Wójt bez absolutorium może stracić funkcję

Najpóźniej do 30 czerwca rada czy sejmik musi podjąć uchwałę w sprawie absolutorium dla wójta, burmistrza, prezydenta, zarządu powiatu albo województwa. Przesądza o tym art. 271 ustawy o finansach publicznych. Jego nieudzielenie może uruchomić procedury odwołujące wójta (burmistrza, prezydenta miasta) czy zarządu powiatu (województwa). O ile wójta trudno jest pozbawić funkcji, o tyle członkowie zarządów mogą stracić posady.

Zawinione rozbieżności wykonania z planem

Zasady pozbawiania funkcji za brak absolutorium określają  ustawy o samorządzie: gminnym, powiatowym oraz województwa.

– Podstawą udzielenia bądź nieudzielenia absolutorium nie może być wyłącznie ocena sprawozdania z wykonania budżetu – mówi prof. Cezary Kosikowski z Uniwersytetu w Białymstoku. – Nieudzielenie absolutorium może być tylko następstwem negatywnej oceny działalności finansowej i poprzedzać je musi uchwała o nieprzyjęciu całości lub znacznej części sprawozdania finansowego za dany rok – dodaje.

Stanowisko takie potwierdza orzecznictwo. Przykładowo Regionalna Izba Obrachunkowa w Opolu wskazuje w swojej uchwale, że absolutorium jest aktem aprobującym działalność finansową organu wykonawczego. Dlatego nie można go łączyć z inną oceną działalności wójta (zarządu) niż związana bezpośrednio z wykonaniem budżetu (sygn. akt 17/29/2012).

– Oznacza to, że jeśli rada czy sejmik nie wykaże i nie uzasadni, że doszło do kwotowego naruszenia granic wydatków, i to z winy organu wykonawczego, to nie może ona podjąć działań skutkujących nieudzieleniem absolutorium – precyzuje prof. Cezary Kosikowski.

Wojciech Lachiewicz, członek Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie, wyjaśnia też, że absolutorium udziela się lub nie tylko raz.

Raz podjętej uchwały absolutoryjnej rada nie może zmienić

– Podjęcie uchwały w tej sprawie wyklucza ponowne wypowiadanie się. Dokonana ocena absolutoryjna uzyskuje charakter oceny prawomocnej i niewzruszalnej – wyjaśnia ekspert.

Nie jest zatem możliwe uchylenie pierwotnej uchwały, np. udzielającej absolutorium, a następnie podjęcie nowej – odmawiającej jego udzielenia. Takie postępowanie radnych uznane zostanie za rażące naruszenie prawa skutkujące uchyleniem drugiej uchwały.

Referendum albo uchwała

W powiatach i województwach nieudzielenie absolutorium jest przesłanką podjęcia uchwały odwołującej organ wykonawczy. Uchwały w sprawie odwołania zarządu nie można podjąć na tej samej sesji, na której nie udzielono absolutorium. Można ją procedować na kolejnej sesji, zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni. Odwołanie zarządu następuje w głosowaniu tajnym, większością 3/5 głosów ustawowego składu rady czy sejmiku.

Inaczej jest w gminach. Wójt, burmistrz, prezydent wybierani są w wyborach powszechnych. I rada gminy czy miasta nie ma samodzielnej kompetencji do ich odwołania. w efekcie radni Skarżyska-Kamiennej, Kędzierzyna-Koźla czy Głogowa, którzy nie przyjęli budżetu, nie mogą pozbawić funkcji włodarzy.