Czy gminie należy się podatek od drogi

Bo choć z pozoru kwestia ta została jasno uregulowana w przepisach, odpowiedź na to pytanie wcale nie jest oczywista.

W okresie od 1 stycznia 2004 r. do 31 grudnia 2006 r. drogi wewnętrzne nie podlegały podatkowi od nieruchomości na skutek zmiany ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, która wcześniejsze wyłączenie dla dróg publicznych rozszerzyła na inne drogi, w tym wewnętrzne.

Niestety, zasady tego wyłączenia budziły w praktyce liczne kontrowersje. Dodatkowe zamieszanie wprowadził sposób jego likwidacji od 1 stycznia 2007 r.

Zobacz obowiązującą [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0EFF948466DBD0169344B7BB4FC2CE5C?id=182297]ustawę o podatkach i opłatach lokalnych[/link]

[srodtytul]Dwa stanowiska[/srodtytul]

Przyjrzyjmy się jednak najpierw regułom obowiązującym w latach 2004 – 2006.

Wykształciły się dwa stanowiska co do tego, kiedy droga korzystała z obowiązującego wówczas wyłączenia z opodatkowania.

Według pierwszego, prezentowanego przez podatników i przez większość sądów administracyjnych, takie drogi – o ile faktycznie istniały – nie były objęte podatkiem od nieruchomości, bez względu na klasyfikację gruntu pod nimi w ewidencji gruntów i budynków w grupie innej niż „droga”. Zatem wpis „dr” w ewidencji gruntów i budynków lub jego brak nie miał żadnego znaczenia dla zastosowania wyłączenia drogi spod opodatkowania.

Według drugiego stanowiska, prezentowanego przez część organów podatkowych, status drogi wewnętrznej dla celów podatku od nieruchomości jest ściśle powiązany ze statusem gruntu pod drogą w ewidencji gruntów i budynków. Droga wewnętrzna była wyłączona z opodatkowania wyłącznie wtedy, gdy grunt pod nią miał w ewidencji gruntów i budynków wpis „dr”.

[srodtytul]Droga to nie grunt[/srodtytul]

Moim zdaniem decydujące znaczenie dla wyłączenia dróg wewnętrznych spod opodatkowania ma stan rzeczywisty, tzn. zawsze, gdy istniała droga, obejmowało ją wyłączenie z opodatkowania niezależnie od tego, jak był klasyfikowany grunt pod drogę.

Przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=817A71A38029D8C9C5CA0293825832C5?id=164036]ustawy o podatkach i opłatach lokalnych[/link] obowiązujące do końca 2006 r. wyraźnie wyłączały z opodatkowania pasy drogowe z drogami. Żaden z tych obiektów nie był jednak w niej zdefiniowany. Pomocą w tym zakresie służyła ustawa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=74C951C640E181A3DE5B8E42583AAB5C?id=184778]o drogach publicznych[/link].

Według niej, w uproszczeniu, pas drogowy to wydzielony grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym jest zlokalizowana droga; droga to budowla przeznaczona do prowadzenia ruchu drogowego zlokalizowana w pasie drogowym.

W tym ujęciu grunt jest tylko jednym z elementów pasa drogowego. Pas drogowy obejmuje dodatkowo przestrzeń nad i pod gruntem, w której zlokalizowana jest droga. Droga z kolei jest budowlą.

Stąd wniosek, że pas drogowy, droga i grunt to różne obiekty podlegające różnym reżimom klasyfikacyjnym. W przypadku budowli i obiektów towarzyszących decydujące jest ich występowanie w rzeczywistości.

Jeśli taka budowla faktycznie występowała, korzystała z wyłączenia z opodatkowania niezależnie od statusu ewidencyjnego gruntu, zatem również wtedy, gdy grunt nie miał klasyfikacji „dr”. Jest to prostą konsekwencją faktu, że ewidencja gruntów i budynków, zgodnie zresztą z jej nazwą, obejmuje tylko grunty i budynki. Nie obejmuje natomiast budowli, nie wprowadza żadnych standardów klasyfikacyjnych w obrębie budowli.

[srodtytul]Zmiana sprzeczna z konstytucją[/srodtytul]

Co ważne, powyższe uwagi są moim zdaniem aktualne także w obecnym stanie prawnym. Nowelizacja ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z 7 grudnia 2006 r. obowiązująca od 1 stycznia 2007 r., która ponownie objęła podatkiem od nieruchomości drogi wewnętrzne, została bowiem wprowadzona z naruszeniem standardów konstytucyjnych.

W rezultacie można przyjąć, że obecny stan prawny jest taki, jak sprzed jej wprowadzenia, i drogi wewnętrzne nadal są wyłączone z opodatkowania.

Przemawia za tym to, że podatek od nieruchomości, podobnie jak podatki dochodowe, jest rozliczany w okresach rocznych. Dlatego tak samo jak w przypadku podatków dochodowych zmiana ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z dniem 1 stycznia 2007 r. dla swojej skuteczności wymagała – moim zdaniem – publikacji w Dzienniku Ustaw najpóźniej 30 listopada 2006 r.

Termin ten nie został dotrzymany. Publikacja pojawiła się dopiero 29 grudnia 2006 r. Takie opóźnienie, zgodnie z [b]orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego (np. wyrok z 4 maja 2004 r. K 8/03),[/b] powoduje, że zmiana ta nie wywołuje założonych nią skutków prawnych.

Przedsiębiorcy mogą więc potencjalnie żądać stwierdzenia i zwrotu nadpłaty w podatku od nieruchomości od dróg wewnętrznych także za okres po 31 grudnia 2006 r., choć wymagałoby to jeszcze potwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny.