Matka i ojciec muszą działać wspólnie by odrzucić spadek za dziecko

15 listopada wchodzą w życie zmiany dotyczące spadków, przede wszystkim odrzucania zadłużonych spadków dla małoletnich dzieci przez ich rodziców. Czy mogą teraz rodzice od razu przyjść do notariusza z taką sprawą?

Rodzice będą mogli odrzucić spadek w imieniu dziecka bez zezwolenia sądu opiekuńczego pod określonymi warunkami. Nowa ścieżka pomyślana jest z myślą o odrzuceniu spadku, który dziecko nabyło tylko na skutek odrzucenia spadku przez rodzica. Przy odrzuceniu współdziałać muszą oboje rodzice, jeśli przysługuje im władza rodzicielska. Spadek musi być wreszcie odrzucany w imieniu wszystkich dzieci, a nawet wnuków, jeśli rodzic ma zarówno niepełnoletnie dzieci, jak i wnuki. Nowe rozwiązanie wzorowane jest na regulacji od lat sprawnie funkcjonującej w prawie niemieckim.

Znika więc kontrola sądu rodzinnego nad decyzją rodziców dotyczącą spadków dla ich dzieci w większości takich spraw?

Ustawodawca uważa za zbędną kontrolę sądu rodzinnego, jeśli dziecko powołane jest do dziedziczenia wyłącznie na skutek odrzucenia spadku po rodzicach, rodzice współdziałają i wykluczone są konflikty interesów. Jednocześnie nadal istnieje możliwość uzyskania zezwolenia sądu na odrzucenie spadku, np. jeśli rodzice ze sobą nie współdziałają.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Łatwiej odrzucić w imieniu dziecka marny spadek

Od środy rodzice łatwiej odrzucą przypadający ich małoletnim dzieciom niechciany spadek.

Jakie proceduralne wymagania czekają rodziców chcących skorzystać z nowych rozwiązań?

Jak dotychczas, od chwili odrzucenia spadku przez rodzica będą nowe sześć miesięcy na odrzucenie w imieniu dziecka. Starczy więc czasu na uzgodnienie wszystkich kwestii logistycznych z notariuszem i ustalenie, czy z tej uproszczonej ścieżki będzie można w danej sytuacji skorzystać. Kluczowe jest tu współdziałanie rodziców. Jeśli tak będzie, sprawę da się od początku do końca załatwić u notariusza. Myślę, że z czasem stanie się to regułą, a ścieżka zezwoleń sądowych obejmie skrajne wyjątki. Nowa ścieżka odrzucenia spadku otwiera się 15 listopada i będzie dostępna dla dzieci, którym termin do odrzucenia jeszcze nie minął.

Jeśli np. umiera dziadek mieszkający w Polsce, a dziecko z rodzicami mieszka w Niemczech (albo na odwrót), jak dziecko, a formalnie i praktycznie jego rodzice mogą odrzucić spadek i jaka tu może być rola notariusza?

Nowe przepisy pozwalające na odrzucenie spadku bez zezwolenia sądu będą obowiązywały tylko dla dzieci mieszkających w Polsce. Dzieci mieszkające poza Polską reprezentowane są w polskich sprawach spadkowych zgodnie z prawem rodzinnym kraju zamieszkania. Nowe regulacje będą miały jednak duże znaczenie przy odrzucaniu przez mieszkające w Polsce dzieci zadłużonych spadków po krewnych mieszkających za granicą. Rolą polskiego notariusza jest wtedy przybliżenie w akcie notarialnym polskich rozwiązań np. holenderskiemu czy niemieckiemu sądowi spadku.

Nowela zawęża nieco krąg potencjalnych spadkobierców (o dalszych niż ich wnuki zstępnych dziadków). Czy to ułatwi potwierdzenia prawa do spadku, w szczególności u notariusza?

Notarialne poświadczenie dziedziczenia wymaga osobistej obecności i współdziałania wszystkich spadkobierców i w praktyce raczej nie dotyczy dziedziczenia przez dalszych krewnych. Ograniczenie kręgu osób dziedziczących z ustawy będzie natomiast miało wpływ na krąg osób, które będą musiały pojawić się u notariusza by odrzucić spadek zadłużony.