Oświadczenia majątkowe w samorządzie do 30 kwietnia

Każdy radny, wójt, starosta czy marszałek ma obowiązek złożyć coroczne oświadczenie majątkowe. Składa się je na specjalnym druku, w terminie do 30 kwietnia. W corocznym oświadczeniu majątkowym składanym w 2015 r. trzeba ujawnić majątek według stanu na 31 grudnia 2014 r. Za niedopełnienie tego obowiązku można stracić mandat i stanowisko w samorządzie.

Krąg zobowiązanych

O tym, kto jest zobowiązany do wypełnienia tych zeznań i komu należy je wręczyć, mówią przepisy samorządowych ustaw ustrojowych:

-  z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 594);

- z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 595);

- z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 596).

Z przepisów wynika, że gminie coroczne oświadczenie majątkowe składają: radny, wójt, zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta.

W powiecie do składania corocznych oświadczeń majątkowych są zobowiązani: radny, członek zarządu powiatu, sekretarz powiatu, skarbnik powiatu, kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty.

Natomiast w województwie samorządowym oświadczenie do 30 kwietnia powinni złożyć: radny, członek zarządu województwa, skarbnik województwa, sekretarz województwa, kierownik wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa.

Samorządowe ustawy ustrojowe regulują także zakres informacji, które w oświadczeniu majątkowym znaleźć się powinny. Natomiast wzory oświadczeń majątkowych zawarte zostały w rozporządzeniach prezesa Rady Ministrów. Każde z nich określa odrębny wzór oświadczenia majątkowego dla radnych i odrębny dla pozostałych zobowiązanych do ich złożenia.

Termin ustawowy i wyznaczony

Każda z samorządowych ustaw ustrojowych wyznacza zobowiązanym do składania corocznych oświadczeń majątkowych dwa terminy na dopełnienie tego obowiązku. Pierwszy wynika wprost z ustawy. Jest nim ostatni dzień kwietnia. Drugi (14-dniowy termin na złożenie oświadczenia majątkowego) jest terminem wyznaczanym przez osobę, która oświadczenie majątkowe powinna od zobowiązanego odebrać.

PRZYKŁAD

Radny nie złożył oświadczenia majątkowego wojewodzie w terminie do 30 kwietnia 2015 r. Przewodniczący rady wezwał radnego do jego złożenia. Pismo w tej sprawie zostało radnemu doręczone (dostarczone) 7 maja 2015 r. I od tej daty liczony jest 14-dniowy wyznaczony termin na złożenie oświadczenia majątkowego. Upływa on zatem 21 maja 2015 r. Jeżeli w tym dniu radny nada swoje oświadczenie na poczcie (np. listem poleconym), to należy przyjąć, że zostało ono złożone w terminie, nawet gdy fizycznie doręczono je przewodniczącemu rady już po jego upływie (np. 30 maja 2015 r.).

O ile zatem niezłożenie przez radnego, wójta czy starostę oświadczenia majątkowego do 30 kwietnia 2015 r. nie spowoduje automatycznej utraty mandatu i stanowiska, o tyle niedochowanie tego drugiego, 14-dniowego wyznaczonego terminu wiąże się już z taką konsekwencją.

W tym miejscu warto przypomnieć, komu oświadczenie majątkowe składają zobowiązani. W przypadku wójtów (burmistrzów i prezydentów miast), a także przewodniczących gminnych rad ta osobą jest wojewoda. Wojewodzie swoje oświadczenie majątkowe przekazują też starosta i marszałek województwa, a także przewodniczący rady powiatu i sejmiku województwa.

Radni wszystkich szczebli samorządu terytorialnego swe oświadczenia majątkowe składają odpowiednio na ręce przewodniczącego rady (gminy, powiatu) oraz sejmiku województwa. Pozostali zobowiązani do złożenia oświadczeń majątkowych (m.in. skarbnik, sekretarz, zastępca wójta, członkowie zarządu powiatu i województwa) swoje oświadczenia majątkowe składają odpowiednio: wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście albo marszałkowi województwa.

Właściwa forma

Zobowiązany do złożenia oświadczenia majątkowego w dodatkowym, wyznaczonym, terminie wypełni swój obowiązek, jeżeli oświadczenie nada listem poleconym nawet ostatniego dnia, w którym termin ten upływa. Oznacza to, że do zachowania tego dodatkowego terminu nie jest konieczne, aby oświadczenie majątkowe dotarło do adresata najpóźniej ostatniego dnia, w którym wyznaczony termin upływa. Ponieważ ustawodawca nie określił, w jakiej formie oświadczenie majątkowe należy przesłać do adresata, należy przyjąć, że można je złożyć także drogą elektroniczną.

