Jad Waszem, przypominając niedawno w opublikowanym wpisie o rocznicy rozporządzenia Hansa Franka nakazującego Żydom w okupowanej Polsce noszenie opasek identyfikacyjnych, niespodziewanie wywołał burzę protestów. Konsekwencją tego była fala oskarżeń, w dużej mierze opartych na błędnym odczytaniu lub na nieuzasadnionych założeniach. Przerodziły się one w zarzuty celowej dezinformacji, co kwestionowało profesjonalizm i rzetelność Jad Waszem.

Czytaj więcej

Dyplomacja

Burza po wpisie Jad Waszem dotyczącym Polski. Jest reakcja premiera Tuska

Premier Donald Tusk, rzecznik polskiego resortu spraw zagranicznych Maciej Wewiór oraz szef MSZ R...

Jako przewodniczący Jad Waszem, Światowego Centrum Pamięci o Zagładzie, pragnę przedstawić fakty.

Twierdzono, że nie powtarzając sformułowań „przez władze niemieckie” lub „na terenach okupowanej przez Niemców Polski”, Jad Waszem rzekomo przenosi odpowiedzialność za te wydarzenia na Polaków. Oskarżenie to nie wytrzymuje jednak nawet pobieżnej analizy.

Przekaz historyczny wpisu Jad Waszem był oczywisty

Hans Frank był niesławnym niemieckim nazistowskim urzędnikiem, który stał na czele niemieckiej administracji na terenach okupowanej Polski. Jego tożsamość, narodowość i rola są oczywiste dla każdego czytelnika. Generalne Gubernatorstwo było tworem niemieckim i niemieckim reżimem okupacyjnym. Te fakty znane są każdemu, kto posiada choć podstawową wiedzę o tym okresie, w tym również użytkownikom platformy, na której ta informacja się ukazała. Hans Frank oraz Generalne Gubernatorstwo zostali wyraźnie wskazani we wpisie Jad Waszem. Odpowiedzialność za rozporządzenie, o którym mowa w tym tweecie, spoczywała tylko i wyłącznie na niemieckich okupantach.

Co więcej, zamieszczony w tweecie link prowadzi bezpośrednio do artykułu, który jasno przedstawia niemieckie pochodzenie i kontekst tego rozporządzenia. Materiał objaśniający czyni je całkowicie jednoznacznymi. Nic w treści wpisu nie sugeruje innej możliwości.

Być może, z dzisiejszej perspektywy, dodanie słowa „niemieckiego” przed „rozkazem” mogłoby zapobiec tej fali zarzutów. Jednakże przekaz historyczny był jasny. Gdyby we wpisie znalazła się jakakolwiek nieścisłość, jako pierwsi dokonalibyśmy korekty. Taka jest nasza stała praktyka.

Czytaj więcej

Komentarze

Estera Flieger: Wpis Jad Waszem to nie pomyłka

To nie pomyłka, kiedy Jad Waszem pisze, że „Polska była pierwszym krajem, w którym Żydzi zostali...

Mimo to wiele osób w Polsce – w tym niestety również oficjalne oświadczenia instytucji i osób doskonale znających działalność Jad Waszem – przedstawiło ten tweet jako próbę zatarcia niemieckiej odpowiedzialności. Interpretacja ta jest nie tylko nieuzasadniona, ale wręcz zaskakująca w świetle naszej długoletniej współpracy. Jest też niezgodna z precyzyjną i bezkompromisową działalnością badawczą Jad Waszem. Rzetelna lektura naszych materiałów nie uzasadnia takiego twierdzenia. Tak samo jak fakty historyczne nie pozostawiają tu cienia wątpliwości: to nazistowskie Niemcy okupowały Polskę i wprowadziły rządy brutalnego terroru.

Polskie reakcje wykraczały poza granice uzasadnionej polemiki

Kontekst – historyczny i językowy – jest wystarczająco jasny. Jad Waszem nie pisze:„okupowana przez Niemców Litwa” w każdym zdaniu dotyczącym Litwy w 1942 r., ani „okupowana przez Niemców Belgia”, ilekroć wspomina Belgię. Żadne inne państwo poza Polską nigdy nie zwracało się do nas z takimi oczekiwaniami.

Rzetelne podejście do historii Zagłady nie może wymagać wstawiania zwrotu „okupowana przez Niemców Polska” do każdego zdania – tak samo jak nie oczekujemy, by w każdej wypowiedzi o Holokauście powtarzano frazę „Holokaust Żydów europejskich”, albo za każdym razem precyzowano „nazistowskie Niemcy i ich liczni europejscy kolaboranci”. To są historyczne fakty; Żydzi byli ofiarami Zagłady, a nazistowskie Niemcy rzeczywiście miały wielu kolaborantów, ale nie powtarza się ich w każdym zdaniu.

Aby uszanować obawy opinii publicznej i zachować przejrzystość, wydaliśmy nie jedno, a dwa wyjaśnienia, w których jednoznacznie potwierdzamy niemieckie pochodzenie tego rozporządzenia. Te wyjaśnienia nie pozostawiają żadnych wątpliwości.

Skala i ton części reakcji budzą jednak głęboki niepokój, podobnie jak szybkość, z jaką wywołały one lawinę odpowiedzi wykraczających daleko poza granice uzasadnionej polemiki. W ciągu kilku godzin pojawiło się wiele błędnych i oskarżycielskich wobec Jad Waszem komentarzy, a także głosów otwarcie antysemickich, szerzących nienawiść pod pretekstem oburzenia.

Czytaj więcej

Polityka

Ambasador Izraela w MSZ. Poinformowano o przebiegu rozmowy

W budynku Ministerstwa Spraw Zagranicznych pojawił się ambasador Izraela Jaakow Finkelstein. Zost...

Mając nawet świadomość, jak wrażliwy jest to temat w Polsce, skala i ton niektórych reakcji – również tych oficjalnych – przekroczyły wszystko, co uzasadniałyby okoliczności i wprowadziły niepotrzebny, nadmierny poziom konfrontacji.

Holokaust nie jest polem retorycznych sporów

Taka reakcja szkodzi relacjom polsko-żydowskim, szkodzi powszechnemu rozumieniu historii i szkodzi godności pamięci o ofiarach Zagłady. Doświadczenia Polski w czasie okrutnej i brutalnej okupacji niemieckiej są dobrze udokumentowane, gruntownie przebadane i systematycznie nauczane w Jad Waszem. Uznajemy i od dawna podkreślamy ogrom cierpienia narodu polskiego podczas II wojny światowej. Nasza współpraca z polskimi instytucjami akademickimi, państwowymi i społecznymi zawsze opierała się na wzajemnym szacunku. A szacunek wymaga również zaufania.

Zaufania, że działalność Jad Waszem jest oparta na wiedzy, badaniach i materiałach źródłowych, a nie na motywacjach politycznych. Zaufania, że opisując wydarzenia historyczne, czynimy to odpowiedzialnie i z najwyższą dbałością. Oraz zaufania, że naszym celem jest zawsze ochrona prawdy, choćby była trudna.