Służba cywilna: Co decyduje o stażu w administracji

W służbie cywilnej do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę w tej służbie wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia bez względu na występujące między nimi przerwy oraz sposób ustania stosunku pracy. A także inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Tak wynika z art. 90 ustawy o służbie cywilnej (dalej usc). Podobnie zresztą ustala się staż w przypadku nagrody jubileuszowej (art. 91 usc) czy odprawy emerytalno-rentowej (art. 94 usc).

W ustawach pragmatycznych

Te inne okresy, które mogą być uwzględnione w stażu pracy, wymienia m.in. art. 301 kodeksu pracy (okres czynnej służby wojskowej) oraz art. 302 kp (okres służby w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Więziennej, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej). I jak wskazują te przepisy, wymienione w nich okresy są zaliczane do okresu zatrudnienia w zakresie i na zasadach przewidzianych odrębnymi przepisami.

Chodzi tu o przepisy ustaw regulujących kwestie dotyczące stosunku służbowego osób pełniących służbę w wymienionych formacjach. Kodeks pracy, który do członków korpusu służby cywilnej ma w tej kwestii zastosowanie na mocy art. 9 usc, odsyła zatem do rozwiązań zawartych w ustawach pragmatycznych tych służb. A te ciągle jeszcze różnią się między sobą, przynajmniej zapisami.

Ważne

Do okresów pracy, od których zależy prawo i wysokość dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej, nie wlicza się okresów zatrudnienia w partii komunistycznej (Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), jak również w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1388). W tym przypadku wyrażenie „okres zatrudnienia" należy rozumieć szerzej – nie tylko jako okres pozostawania w stosunku pracy, lecz także jako okres służby.

Różne formacje, różne zasady

Najkorzystniejsze dla byłych funkcjonariuszy rozwiązania przyjęły ustawy o ABW i AW (art. 92), CBA (art. 81), BOR (art. 67), czy o służbie funkcjonariuszy SKW i SWW (art. 51). Zgodnie z tymi przepisami, funkcjonariuszowi, który po zwolnieniu ze służby podjął pracę, okres służby wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z prawa pracy.

Wprawdzie niektóre z tych ustaw (ABW, AW, BOR, SKW, SWW) pozbawiają możliwości zaliczenia okresu służby do stażu pracowniczego funkcjonariuszy skazanych prawomocnym wyrokiem sądu lub ukaranych karą dyscyplinarną wydalenia ze służby, ale co do zasady to, w jakim czasie po odejściu ze służby były funkcjonariusz tych formacji znalazł pracę i ją podjął, nie przekłada się na jego uprawnienia pracownicze.

Gdy przepis niejasny

Inne rozwiązania zawierają przepisy ustawy o Policji (art. 80 ust. 1) i ustawy o Państwowej Straży Pożarnej (art. 70 ust. 1). Zgodnie z nimi policjantowi (strażakowi), który podjął pracę w ciągu roku od dnia zwolnienia ze służby, a jeżeli pełnił służbę przygotowawczą – w ciągu trzech miesięcy od tego dnia, okres służby wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z prawa pracy. A contrario, jeśli podejmie pracę później, okres służby do stażu pracy nie jest zaliczany.

Przy czym, zgodnie z art. 80 ust. 2 uop i art. 70 ust. 2 upsp, zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli przepisy prawa pracy przewidują, że upływ okresów, o których mowa wyżej, nie stanowi przeszkody do korzystania przez pracownika z określonych świadczeń. Jeżeli policjant (strażak) nie może podjąć zatrudnienia we wskazanym czasie ze względu na chorobę powodującą niezdolność do pracy lub inwalidztwo, zachowuje uprawnienia, o których mowa wyżej w razie podjęcia zatrudnienia w ciągu trzech miesięcy od dnia ustania niezdolności do pracy lub inwalidztwa.

To wyłączenie oraz odwołanie się do przepisów prawa pracy sprawia, że choć przedstawione wyżej regulacje teoretycznie każą służbom kadrowym np. w służbie cywilnej zwracać uwagą na to, ile czasu upłynęło między odejściem do cywila byłych funkcjonariuszy policji czy straży pożarnej, to w praktyce przy ustalaniu większości uprawnień pracowniczych okaże się, że upływ czasu nie będzie miał żadnego znaczenia.

