Zwolnienie ?z opłaty za dom pomocy: Starosta musi zbadać sytuację obojga małżonków

Decyzja dotycząca zwolnienia ?z opłaty za dom pomocy ?ma charakter uznaniowy, ?ale nie zwalnia to organu ?z obowiązku wszechstronnego zbadania materiału ?dowodowego.

Publikacja: 20.07.2014 09:25

Zwolnienie ?z opłaty za dom pomocy: Starosta musi zbadać sytuację obojga małżonków

Foto: Fotorzepa, Marian Zubrzycki

Aleksandra Tarka

Czego dotyczył spór

Spór w sprawie dotyczył odmowy przyznania zwolnienia z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej. Chodziło o mężczyznę, który od lat przebywa w nim i jest osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną. Jego opiekunem prawnym jest żona.

Uzasadniając odmowę, starosta wskazał na wywiad środowiskowy oraz zebraną dokumentację. Wynikało z nich, że kobieta miesięcznie przekazuje mężowi kwotę, która w dużej mierze nie wystarcza na zaspokojenie jego potrzeb.

Jednak w ocenie organu wnioskodawca nie wykazał uzasadnionych okoliczności przemawiających za pozytywnym rozstrzygnięciem złożonego wniosku. A sam fakt jego choroby nie uzasadnia zwolnienia go (w części lub w całości) od opłat za pobyt w placówce.

Kobieta reprezentująca męża wskazywała jednak na swoją trudną sytuację materialną. Z renty męża muszą utrzymać się obydwoje. Z części dochodu przypadającego na męża opłaca jego pobyt w domu pomocy i przekazuje mu kieszonkowe. Natomiast z części dochodu przeznaczonej dla niej pokrywa koszty związane z utrzymaniem domu. Z uwagi na wiek i stan zdrowia musi płacić za przyniesienie węgla. Ponadto z uwagi na liczne schorzenia wydaje sporo na zakup lekarstw.

Rozstrzygnięcie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie zmieniło decyzji starosty. Rację kobiecie przyznał dopiero Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie. Przypomniał, że zgodnie z art. 64 ustawy o pomocy społecznej, osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu opieki społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie. W szczególności jeżeli: wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce i występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych; małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia. Albo gdy osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

Sąd zauważył, że decyzja w przedmiocie całkowitego lub częściowego zwolnienia za pobyt w domu pomocy ma charakter uznaniowy. Organ nie jest więc ustawowo zobowiązany do przyznania zwolnienia.

Jednak w przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności związanych z sytuacją osoby zobowiązanej do ponoszenia opłaty (przykładowo wymienionych we wskazanym przepisie) ocenia się je zgodnie z wymaganiami art. 7 kodeksu postępowania administracyjnego, tzn. mając na względzie nie tylko słuszny interes strony wnioskującej o zwolnienie, ale także interes społeczny.

Wskazując na orzecznictwo WSA sąd podkreślił, że fakultatywność orzeczenia o zwolnieniu z odpłatności zależna jest od sytuacji materialnej i rodzinnej osób zobowiązanych do opłat. Przypadki uprawniające do zwolnień zostały w przepisie wymienione jedynie przykładowo. Każdorazową decyzję rozstrzygającą o wniosku o przyznanie zwolnienia organ powinien uzasadnić w sposób pozwalający prześledzić tok rozumowania organu i poznać kryteria podjęcia danej decyzji.

W uzasadnieniu wskazano, że przebywający w domu opieki społecznej jest osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną. Ponadto małżonkowie utrzymują się tylko z jednego świadczenia. W ocenie WSA w takiej sytuacji, rozpoznając sporny wniosek, organy powinny dokonać oceny przez pryzmat sytuacji obydwojga małżonków.

Sąd uznał, że żaden z organów nie rozważył w sposób należyty, jaka jest rzeczywista sytuacja małżonków w świetle uzyskiwanych dochodów oraz niezbędnych wydatków ponoszonych na utrzymanie i leczenie. Swoje rozważania organy sprowadziły do wykazania, że sam fakt stwierdzenia u wnioskodawcy choroby nie może uzasadniać zwolnienia go w części lub całości od opłat za pobyt w placówce.

Decyzja w przedmiocie zwolnienia ma charakter uznaniowy, ale uprawnienie organu do wydania decyzji o takim charakterze nie zwalnia go z obowiązku wszechstronnego zbadania materiału dowodowego. Brak odniesienia przez organy do podnoszonych okoliczności uznać należy za uchybienie przepisom art. 9, 8, 7 i 77 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego, które niewątpliwie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.