Stawki adwokackie i radcowskie: uznania wzorca umowy za niedozwolony i przewłoka

14 lutego wchodzą w życie zmiany dwóch rozporządzeń ministra sprawiedliwości dotyczących opłat za czynności radców i adwokatów. Zmieniają się stawki minimalne za prowadzenie dwóch kategorii spraw: występowanie przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie uznania wzorca umowy za niedozwolony oraz o stwierdzenie tzw. przewłoki.

Do tej pory w pierwszej kategorii spraw stawka minimalna wynosiła 360 zł, teraz będzie to 60 zł.

Uzasadniając konieczność wprowadzenia zmian, Ministerstwo Sprawiedliwości podkreślało, że czynności związane z przygotowaniem kolejnych pozwów są tu powtarzalne, a niektóre organizacje specjalizują się w hurtowym ich składaniu. W ciągu dziesięciu lat liczba pozwów wzrosła 90-krotnie.

W trakcie konsultacji swoje stanowisko przedstawiło stowarzyszenie „Towarzystwo Lexus", które uznało, że uwagi ministerstwa dotyczące masowego składania pozwów odnoszą się do jego działalności. Podkreślało, że działa pro bono, na rzecz konsumentów, oraz że po obniżeniu stawek będzie mogło składać jeszcze więcej pozwów, będą bowiem groziły niższe koszty procesu w razie przegranej.

Druga zmiana to ustalenie jednolitej stawki za prowadzenie sprawy ze skargi na przewlekłość postępowania – przed sądem okręgowym na 60 zł, przed sądem apelacyjnym, Sądem Najwyższym i Naczelnym Sądem Administracyjnym – 120 zł. Obecnie stawki są tu określane na podstawie przepisów dotyczących postępowania zażaleniowego (jest to odpowiedni procent stawki określonej w konkretnych postępowaniach).

Zmiany negatywnie opiniowały m.in. Helsińska Fundacja Praw Człowieka oraz samorządy zawodowe.

– Jesteśmy zdecydowanie przeciwni takim zmianom – mówi Rafał Dębowski, członek Naczelnej Rady Adwokackiej.

– Tak rażąco niskie stawki nie pokrywają rzeczywistych kosztów prowadzenia sprawy. W wypadku pełnomocników z wyboru strona, w razie wygranej, nie może liczyć na odzyskanie pełnych, rynkowych wydatków na pomoc prawną. Gdy pełnomocnik jest wyznaczony z urzędu – wynagrodzenie często nie pokrywa kosztów, jakie poniósł – przekonuje.

Zdaniem mec. Dębowskiego konieczne są zmiany systemowe, które pozwoliłyby na urealnienie stawek bez konieczności nadmiernego dodatkowego obciążania kosztami Skarbu Państwa, np. poprzez uszczelnienie systemu i sprawienie, by pełnomocnicy z urzędu byli ustanawiani w wypadku osób, które na pewno nie mogą same ponieść tych kosztów.

Zenon Klatka, były prezes Krajowej Rady Radców Prawnych, podkreśla:

– Stawki nie zmieniły się od dziesięciu lat, mimo że w tym czasie wzrosła i średnia płaca, i dochód narodowy. Oba samorządy zawodowe domagają się ich urealnienia. W niektórych sprawach, np. z zakresu prawa pracy, nie wystarczają nawet często na opłaty za parking pełnomocnika dojeżdżającego do sądu. Tymczasem tu wprowadza się zmianę idącą w odwrotnym kierunku, jeszcze się je obniża. Jest to dla nas niezrozumiałe – dodaje mec. Klatka.