Niezłożenie oświadczenia majątkowego mimo upływu dodatkowego wyznaczonego terminu ma swoje konsekwencje. W przypadku radnych wszystkich szczebli jednostek samorządu terytorialnego, a także wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) karą za niezłożenie oświadczenia majątkowego w terminie jest wygaśnięcie mandatu.

Wydaje się jednak, że sankcji tej nie będzie można zastosować w sytuacji, w której niezłożenie oświadczenia w terminie przez radnego czy też wójta jest niezawinione. Również dlatego, że zgodnie z przepisami kodeksu pracy podstawą odpowiedzialności pracownika, a zatem i wójta, jest wyłącznie wina.

W przypadku pozostałych zobowiązanych osób samorządowe ustawy ustrojowe przewidują sankcje dwojakiego rodzaju. Pierwszą jest utrata wynagrodzenia za okres od dnia, w którym oświadczenie majątkowe powinno zostać złożone, do dnia, w którym zostało złożone. Taką sankcję ustawodawca nakazuje stosować zarówno do sekretarzy czy skarbników gmin (powiatów województw), członków zarządów powiatów i województw (a więc i do marszałka oraz starosty), jak i pozostałych samorządowców zobowiązanych do składania oświadczeń majątkowych.

PRZYKŁAD

Skarbnik nie złożył oświadczenia majątkowego wojewodzie w terminie do 30 kwietnia 2015 r. Wójt wezwał go więc do złożenia tego dokumentu. Pismo w tej sprawie doręczono (dostarczono) skarbnikowi 7 maja 2015 r. I od tej daty liczony jest 14-dniowy wyznaczony termin na złożenie oświadczenia majątkowego. Upływa on zatem 21 maja 2015 r.

W naszym przykładzie skarbnik traci prawo do wynagrodzenia od 30 kwietnia. A jeżeli nie złoży oświadczenia w terminie wyznaczonym przez wójta (21 maja 2015 r.) – to bieg rozpoczyna 30-dniowy termin na odwołanie skarbnika ze stanowiska uchwałą rady gminy.

Drugą sankcją za niezłożenie oświadczenia jest utrata pracy. Pracodawca ma bowiem obowiązek zwolnić takiego pracownika najpóźniej w terminie 30 dni liczonych od dnia, w którym upłynął dodatkowy termin na złożenie oświadczenia majątkowego. Odwołanie i rozwiązanie umowy o pracę jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 kodeksu pracy.

Dom, samochód i kolekcja znaczków

Podając informacje o stanie majątkowym, trzeba brać pod uwagę stan, który obowiązywał 31 grudnia roku poprzedzającego. Oznacza to, że składając coroczne oświadczenie majątkowe w 2015 r., radny (wójt) czy starosta powinien zaprezentować w nim stan swojego majątku na 31 grudnia 2014 r.

Ma to swoje konsekwencje. O ile bowiem w oświadczeniu takim nie znajdzie się informacja, że radny kupił w marcu 2015 r. dom, o tyle powinien do oświadczenia wpisać sprzedany – np. w lutym 2015 r. – samochód czy zegarek.

Oświadczenie majątkowe składa się na specjalnym formularzu. Jego wzór określają rozporządzenia. Dla przykładu – oświadczenie majątkowe wójta określa załącznik nr 2 rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 26 lutego 2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego gminy, wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta (DzU z 2003 r. nr 34, poz. 282). Oświadczenie według tego samego wzoru składają też sekretarz i skarbnik gminy, zastępca wójta oraz upoważniony do wydawania decyzji administracyjnych w imieniu wójta urzędnik. Natomiast wzór oświadczenia majątkowego radnego określony został w załączniku nr 1 do tego samego rozporządzenia.

Wypełniając taki formularz, radny (wójt), starosta czy marszałek musi szczegółowo wykazać liczbę posiadanych mieszkań i domów z podaniem ich powierzchni oraz przysługującego do nich tytułu prawnego (np. własność, współwłasność, najem).

Musi też wskazać, czy posiada gospodarstwo rolne albo inne grunty, ze wskazaniem ich powierzchni, tytułu prawnego do nich oraz adresu ich położenia. Samorządowiec wyjawia również, czy posiada mienie ruchome o wartości powyżej 10 tys. zł. Takim majątkiem mogą być obraz, kolekcja znaczków pocztowych, monet, a nawet zegarek. Najczęściej jednak w tej rubryce wpisywany jest samochód. W takiej sytuacji trzeba określić markę, model i rok produkcji.

W oświadczeniu trzeba też wpisać posiadane długi (pożyczki, kredyty) o wartości powyżej 10 tys. zł, a także przedstawić warunki, na jakich zostały udzielone.