Udział członka korpusu służby cywilnej w szkoleniach

Jednym z podstawowych obowiązków członka korpusu służby cywilnej jest rozwijanie własnej wiedzy zawodowej. Tę powinność osoba zatrudniona w administracji rządowej może realizować np. poprzez uczestnictwo w różnego rodzaju szkoleniach w tym organizowanych specjalnie dla służby cywilnej, ale także np. poprzez samokształcenie. Przy czym udział w szkoleniach przeznaczonych dla sc jest dla członków korpusu sc obowiązkowy. Podejmowanie innych form kształcenia, z oczywistych względów już nie.

Od rodzaju dokształcania zależą uprawnienia, jakie z tego tytułu przysługują uczącym się członkom korpusu. Jeśli podnoszą oni kwalifikacje w ramach szkoleń organizowanych dla służby cywilnej uprawnienia wynikają z ich ustawy pragmatycznej. Jeśli dokształcają się poza służbą cywilną zakres ich uprawnień wynika z kodeksu pracy (art. 1031–1036 ).

Rodzaje szkoleń sc

Ustawa pragmatyczna wyróżnia następujące rodzaje szkoleń w służbie cywilnej:

- szkolenia centralne – planowane, organizowane i nadzorowane przez szefa Służby Cywilnej,

- szkolenia powszechne – planowane, organizowane i nadzorowane przez dyrektora generalnego urzędu,

- szkolenia w ramach indywidualnego programu rozwoju zawodowego członka korpusu służby cywilnej – planowane, organizowane i nadzorowane przez dyrektora generalnego urzędu w porozumieniu z zatrudnionym w danym urzędzie członkiem korpusu służby cywilnej,

- szkolenia specjalistyczne - planowane, organizowane i nadzorowane przez dyrektora generalnego urzędu, obejmujące tematykę związaną z zadaniami urzędu.

Zgodnie z rozporządzeniem z 24 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków organizowania i prowadzenia szkoleń w służbie cywilnej szkolenia centralne organizowane są w celu rozwijania wiedzy i umiejętności członków korpusu sc określonych w priorytetach szkoleniowych, które są zawarte w planie szkoleń centralnych. W szczególności w celu:

- wsparcia realizacji zadań służby cywilnej,

- upowszechniania zasad sc oraz zasad etyki korpusu sc,

- upowszechniania standardów zarządzania zasobami ludzkimi,

- rozwijania umiejętności koordynowania prac na poziomie urzędu i między urzędami,

- upowszechniania wiedzy niezbędnej w realizacji zadań sc.

Celem szkoleń powszechnych natomiast jest rozwijanie wiedzy i umiejętności członków korpusu służby cywilnej z zakresu zagadnień powszechnie występujących w urzędach, których znajomość jest niezbędna do prawidłowego wykonywania przez nich zadań w służbie cywilnej.

Szkolenia w ramach indywidualnego programu rozwoju zawodowego członka korpusu sc organizowane są w celu nabycia przez niego wiedzy lub umiejętności określonych w tym programie, a szkolenia specjalistyczne w celu pogłębiania oraz uaktualniania wiedzy i umiejętności członków korpusu służby cywilnej w zakresie związanym z zadaniami urzędu.

Ważne

Dla każdego członka korpusu sc, z wyjątkiem osób zajmujących wyższe stanowiska w tej służbie, ustalany jest indywidualny program rozwoju zawodowego, stanowiący podstawę do kierowania na szkolenia. Należy to do obowiązków bezpośredniego przełożonego.

Uczestnictwo to obowiązek

Członek korpusu służby cywilnej ma obowiązek uczestnictwa we wszystkich szkoleniach w służbie cywilnej, na które zostanie skierowany. Robi to w ramach obowiązków służbowych (uczestnictwo w szkoleniach przewidzianych dla służby cywilnej jest traktowane na równi z wykonywaniem przez niego obowiązków służbowych) i nie ponosi z tego tytułu żadnych opłat.

Jak podkreśla Departament Służby Cywilnej KPRM, w swoich wyjaśnieniach na stronie dsc.kprm.gov.pl o tym czy dane szkolenie jest szkoleniem w służbie cywilnej decyduje nie jego nazwa czy forma a to czy członek korpusu służby cywilnej otrzymał polecenie udziału w danym szkoleniu. Jeżeli więc przykładowo udział członka korpusu służby cywilnej w studiach podyplomowych odbywa się na wyraźne polecenie pracodawcy albo wynika z indywidualnego programu rozwoju zawodowego tego pracownika, należy uznać, że studia te są dla tego członka korpusu szkoleniem w służbie cywilnej. W takim przypadku czas udziału w zajęciach jest wliczany do jego czasu pracy a w przypadku, gdy udział w zajęciach powoduje przekroczenie norm czasu pracy członkowi korpusu służby cywilnej przysługuje czas wolny na zasadach określonych w art. 97 ust. 6–9 ustawy o sc.

