Klata w Narodowym i „kolejne pokolenia armatniego mięsa historii”

Jana Klata na pierwszym spotkaniu z mediami zadeklarował, że Teatr Narodowy za jego pięcioletniej dyrekcji „nie będzie propagandowy ani pedagogiczny”, lecz zróżnicowany, polifoniczny, z różnymi głosami estetycznymi.

Wspomniał o teatrze, który może wywoływać poczucie „metafizycznej dziwności istnienia”. Pisemny komunikat mówi: „Istotą dyrekcji Jana Klaty w Teatrze Narodowym jest świadomość udziału w sztafecie dyrektorów, reżyserów i autorów stanowiących o tożsamości polskiej kultury. Twórcze nawiązywanie do dorobku poprzedników nadal ma być znakiem rozpoznawczym Narodowej Sceny”.

Czytaj więcej

Plus Minus

Łukasz Twarkowski: Nasza scyborgizowana natura

Jeżeli w kontakcie z maszyną nie odróżniamy jej od człowieka – być może nie ma takiego znaczenia,...

Jan Klata i jego nauczyciele

Nowy dyrektor przywołał swoich nauczycieli i mistrzów, których był asystentem: pierwszego dyrektora odbudowanego Teatru Narodowego Jerzego Grzegorzewskiego (jeszcze w Teatrze Studio), a także krakowskich – Jerzego Jarockiego i Krystiana Lupę. Przypomniał też Jana Englerta, byłego już dyrektora artystycznego Narodowego.

– Miałem wyjątkowe spotkanie z zespołem – mówił dyrektor Klata. – Powiedziałem że coś się zaczyna i coś się nie kończy. Zmiany będą ewolucyjne, a nie rewolucyjne. Powiedziałem, że będziemy mieli w tym sezonie pięć premier, zachowując szacunek do tego, co wcześniej powstało. Powtórzyłem to, co zadeklarowałem podczas przesłuchań konkursowych, że w pierwszym sezonie nie będzie żadnych transferów aktorskich, do zespołu dołączy jedynie Hugo Torres.

Torres gra tytułową rolę w „Hamlecie” w reżyserii Jana Englerta. Stanie się 66. aktorem w zespole Narodowego.

Pierwsza premiera Jana Klaty w Narodowym

Pierwszą premierą w sezonie 2025/2026 będą „Termopile polskie” Tadeusza Micińskiego w reżyserii Jana Klaty 22 listopada z okazji 260-lecia Teatru Narodowego. Jak zapowiadał w swoim programie, jest to „fantasmagoria o przeklętym losie naszej części Europy. O Polsce, Rosji, Ukrainie, o cieniu, który fatum rzuca na kolejne pokolenia armatniego mięsa historii”.

W komunikacie czytamy też, że w 1997 roku, w odbudowanym po pożarze Teatrze Narodowym pierwszą premierą Jerzego Grzegorzewskiego była „Noc listopadowa” Stanisława Wyspiańskiego. Była to rozprawa z tradycją polskich powstań i bolesnym dylematem: „Bić się czy nie bić?”. Pytanie to znów staje się palące w „okresie przedwojennym”, w którym przyszło nam żyć.

– Wracam do „Termopili polskich”, ale to będzie zupełnie inny spektakl, tak jak inna jest sytuacja polityczna – a ten tekst rezonuje ze współczesnością, inny zespół i teatr. Kiedy wystawiałem Micińskiego we Wrocławiu w Teatrze Polskim w maju 2014 r., mogliśmy mieć wrażenie, że mapa nie ma znaczenia, że coś dzieje się w Ukrainie, ale konkretnie to nas nie dotyczy, bo jesteśmy już w Unii Europejskiej i NATO. Teraz tak już nie myślimy. Historia pokazana z perspektywy księcia Józefa Poniatowskiego, który w chwili śmierci w Elsterze podczas „bitwy narodów” pod Lipskiem, widzi kadry swojego życia – ma zupełnie inny wymiar w Teatrze Narodowym, założonym przez króla Stanisława Augusta, który jest jednym z bohaterów „Termopili”. Tu, niedaleko Grobu Nieznanego Żołnierza, pomnika księcia Poniatowskiego i wszystkich historycznych miejsc.

Czytaj więcej

Plus Minus

Jan Klata: W Kijowie towarzyszyło mi pytanie, czy my jesteśmy następni

Generalnie lepiej by było, żeby artyści nie kadzili swojej wspólnocie, tylko zajmowali się tym, c...

