Urzędy kontroli skarbowej potrafią podjeść podatnika

Urzędy kontroli skarbowej zaczęły działać 7 lutego 1992 r. Utworzono je jako swoistą policję podatkową, która miała się zajmować nie tylko zwykłą kontrolą podatników dokonywaną przez urzędy skarbowe, ale także tropieniem przestępstw na szkodę Skarbu Państwa.

W latach 90. rezultaty – przynajmniej te statystyczne – z roku na rok potwierdzały sens powołania nowej służby. Ustalenia podatkowe dokonane przez UKS opiewały na coraz wyższe sumy, ale po 2003 r. znacznie spadły (patrz wykres).

Skąd taki spadek? Ministerstwo Finansów wyjaśnia: wielu inspektorów przesunięto do Służby Celnej oraz do tzw. urzędów dla dużych podatników. Można dostrzec też zmianę filozofii działania.

– Kilkanaście lat temu UKS były bardziej agresywne i widziały się w roli poszukiwaczy prawdziwych lub domniemanych uchybień w rozliczeniach podatkowych – ocenia Mariusz Marecki, doradca podatkowy w kancelarii Paczuski & Taudul.

Swawole kontrolne

W praktyce UKS – choć mniej agresywne niż kiedyś – stosują wymyślne triki proceduralne, by zarzucić podatnikowi oszukiwanie fiskusa. Potwierdza to wielu ekspertów podatkowych pytanych przez „Rz".

Jedną z najczęściej stosowanych sztuczek jest wszczynanie postępowań karnoskarbowych „w sprawie", a nie w stosunku do konkretnej osoby. Urzędy kontroli skarbowej robią to najczęściej tuż przed końcem pięcioletniego terminu przedawnienia zobowiązań. Według ordynacji podatkowej (art. 70 § 6 pkt 1) zawiesza to bieg przedawnienia podatków. Potem

wszczyna się postępowanie już wobec konkretnej osoby. UKS ma dzięki temu sporo czasu na znalezienie dowodów przeciwko podatnikowi.

– Taki sposób działania jest teoretycznie legalny, ale nie buduje zaufania podatników do organów skarbowych – ocenia adwokat Małgorzata Sobońska z kancelarii MDDP Sobońska Olkiewicz. Podkreśla, że postępowanie „w sprawie" oznacza, że nikt nie jest jego stroną, a urzędnicy mogą swobodnie działać przeciwko konkretnemu podatnikowi.

Jak zrobić z firmy bankruta

Według adw. Jarosława Pierzaka dalekie od zasady zaufania jest też rozszerzanie zarzutów postawionych podczas kontroli w danym roku na kolejne lata.

– Urzędy wykonują kontrolę u podatnika np. w 2006 r., a następnie na długo przed przeprowadzeniem postępowania kontrolnego za 2007 r. stawiają zarzuty karne skarbowe, przyjmując, iż skoro zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa w 2006 r., to zapewne w 2007 r. doszło do analogicznych przestępstw – opowiada o swoich doświadczeniach adw. Jarosław Pierzak.

Zdarza się też obciążanie hipoteki podatników, gdy tylko UKS nabierze podejrzeń, że ci nie zapłacą podatku. Jak zauważa doradca podatkowy Paweł Satkiewicz z kancelarii Parulski i Wspólnicy, o ile sam wniosek o wydanie zabezpieczenia nie jest nadużyciem, o tyle analiza ekonomiczna przedsiębiorstw budzi często poważne wątpliwości.

– Zdarza się, że organ zabezpieczający przedstawia wyniki analizy dotyczącej np. płynności finansowej w taki sposób, iż dobrze prosperująca spółka może być uznana za bankruta – mówi Satkiewicz. Tymczasem hipoteka przymusowa na nieruchomościach podatnika oznacza zazwyczaj kłopoty przy ewentualnym kredycie bądź sprzedaży.

Nadużycia w praktyce działania kontroli skarbowej dostrzegają też sami pracownicy UKS. Skarbowcy z Katowic w liście wysłanym 20 stycznia do ministra finansów zwracają uwagę na szkodliwą praktykę łączenia w jednym organie uprawnień do prowadzenia kontroli skarbowej i postępowania karnoskarbowego. Zarzucają takiemu działaniu brak bezstronności oraz subiektywne ukierunkowanie się w celu podtrzymania ustaleń dokonanych w toku kontroli. Proponują też zmiany ustawy o kontroli skarbowej spełniające ten postulat.

A jak Ministerstwo Finansów widzi przyszłość systemu kontroli skarbowych? „W zakresie zmian systemowych w przyszłości jest obecnie za wcześnie na rozmowę, ponieważ trwa analiza potrzeb w tym zakresie" – taki komentarz otrzymaliśmy z biura prasowego MF.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autora p.rochowicz@rp.pl

Czytaj także w serwisie:

Sfera budżetowa