Jest szansa na obrońcę z urzędu przed komisją śledczą. Petycja w Senacie

Senacka Komisja ds. Petycji postanowiła skierować do dalszych prac wniosek o nowelizację ustawy o sejmowej komisji śledczej w ten sposób, żeby osoba wezwana na posiedzenie mogła wnioskować o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Publikacja: 15.05.2025 13:39

Posiedzenie sejmowej Komisji Śledczej ds. inwigilacji systemem Pegasus,

Posiedzenie sejmowej Komisji Śledczej ds. inwigilacji systemem Pegasus,

Foto: PAP/Leszek Szymański

Autorem petycji jest adwokat Robert Pogorzelski. Jak wskazuje, art. 11 ust. 1 i 2 ustawy z 21 stycznia 1999 r. przewiduje, że osoba mająca zeznawać przed komisją śledczą może ustanowić maksymalnie trzech pełnomocników będących adwokatami lub radcami prawnymi. Mamy więc w tym wypadku do czynienia z tzw. względnym przymusem adwokacko-radcowskim, przy czym nie ma żadnej regulacji pozwalającej na ustanowienie takiego pełnomocnika z urzędu.

Zdaniem autora petycji to jedyny taki przypadek w polskim prawie. Utrudnia to osobom niezamożnym wyznaczenie pełnomocnika, który pilnowałby przestrzegania ich uprawnień przed komisją (m.in. prawo do zgłoszenia wniosku o zarządzenie przerwy w posiedzeniu komisji, prawo zwrócenia się z wnioskiem o umożliwienie swobodnego wypowiedzenia się w objętej przesłuchaniem sprawie, prawo do zwrócenia się z wnioskiem o uchylenie pytania, które w ocenie osoby wezwanej sugerują jej treść odpowiedzi, prawo do zwrócenia się z wnioskiem o zmianę terminu przesłuchania). Według petytora osoba wezwana do złożenia takich zeznań powinna móc wnioskować do sądu właściwego dla siedziby Sejmu o ustalenie dla niej pełnomocnika z urzędu, jeśli wykaże, że nie może ponieść kosztów pomocy prawnej.

Czytaj więcej

Minister przywróci "zagubione" urzędówki radców prawnych. Jest projekt

Nowe urzędówki. Biuro Petycji i Analiz kancelarii Senatu oraz Ministerstwo Sprawiedliwości popiera petycję

Wniosek ten poparło Biuro Petycji i Analiz, wskazując, ze choć ustawa o komisji śledczej zakłada odpowiednie stosowanie przepisów procedury cywilnej do działań pełnomocnika przed taką komisją, to nie daje to podstaw by ustanowić pełnomocnika z urzędu. A to narusza konstytucyjną zasadę zakazu dyskryminacji (w tym wypadku ze względu na stan majątkowy), a także gwarantowane w ustawie zasadniczej prawo do obrony. BPA podkreśliło też, że zeznania świadka przed komisją mogą dla niego skutkować konsekwencjami prawnokarnymi, dlatego ważne jest, by miał prawo do obrony swoich interesów. Niektóre osoby mogą być pociągnięte do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu nawet do 10 lat po zakończeniu pełnienia funkcji publicznej, a więc w momencie, gdy np. ich sytuacja finansowa ulegnie pogorszeniu i nie mają pieniędzy na pomoc prawną.

Czytaj więcej

Jest szansa na wyższe stawki za urzędówki dla radców prawnych i adwokatów

Petycję poparło również Ministerstwo Sprawiedliwości, wskazując, że szerokie uregulowanie zakresu pomocy prawnej w ustawie o radcach prawnych i prawie o adwokaturze nie stoją na przeszkodzie ustanowieniu pełnomocnika z urzędu przed komisją. Niezbędne jest jednak wskazanie kręgu adwokatów i radców, spośród których można takich pełnomocników wskazać, oraz określić kwestie wynagrodzenia za taką pomoc prawną.

Również senatorowie w ramach komisji petycji postanowili przekazać wniosek do dalszych prac.

Autorem petycji jest adwokat Robert Pogorzelski. Jak wskazuje, art. 11 ust. 1 i 2 ustawy z 21 stycznia 1999 r. przewiduje, że osoba mająca zeznawać przed komisją śledczą może ustanowić maksymalnie trzech pełnomocników będących adwokatami lub radcami prawnymi. Mamy więc w tym wypadku do czynienia z tzw. względnym przymusem adwokacko-radcowskim, przy czym nie ma żadnej regulacji pozwalającej na ustanowienie takiego pełnomocnika z urzędu.

Zdaniem autora petycji to jedyny taki przypadek w polskim prawie. Utrudnia to osobom niezamożnym wyznaczenie pełnomocnika, który pilnowałby przestrzegania ich uprawnień przed komisją (m.in. prawo do zgłoszenia wniosku o zarządzenie przerwy w posiedzeniu komisji, prawo zwrócenia się z wnioskiem o umożliwienie swobodnego wypowiedzenia się w objętej przesłuchaniem sprawie, prawo do zwrócenia się z wnioskiem o uchylenie pytania, które w ocenie osoby wezwanej sugerują jej treść odpowiedzi, prawo do zwrócenia się z wnioskiem o zmianę terminu przesłuchania). Według petytora osoba wezwana do złożenia takich zeznań powinna móc wnioskować do sądu właściwego dla siedziby Sejmu o ustalenie dla niej pełnomocnika z urzędu, jeśli wykaże, że nie może ponieść kosztów pomocy prawnej.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Matura i egzamin ósmoklasisty
Egzamin 8-klasisty: język polski. Odpowiedzi eksperta WSiP
Matura i egzamin ósmoklasisty
Egzamin 8-klasisty: matematyka. Rozwiązania eksperta WSiP
Internet i prawo autorskie
Bruksela pozwała Polskę do TSUE. Jest szybka reakcja rządu Donalda Tuska
Prawo w Polsce
Jak zmienić miejsce głosowania w wyborach prezydenckich 2025?
Dobra osobiste
Karol Nawrocki pozwany za książkę, którą napisał jako Tadeusz Batyr