Dług rozłożony na lata nie znika

Obowiązujące mechanizmy przeciwdziałania nadmiernemu zadłużaniu się samorządów są niewystarczające - ocenia Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych

Publikacja: 25.09.2014 10:10

Michał Cyrankiewicz

Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych opublikowała raport z kontroli zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego: Przestrzeganie ustawowych limitów zadłużenia i jego spłaty.

Wynika z niego, że główną przyczyną rosnącego poziomu zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w latach 2007 – 2013 była absorbcja środków zagranicznych, głównie z Unii Europejskiej.

– Skala pozyskiwanych środków prowadziła częstokroć do sytuacji, w której jednostki samorządu terytorialnego zdobywały się w przeciągu dwóch – trzech lat na wysiłek inwestycyjny, który – mając na względzie ich potencjał ekonomiczny i finansowy – powinien być rozłożony na okres dwu lub trzykrotnie dłuższy – czytamy w raporcie KR RIO.

Efektem dążenia JST do jak najszybszego zaspokojenia potrzeb społecznych w zakresie infrastruktury technicznej było właśnie rosnące zadłużenie.

Jego największy przyrost nastąpił w latach 2010 – 2011. Wówczas to liczba jednostek, których zadłużenie przekroczyło granicę 60 proc. dochodów wzrosła z 70 do 135. Liczba nadmiernie zadłużonych bardzo szybko zaczęła spadać i pod koniec 2012 r. takich samorządów było 95.

Jednocześnie indywidualny limit spłat zobowiązań na 2013 r. ustalony w oparciu o wskaźnik określony w art. 243 ustawy o finansach publicznych był ujemny dla 49 jednostek samorządowych, podczas gdy analogicznie ustalony limit relacji spłat na 2012 r. był ujemny dla 108 samorządów.

Przeprowadzona przez KR RIO kontrola wykazała również, że odejście przez ustawodawcę od limitowania kwoty maksymalnego zadłużenia i uzależnienie możliwości uchwalenia budżetu jednostki samorządu terytorialnego od zachowania wskaźnika spłaty zobowiązań nie było zabiegiem do końca przemyślanym.

Jego efektem jest bowiem przenoszenie zadłużenia na kolejne lata, poprzez maksymalne wydłużanie okresów jego spłaty. To – w ocenie KR RIO – powoduje natomiast, że koszty obsługi długu rosną. Tym samym rosną wydatki bieżące JST kosztem topniejącej nadwyżki operacyjnej. To zaś może w dłuższej perspektywie doprowadzić do nadmiernego zadłużenia JST.

Niebezpieczeństwo jest realne. „Również dlatego, że w nowej perspektywie finansowej (2014 – 2020) poszerzeniu ulega zakres wyłączeń przy obliczaniu indywidualnego wskaźnika spłaty zobowiązań, uwzględniające dług (i koszty jego obsługi) finansujące wydatki ponoszone w ramach publicznego wkładu krajowego (własnego)" – czytamy w raporcie KR RIO.

Dlatego też w ocenie KR RIO konieczna jest analiza obowiązujących w zakresie długu jednostek samorządy terytorialnego instytucji normatywnych mających na celu ograniczenie nadmiernego przyrostu zadłużenia.