Urzędy sprawne w 99 proc.

Urzędy są lepiej przygotowane na przyjęcie do pracy osób niepełnosprawnych, ale wciąż mają opory przed ich zatrudnianiem – wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli, który poznała „Rz".

– Wskaźnik ich zatrudnienia w większości państwowych urzędów nadal nie osiąga ustawowego progu 6 proc. – mówi „Rz" prezes NIK Jacek Jezierski.

Zmiana przepisów,dająca większe przywileje niepełnosprawnym w procesie rekrutacji, niewiele pomogła.

Ułatwienia nie pomogły

W 2011 r. wskaźnik zatrudnienia takich osób w ministerstwach i urzędach centralnych wyniósł prawie tyle samo co w 2010 r., czyli zaledwie 1,3 proc.

Aby ten niekorzystny trend zmienić, w 2011 r. Sejm znowelizował zasady rekrutacji. Nowe przepisy teoretycznie zapewniają niepełnosprawnym pierwszeństwo w dostaniu pracy pod warunkiem, że w instytucji pracuje ich mniej, niż wymaga tego prawo – a tak było w większości urzędów zbadanych przez NIK. Dodatkowy wymóg: niepełnosprawny musi się znaleźć w piątce najlepszych kandydatów.

Niepełnosprawni mają wielką konkurencję, bo w kryzysie więcej osób szuka pracy

Niestety, te ułatwienia nie miały większego wpływu na wzrost zatrudnienia takich osób. Choć wzrosło ono o 0,26 pkt proc. wobec końca 2011 r., to jednak często wynikało to m.in. z tego, że zdrowi do niedawna pracownicy zyskiwali orzeczenie o niepełnosprawności.

– Poradziłem kilku osobom, które narzekały na zdrowie, by załatwiły sobie takie zaświadczenia. Dzięki temu nie muszę płacić kar – mówi szef jednego z urzędów samorządowych.

Wyjątkiem jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, w którym wskaźnik ich zatrudnienia wyniósł 12 proc. W wielu innych instytucjach i urzędach nawet ponad 99 proc. pracowników to osoby w pełni sprawne.

Dlaczego tak mało niepełnosprawnych pracuje? NIK wskazuje kilka powodów: małe zainteresowanie pracą, słabe kwalifikacje i doświadczenie zawodowe. Ale też bariery architektoniczne.

Na 1580 osób starających się o pracę w Ministerstwie Rolnictwa, tylko 33 (2 proc.) potwierdziło dokumentami niepełnosprawność, 21 spełniło wymogi formalne, ale nikt nie znalazł się w pierwszej piątce. Niektórzy rezygnowali z powodu niskich pensji, np. w resorcie pracy.

Większość budynków była przystosowana dla takich osób. Wejścia miały obniżone krawężniki i podjazdy. Ale 6 z 15 zbadanych siedzib to zabytki, w tym m.in. Centrala KRUS, Ministerstwo Zdrowia i UOKiK.

– Nie każdy obiekt da się dostosować do potrzeb niepełnosprawnych, więc nie powinno się odgórnie ustanawiać limitu zatrudnienia – uważa Jeremi Mordasewicz, ekspert Konfederacji Lewiatan, z zawodu budowlaniec.

Ale nawet zabytek można dostosować. Ministerstwo Zdrowia wybudowało przenośne transportery, a UOKiK zrobił podjazd do budynku i zainstalował schodołaz.

Potrzeba wrażliwości

Z danych GUS wynika, że 44 proc. długotrwale bezrobotnych to niepełnosprawni. Do ich zatrudniania nie garną się też przedsiębiorcy, bo to dla nich kłopot.

– To zależy od rodzaju niepełnosprawności, ale w większości przypadków utworzenie takiego miejsca pracy wymaga dodatkowych nakładów i przez to jest nieopłacalne. Zwłaszcza kiedy jest wysokie bezrobocie i można przebierać w ofertach – wyjaśnia Mordasewicz. Z jego doświadczenia wynika, że po niepełnosprawnych pracowników przedsiębiorcy sięgają głównie z powodów osobistych. – Uważają, że należy im pomagać, jak w krajach skandynawskich – zaznacza.

Trzeba jednak dobrych chęci z obu stron, bo także sami niepełnosprawni nie zawsze szukają zajęcia.