Na równi z wykonywaniem obowiązków

Fakt, że przepisy ustawy o służbie cywilnej zrównują uczestnictwo członka korpusu tej służby cywilnej w szkoleniach przewidzianych dla tej służby z wykonywaniem przez niego obowiązków służbowych ma określone konsekwencje. Po pierwsze członek korpusu służby cywilnej nie może zlekceważyć skierowania na takie szkolenie ani odmówić w nim udziału. Po drugie bez względu na to czy szkolenie odbywa się w jego czasie pracy, czy poza normalnymi godzinami pracy, w tym nawet w dniu wolnym od pracy, czas udziału w szkoleniu wliczany jest do czasu pracy takiej osoby.

Przykład

Pracownik sc, który normalnie wykonuje swoje obowiązki od poniedziałku do piątku w godzinach w godzinach 8.00-16.00 został skierowany przez swojego przełożonego na kilkudniowe szkolenie. Zajęcia odbywały się w środę, czwartek i piątek od godziny 14.00 do godziny 19.00 ( wcześniej pracownik normalnie wykonywał swoje obowiązki zawodowe). Cały czas tego szkolenia należy traktować, jako czas pracy pracownika, co oznacza, że codziennie pracownik „wypracowywał" trzy godziny (od 16.00 do 19.00) nadliczbowe, za które pracodawca powinien udzielić mu czasu wolnego lub dnia wolnego na zasadach wynikających z art. 97 ustawy o sc.

Kształcenie poza sc

Członek korpusu sc ma także prawo podjąć naukę na własną rękę. Zasady jego uczestnictwa w zajęciach innych niż przewidziane dla służby cywilnej regulują przepisy kodeksu pracy dotyczące kwalifikacji zawodowych pracowników (art. 1031–1036). Z ustawy o sc wynika jedynie, że w wyjątkowych przypadkach dyrektor generalny urzędu może wyrazić zgodę na pokrycie przez urząd, w całości lub w części, kosztów uczestnictwa członka korpusu służby cywilnej w szkoleniach i zajęciach innych niż przewidziane dla służby cywilnej.

Ustawa nie określa bliżej, o jakie szkolenia i zajęcia może tu chodzić. Wiadomo jedynie, że muszą być one inne niż te przewidziane dla służby cywilnej. Przyjmuje się, zatem, że chodzi tu o wszystkie formy dokształcania w tym m.in. różnego rodzaju kursy (np. menedżerskie, specjalistyczne, językowe) studia (licencjackie, magisterskie doktoranckie) oraz podyplomowe, czy np. aplikacje prawnicze.

O tym czy uczący się członek korpusu sc dostanie dofinasowanie decyduje dyrektor generalny urzędu. Do niego również należy określenie wysokości ewentualnej pomocy finansowej. Ustawa, bowiem na ten temat milczy. Wielu dyrektorów, aby ustrzec się przed ewentualnymi „oskarżeniami" o niesprawiedliwy rozdział środków przeznaczonych na tego rodzaju dofinasowania czy dyskryminacje niektórych zatrudnionych zasady i kryteria udzielania tego rodzaju pomocy określa w wydawanych przez siebie zarządzeniach.

W związku z tym, iż podnoszenie kwalifikacji w innych formach szkoleniowych niż te przewidziane dla sc, odbywa się na podstawie przepisów kodeksu pracy udział w nich nie będzie, już traktowany na równi z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Oznacza to, zatem m.in., że jeśli zajęcia odbywać się będą po godzinach albo w dzień wolny od pracy ich czas nie będzie uznany za czas pracy.

Uczący się pracownik może jednak liczyć na inne ułatwienia, np. urlop szkoleniowy, (jeśli jest on przewidziany dla danej formy kształcenia) oraz płatne zwolnienie z całości lub części dnia pracy na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. Oczywiście, jeśli podjął on naukę z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy.

W przypadku podnoszenia kwalifikacji bez zgody pracodawcy członkowi korpusu sc mogą być natomiast przyznane zwolnienie z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia oraz urlop bezpłatny w wymiarze ustalonym w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i pracownikiem. Decyzja w tej sprawie należy do dyrektora generalnego.

Czy potrzebna zgoda na udział w aplikacji legislacyjnej

Pracownik sc jest zainteresowany odbyciem aplikacji legislacyjnej, ale jego przełożony się na to nie zgadza. Czy mimo to może starać się o przyjęcie ma taką aplikacje? Czy urząd zapłaci za jego naukę?

