Tarnawa: nie poddaliśmy się pesymizmowi

Rz: Prognozy dynamiki PKB zespołu BOŚ w ubiegłym roku były ostrożne, ale zazwyczaj powyżej rynkowej zgody. Czy umiarkowany optymizm co do kondycji gospodarki był dobrą receptą na sukces w naszym konkursie w ubiegłym roku?

Łukasz Tarnawa, główny ekonomista BOŚ Banku: Faktycznie, prognozując ścieżkę PKB w minionym roku, nie poddaliśmy się pesymizmowi – przez cały czas przewidywaliśmy, że w I połowie roku unikniemy recesji, a w II połowie gospodarka odbije w górę. Nie był to optymizm na wyrost, co potwierdził ostateczny przebieg ścieżki PKB, ale co najważniejsze – spełniły się nasze oczekiwania co do natury spowolnienia gospodarki i przyczyn poprawy koniunktury. Przede wszystkim założyliśmy, że zakończenie w II połowie 2012 r. boomu stymulowanego inwestycjami w infrastrukturę, jakkolwiek bolesne dla gospodarki, spowoduje jedynie okresową korektę wzrostu gospodarczego i nie przekształci się w trwalszą stagnację lub recesję. Obserwując stopniową stabilizację gospodarek strefy euro i poprawę koniunktury w Niemczech przyjęliśmy, że z tej strony przyjdzie pierwszy impuls wzrostowy dla polskiej gospodarki.

Niespodziewanie siadł też popyt konsumpcyjny.

Równolegle do zjawisk w inwestycjach dostrzegliśmy, że w 2012 r. konsumpcja prywatna wyraźnie osłabła m.in. w wyniku wysokiej inflacji drenującej dochody gospodarstw domowych. Przejęliśmy, że jeśli nie dojdzie do załamania na rynku pracy, to szybki spadek inflacji w 2013 r. poskutkuje wzrostem realnych dochodów i poprawą konsumpcji prywatnej. I choć ożywienie to przyszło nieco później niż wskazywało na to odbicie w dochodach, co poskutkowało głębszym od oczekiwań spowolnieniem gospodarki w I połowie roku, to już II połowa 2013 r. przyniosła cykliczną poprawę, zgodnie z założonym scenariuszem. Natomiast co do samego konkursu NBP i „Rzeczpospolitej" w czterech z pięciu kategorii prognostycznych znaleźliśmy się w pierwszej piątce, zatem kluczem do sukcesu w konkursie było utrzymanie stałego dobrego poziomu prognoz, a w ostatecznym rozrachunku mniejsza liczba błędów niż popełnione przez konkurentów.

Inflacja była tą z kategorii, gdzie zespół BOŚ uplasował się najwyżej. Na co trzeba zwracać uwagę, prognozując dynamikę cen w gospodarce? Czy sam dobry model wystarczy?

Prognozując inflację, trzeba dobrze zrozumieć, jakie czynniki i w jakim stopniu kształtowały ją w przeszłości. Analizując dynamikę cen zauważyliśmy, że stosując najpopularniejszą miarę inflacji bazowej (wskaźnik CPI po wyłączeniu cen żywności i energii) trudno jest oddzielić wpływ na inflację czynników stricte makroekonomicznych od decyzji administracyjnych (np. opłat za przedszkola, usługi komunalne). Dlatego skonstruowaliśmy własny wskaźnik inflacji bazowej – po wyłączeniu cen żywności, paliw, nośników energii oraz dodatkowo cen regulowanych. Stosując ten wskaźnik, lepiej zrozumieliśmy, kiedy i w jakim stopniu presja popytu czy zmiany kursu walutowego stymulowały wzrost cen, a kiedy był to efekt kumulacji podwyżek cen regulowanych (jak np. na przełomie 2011 i 2012 r.). Ponadto dużo pracy włożyliśmy w analizę cen żywności (to nadal blisko jedna czwarta koszyka inflacyjnego) – np. w zrozumienie „mechaniki" kształtowania się cen warzyw i owoców. To wszystko łącznie procentowało w prognozowaniu ubiegłorocznej inflacji.

Ubiegły rok nie był dla analityków łatwy. Co sprawiło najwięcej trudności?

Chyba najtrudniejszy był moment silnego tąpnięcia w budownictwie pod koniec 2012 r. i wspomniany dylemat, czy sektor ten pociągnie w recesję całą gospodarkę np. poprzez załamanie rynku pracy. Potem w trakcie minionego roku pełne niepewności było oczekiwanie na odbicie konsumpcji, które z początku roku nie następowało, pomimo widocznej już poprawy realnych dochodów ludności.

Ten rok będzie już spokojniejszy i nie tak zaskakujący?

Powinien być spokojniejszy, gdyż gospodarka rośnie. Ponad rok temu słabła, zatem niepewność prognostów, szczególnie tych, którzy tak jak my zakładali odbicie w gospodarce, była spora. Nie oznacza to jednak, że przesądzone jest dalsze przyspieszenie dynamiki PKB z kwartału na kwartał. Bardziej prawdopodobne wydaje nam się lekkie obniżenie dynamiki PKB w II kw. i III kw. Sądzimy, że przyczyni się do tego oddziałujące z opóźnieniem osłabienie tempa wzrostu gospodarki globalnej z początkiem roku (słabsze dane ze strefy euro, Chin, recesja w Europie Wschodniej – w Rosji i na Ukrainie).