maciej Obrębski, adwokat specjalizujący się w nieruchomościach

Uchwałę oceniam bardzo pozytywnie. Wpisuje się ona w dotychczasową linię orzeczniczą dotyczącą nabycia nieruchomości rolnych w egzekucji. W obu sytuacjach mamy do czynienia z zaspokojeniem wierzycieli, które zostało rozpoczęte w poprzednim stanie prawnym. Tym samym ustawodawca powinien przestrzegać reguły zaufania do prawa. Nowelizacja ukur nie może zmieniać rozwiązań prawnych, z których strona zaczęła już korzystać. Problem w tej sprawie – i w analogicznych – wynika z bardzo nieprecyzyjnego brzmienia art. 12 ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości. Ustawodawca, mając świadomość wyjątkowej intensywności obrotu nieruchomościami rolnymi, zwłaszcza w 2015 i pierwszych miesiącach 2016 roku, powinien był zadbać, aby przepis był jednoznaczny. Niestety, tak się nie stało.

Sąd Najwyższy przesądził, że ziemię rolną w postępowaniu układowym można kupić, nie będąc rolnikiem indywidualnym. Pod warunkiem jednak, że rozpoczęto je przed 30 kwietnia 2016 r., gdy weszły w życie przepisy ograniczające obrót gruntami. To pierwsza tego rodzaju sprawa, którą zajął się SN. Wcześniej podejmował podobne uchwały odnośnie do sprzedaży w toku egzekucji.

Czytaj także: Kupno ziemi rolnej przez osoby nie będące rolnikami będzie łatwiejsze

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP