26 września 2020 r. o godzinie 11 odbędzie się egzamin na aplikacje prawnicze. Będzie to 14. edycja egzaminów.

Od kilku lat wraz z Wydawnictwem CH Beck pomagamy młodym prawnikom w powtórce materiału do testu. Dziś rozpoczynamy kolejną edycję kazusów. Na początek powtórka z prawa konstytucyjnego. Za tydzień prawo cywilne.

Czytaj także:

Wykaz tytułów aktów prawnych na egzamin wstępny na aplikację adwokacką i radcowską w 2020 r.

O rzeczniku

Rzecznik Praw Obywatelskich jest jednoosobowym urzędem centralnym, pełniącym funkcję ombudsmana. Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji RP i w innych aktach normatywnych.

W sprawach o ochronę wolności i praw człowieka i obywatela rzecznik bada, czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych wolności i praw nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej.

Kadencja i powołanie

Rzecznikiem może być obywatel polski wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym oraz wysokim autorytetem ze względu na swe walory moralne i wrażliwość społeczną.

Rzecznika Praw Obywatelskich powołuje Sejm za zgodą Senatu na pięć lat. Istnieje możliwość tylko jednej reelekcji tej samej osoby. Kandydatury na to stanowisko może przedstawić marszałek Sejmu lub grupa co najmniej 35 posłów.

Pozycja

Rzecznik Praw Obywatelskich jest w swej pozycji niezawisły, niezależny od innych organów państwowych. Odpowiada jedynie przed Sejmem na zasadach określonych w ustawie.

Może być odwołany przez Sejm przed końcem kadencji, jeżeli:

1) zrzekł się wykonywania swoich obowiązków,

2) stał się trwale niezdolny do wykonywania swoich obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił albo

3) sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu,

4) złożył niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu.

Rzecznik Praw Obywatelskich ma obowiązek corocznie informować Sejm i Senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania praw i wolności człowieka i obywatela. Na wniosek marszałka Sejmu zobowiązany jest przedstawiać informacje lub podejmować czynności w określonych sprawach. Może też z własnej inicjatywy przedkładać Sejmowi i Senatowi określone sprawy wynikające z jego działalności.

Rzecznik Praw Obywatelskich nie może być, bez uprzedniej zgody Sejmu, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Ponadto Rzecznik Praw Obywatelskich nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku, tzn. przestępstwie, i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędnym warunkiem do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

Ograniczenia i funkcje

Rzecznik Praw Obywatelskich nie może:

1) zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych,

2) należeć do partii politycznej,

3) należeć do związku zawodowego lub

4) prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z godnością jego urzędu.

Rzecznik pełni cztery funkcje:

1) prewencyjną,

2) diagnostyczną,

3) kontrolną,

4) kreującą.

Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela. Podejmuje stosowne czynności, jeśli poweźmie wiadomość o naruszeniu tych praw i wolności.

Wniosek i sprawa

Podjęcie czynności przez RPO następuje:

1) z własnej inicjatywy,

2) na wniosek obywateli lub ich organizacji,

3) na wniosek organów samorządowych,

4) na wniosek Rzecznika Praw Dziecka,

5) na wniosek Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców (art. 9 RPOU).

Taki wniosek nie wymaga zachowania szczególnej formy ani dokonania stosownych opłat. Powinien jedynie wskazywać wnioskodawcę oraz osobę, której prawa i wolności zostały naruszone, a także określać przedmiot sprawy.

Po zapoznaniu się z wnioskiem Rzecznik Praw Obywatelskich może:

1) podjąć sam sprawę i samodzielnie przeprowadzić postępowanie wyjaśniające bądź zwrócić się o zbadanie sprawy lub jej części do właściwych organów albo zwrócić się do Sejmu o zlecenie Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli dla zbadania sprawy lub jej części,

2) nie podejmować sprawy, zawiadamiając o tym wnioskodawcę lub osobę, której sprawa dotyczy,

3) przekazać sprawę według właściwości,

4) poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu środków działania.

Rzecznik Praw Obywatelskich bada nie tylko przestrzeganie przepisów prawa, lecz także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Prowadząc sprawę samodzielnie, może badać ją na miejscu. Może też żądać wyjaśnień i przedstawienia akt każdej sprawy prowadzonej przez inne organy.