Zastrzeżenie jest, ale nie działa

Cytowane wcześniej przepisy (art. 80 ust. 2 uop czy art. 70 ust. 2 upsp) stanowią, przepisy wyłączające wymóg podjęcia pracy w określonym przedziale czasowym po zwolnieniu ze służby. Na ich podstawie wymóg ten nie ma zastosowania, jeśli przepisy prawa pracy przewidują, że upływ okresów, o których w nich mowa (a więc upływ roku przy służbie stałej i trzech miesięcy przy służbie przygotowawczej) nie stanowi przeszkody do korzystania przez pracownika z określonych świadczeń. A tak jest – jak się wydaje – w przypadku wszystkich uprawnień pracowniczych, przynajmniej tych wynikających z kodeksu pracy oraz np. z ustawy o służbie cywilnej. Jeśli zatem omawiane przepisy pragmatyk mundurowych mogły mieć swoje uzasadnienie przed rokiem 1996 r., czyli przed dużą nowelizacją kodeksu pracy, kiedy korzystanie z wielu uprawnień zależało czy to od podjęcia pracy w określonym czasie czy ciągłości zatrudnienia, obecnie racji bytu raczej już nie mają. Może warto byłoby zatem pomyśleć o ich uproszczeniu.

Tak więc, ustalając uprawnienia pracownicze członka korpusu służby cywilnej, który jest byłym policjantem lub strażakiem, służby kadrowe nie muszą interesować się, jaką przerwę miał on między odejściem ze służby a podjęciem pracy w cywilu i po prostu zaliczyć mu okres służby w tych formacjach do pracowniczego stażu pracy. Chyba że odszedł ze służby w niesławie, czyli z powodu skazania prawomocnym wyrokiem sądu lub ukarania karą dyscyplinarną wydalenia ze służby.

Straż graniczna już poprawiła

W najgorszej sytuacji są (ale tylko do 9 października tego roku) byli funkcjonariusze Straży Granicznej. Zgodnie z art. 84 ich ustawy pragmatycznej funkcjonariuszowi, który podjął pracę w ciągu roku od dnia zwolnienia ze służby, a jeżeli pełnił służbę przygotowawczą – w ciągu trzech miesięcy od tego dnia, okres służby wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z prawa pracy. Przepis w tym brzmieniu nie pozostawia żadnych wątpliwości. Wystarczy, że między zwolnieniem do cywila a podjęciem pracy minie rok i co najmniej jeden dzień, a okres służby w SG nie może być uwzględniany w stażu pracy takiej osoby.

10 października 2015 r. wchodzi jednak w życie nowelizacja ustawy o SG (ustawa z 9 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw – DzU z 2015 r., poz. 1336), która zmienia te niekorzystne dla funkcjonariuszy SG rozwiązanie. Od tego dnia, zgodnie z nowym brzmieniem przytaczanego wyżej przepisu funkcjonariuszowi, który po zwolnieniu ze służby w SG podejmie pracę, okres tej służby wliczać się będzie do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z prawa pracy. Bez względu na to, kiedy taki staż będzie ustalany. Zasada ta nie będzie miała zastosowania tylko wobec funkcjonariuszy zwolnionych ze służby ze względu na wymierzenie kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby czy skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe umyślne.

Byli funkcjonariusze tej formacji, którym wcześniej nie zaliczono okresu służby w SG do pracowniczego stażu pracy z powodu zbyt późnego podjęcia pracy, mogą, po wejściu w życie nowych przepisów, wnioskować o ustalenie go na nowo.

podstawa prawna: art. 90, art. 91, art. 94 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1111 ze zm.)

Na jakiej podstawie uprawnienia

Przepisy ustaw pragmatycznych rozstrzygające o uprawnieniach pracowniczych byłych funkcjonariuszy

- Art. 80 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 355 ze zm.)

- Art. 84 ustawy z 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1402 ze zm.)

- Art. 70 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1434)

- Art. 67 ustawy z 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rząd (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 170 ze zm.)

- Art. 92 ustawy z 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 29, poz. 154 ze zm.)

- Art. 81 ustawy z 9 czerwca 2006 r o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1411 ze zm.)