Zagrają m.in. Danuta Stenka, Jan Frycz, Oskar Hamerski, Cezary Kosiński.

Teatr Narodowy i nowe twarze

13 grudnia na Scenie przy Wierzbowej spektakl zainspirowany „Niewyczerpanym żartem” Davida Fostera Wallace’a wystawi Kamil Białaszek (znany m.in. z poznańskiego spektaklu „Nowy »Pan Tadeusz«, tyle że rapowy”) – zgodnie z programową deklaracją otwierania Teatru Narodowego na osoby stojące u początku swojej artystycznej drogi. Amerykańska powieść (1300 stron!) uważana jest za przełomowe dzieło amerykańskiej literatury lat 90. XX wieku. Stawia pytania o to, dokąd prowadzą bezrefleksyjna pogoń za rozrywką, ale i uzależnienie od mediów.

„Słodkiego ptaka młodości” Tennessee Williamsa w marcu 2026 r. wyreżyseruje na Scenie przy Wierzbowej Małgorzata Bogajewska, jak powiedział Jan Klata, „znakomicie wspominana przez zespół”.

Kolejne w tym sezonie młode nazwisko na afiszu Narodowego to Klaudia Gębska. Pokaże adaptację eseju „Mężczyźni objaśniają mi świat” Rebeki Solnit, za sprawą której przez świat przeszła fala ruchu #metoo, a do języka weszło określenie „mansplaining”. Klaudia Gębska zdążyła już zdobyć kilka nagród i wyróżnień, a jej kolejne realizacje przenoszone są do Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji. Dla równowagi krytycznego spojrzenia na rzeczywistość za adaptację odpowiedzialny będzie inny nagradzany i popularny twórca młodego pokolenia – Mariusz Gołosz. Światowa prapremiera: kwiecień 2026 r. na Scenie Studio.

Ostatnią premierę sezonu w maju 2026 r. w Sali Bogusławskiego da Piotr Cieplak – adaptację powieści „Prowadź swój pług przez kości umarłych” Olgi Tokarczuk. Ma to być realizacja „wyjątkowa zarówno z uwagi na ekologiczną refleksję – tak potrzebną w czasach kryzysu klimatycznego, a jednocześnie tak bliską Piotrowi Cieplakowi – jak również na zawartą w tej opowieści poruszającą refleksję o przemijaniu”.

– Piotr Cieplak wraca do Teatru Narodowego, bardzo się z tego powodu cieszę, bardzo go cenię, na jego teatrze się wychowywałem – mówił Klata.

Czytaj więcej

Teatr

Klata reżyseruje „Krzyżaków”. Spektakl o narodowej sile czy zalążku katastrofy?

Jan Klata reżyseruje „Krzyżaków” Sienkiewicza w Olsztynie na osiemdziesięciolecie Teatru im. Jara...

Dyrekcję Jana Klaty zainaugurują 20 i 21 września trzy pokazy „Wesela” z Narodowego Starego Teatru w Krakowie, które odniosło ogromny sukces, choć w trakcie prób generalnych do premiery (12 maja 2017 r.) Klata, jako ówczesny dyrektor Starego, został wezwany na konkurs do Warszawy, w wyniku którego nie przedłużono mu dyrekcji, a po błędnych ministerialnych decyzjach Stary pogrążył się w kryzysie.

„Wesele” Jana Klaty w Teatrze Narodowym

Inauguracja dyrekcji spektaklem ze Starego nawiązuje do decyzji Jerzego Grzegorzewskiego, który 19 listopada 1996 r. otworzył działalność Teatru Narodowego po odbudowie gościnnymi występami krakowskiego Starego ze spektaklem „Dziady – 12 improwizacji” w swojej reżyserii.

Jan Klata podkreśla, że na scenie wystąpił kilkudziesięcioosobowy zespół aktorów ukształtowanych jeszcze przez Konrada Swinarskiego, Andrzeja Wajdę, Jerzego Jarockiego, Krystiana Lupę i właśnie Grzegorzewskiego. Było to symboliczne przekazanie pałeczki w sztafecie pokoleń – aktorów i reżyserów – rozumiejących i wypełniających misję teatru narodowego. W „Weselu” Klaty warszawska publiczność zobaczy m.in. aktorów, którzy grali w legendarnych krakowskich „Weselach” wystawianych przez Jerzego Grzegorzewskiego (1977) i Andrzeja Wajdę (1991).