Po zbadaniu sprawy Rzecznik Praw Obywatelskich może:

1) wyjaśnić wnioskodawcy, że nie nastąpiło naruszenie praw i wolności człowieka i obywatela,

2) skierować stosowne wystąpienie do podmiotu, który dopuścił się naruszenia praw człowieka i obywatela. Takie wystąpienie nie może jednak naruszać zasady niezawisłości sędziowskiej. Powinno ono zawierać opinię i wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich co do sposobu załatwienia sprawy. Ponadto RPO może żądać w wystąpieniu wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub zastosowania sankcji służbowych. Adresat wystąpienia ma obowiązek poinformować w ciągu 30 dni o podjętych działaniach lub o zajętym stanowisku,

3) zwrócić się o zastosowanie przewidzianych prawem środków do jednostki nadrzędnej nad tą, która dopuściła się naruszenia praw i wolności człowieka i obywatela,

4) żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych oraz uczestniczyć w toczącym się już postępowaniu na prawach przysługujących prokuratorowi,

5) żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu,

6) zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, zaskarżyć decyzję do sądu administracyjnego oraz uczestniczyć w toczących się już postępowaniach administracyjnych – na prawach przysługujących prokuratorowi,

7) wystąpić z wnioskiem o ukaranie w sprawach o wykroczenia, a także wystąpić o uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia w tych sprawach,

8) wnieść kasację lub rewizję nadzwyczajną od prawomocnego orzeczenia.

Biuro RPO

Rzecznik wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura RPO.

Na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Marszałek Sejmu może powołać nie więcej niż trzech zastępców, w tym zastępcę do spraw żołnierzy. Odwołanie następuje w tym samym trybie.

Rzecznik określa zakres zadań zastępcy (zastępców).

Kolejne pytania

RPO jest powoływany przez Sejm RP za zgodą Senatu RP na kadencję liczącą:

A. 3 lata,

B. 5 lat,

C. 7 lat.

Odp. B; art. 209 ust. 1 Konstytucji RP.

Rzecznik Praw Obywatelskich powoływany jest na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów przez:

A. Prezydenta RP,

B. Sejm za zgodą Senatu,

C. Prezesa RM.

Odp. B; art. 3 ust. 1 RPOU

Rzecznik Praw Obywatelskich corocznie informuje o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela:

A. Radę Ministrów,

B. Sejm i Senat,

C. Prezydenta RP.

Odp. B; art. 19 ust. 1 RPOU

Ustanowienie przez Rzecznika Praw Obywatelskich swoich pełnomocników terenowych:

A. wymaga zgody Sejmu,

B. wymaga zgody marszałków Sejmu i Senatu,

C. nie wymaga niczyjej zgody.

Odp. A; art. 22 RPOU

Zastępców Rzecznika Praw Obywatelskich powołuje:

A. Rzecznik Praw Obywatelskich,

B. Prezydium Sejmu,

C. Marszałek Sejmu.

Odp. A; art. 20 ust. 3 RPOU

Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w:

A. Konstytucji RP oraz w innych aktach normatywnych,

B. ustawach,

C. Konstytucji RP.

Odp. A; art. 208 ust. 1 Konstytucji RP

Rzecznik Praw Obywatelskich nie może zajmować innego stanowiska ani wykonywać in¬nych zajęć zawodowych, z wyjątkiem:

A. stanowiska profesora szkoły wyższej,

B. funkcji honorowych, niezwiązanych z wykonywaniem funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich,?C. nieodpłatnych funkcji honorowych.

Odp. A; art. 209 ust. 2 Konstytucji RP

Rzecznik Praw Obywatelskich:

A. musi zawiesić członkostwo w partii politycznej na czas sprawowania urzędu, a także nie może należeć do związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z godnością jego urzędu,

B. nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności gospodarczej niedającej się pogodzić z godnością jego urzędu,

C. nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z godnością jego urzędu.

Odp. C; art. 209 ust. 3 Konstytucji RP

Ta sama osoba:

A. nie może ubiegać się o powołanie na Rzecznika Praw Obywatelskich na drugą kadencję,

B. nie może być Rzecznikiem Praw Obywatelskich więcej niż przez dwie kadencje,

C. może być Rzecznikiem Praw Obywatelskich nieograniczoną liczbę kadencji.

Odp. B; art. 5 ust. 2 RPOU

Z czego najlepiej się uczyć

- M. Stepaniuk, Aplikacja adwokacka, Aplikacja radcowska, Aplikacja notarialna, Aplikacja komornicza, Aplikacja sędziowska i prokuratorska, wydania z 2020 r.

- A. Heliosz, Aplikacja od ogółu do szczegółu. Akty normatywne w pigułce, 11. wyd. 2020 r.,

- A. Heliosz, Aplikacja od ogółu do szczegółu. Ustawy dodatkowe na egzamin wstępny na aplikację komorniczą i notarialną, 6. wyd. 2020 r.,

- K. Czajkowska-Matosiuk, Aplikacje prawnicze w pytaniach i odpowiedziach, Tom 1 i 2, 14. wyd. 2020 r.

- Egzamin wstępny 2020, Teksty ustaw, Tom 1 i 2, 20., wyd. 2020 r.