Nie. Na aplikację legislacyjną członka korpusu sc mającego wykształcenie prawnicze kieruje dyrektor generalny urzędu. Bez jego zgody przyjęcie na taką aplikacje nie jest możliwe. Pracownik sc zainteresowany odbyciem takiej aplikacji musi, więc przekonać do swoich racji przełożonego. Jeśli mu się uda, wówczas wzajemne prawa i obowiązki jego oraz urzędu związane ze skierowaniem na aplikację legislacyjną określa umowa zawarta między nim a dyrektorem generalnym. Szczegółowe zasady i tryb organizowania i odbywania aplikacji, w tym m.in. warunki i tryb przyjmowania na aplikację, wysokość opłat za udział w aplikacji i tryb ich uiszczania oraz, obowiązki aplikantów i ich patronów określa rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 28 kwietnia 2015 r. w sprawie aplikacji legislacyjnej(DzU z 2015 r. poz. 587 ze zm.).

Zgodnie z tym rozporządzeniem podmiot kierujący na aplikację (w przypadku członków korpus sc będzie nim dyrektor generalny urzędu) wpłaca opłatę za uczestnictwo pracownika w aplikacji na wskazany rachunek Rządowego Centrum Legislacji, które taką aplikacje prowadzi. Opłata jest wpłacana w dwóch częściach. Terminy i sposób wpłaty określa umowa zawarta między RCL a podmiotem kierującym pracownika na aplikację. Opłata za uczestnictwo w aplikacji jest równa 2,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2015 r., ustalonego na podstawie art. 20 pkt 1 lit. a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (DzU z 2016 r. poz. 887). Zgodnie z komunikatem GUS wynosi ono 3899,78 zł.

podstawa prawna: art. 109 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1111 ze zm.),

podstawa prawna: Komunikat Prezesa GUS z 9 lutego 2016 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2015 r. (MP z 2016 r. poz. 145).

Czy dyrektor musi zapłacić za aplikację radcowską

Pracownik służby cywilnej chce starać się o przyjęcie na aplikację radcowską. Czy musi uzyskać zgodę dyrektora generalnego na podjęcie nauki w tej formie? Czy jeśli się zostanie przyjęty może liczyć na to, że urząd pokryje koszty tej aplikacji?

Nie. Pracownik służby cywilnej nie musi uzyskiwać zgody na rozpoczęcie aplikacji radcowskiej. Od tego jednak czy taką zgodę będzie posiadał zależą jego uprawnienia. Zgodnie z art. 34 ustawy o radcach prawnych pracownikowi wpisanemu na listę aplikantów radcowskich, który uzyskał zgodę pracodawcy na odbywanie tej aplikacji, przysługuje zwolnienie od pracy w celu uczestniczenia w obowiązkowych zajęciach szkoleniowych z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Pracownikowi wpisanemu na listę aplikantów radcowskich, który nie uzyskał zgody pracodawcy na odbywanie takiej aplikacji też przysługuje zwolnienie od pracy w celu uczestniczenia w obowiązkowych zajęciach szkoleniowych, ale już bez zachowania prawa do wynagrodzenia.

Każdy pracownik natomiast (bez względu od tego czy pracodawca wyraził zgodę na jego naukę) ma prawo do urlopu płatnego w wysokości 80 proc. wynagrodzenia, w wymiarze 30 dni kalendarzowych, na przygotowanie się do egzaminu radcowskiego. A także do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w celu uczestniczenia w egzaminie wstępnym i radcowskim.

Dodatkowo ustawa o służbie cywilnej przyznaje dyrektorowi generalnemu urzędu prawo do sfinansowania, w całości lub w części, kosztów uczestnictwa członka korpusu sc w szkoleniach i zajęciach innych niż przewidziane dla służby cywilnej. Może to, zatem dotyczyć także kosztów aplikacji radcowskiej. Z tym, że zgodnie z przepisami zgoda dyrektora generalnego na pokrycie przez urząd tych kosztów może być podjęta tylko w wyjątkowych przypadkach.

Jak wskazuje prof. Jacek Jagielski (Ustawa o służbie cywilnej Komentarz Lexis Nexis Warszawa 2010 r.) te wyjątkowe przypadki obejmują sytuacje o charakterze szczególnym występujące przede wszystkim po stronie członków korpusu sc, ale także związane z potrzebami urzędu i jego możliwościami finansowymi. Wyjątkowy przypadek dotyczyć może, zatem np. pokrycia kosztów studiów podyplomowych członka korpusu sc, który nie jest w stanie sam sfinansować swojej nauki, a który z punktu widzenia urzędu jest bardzo potrzebnym pracownikiem.

podstawa prawna: art. 34 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 233)

podstawa prawna: art. 109 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1111 ze zm.).

podstawa prawna: art. 1031 – art.103[6] ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)

podstawa prawna: art. 106- 109 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1111 ze zm.)

podstawa prawna: rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 24 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków organizowania i prowadzenia szkoleń w służbie cywilnej (DzU z 2015 r. poz. 960).