Zmiana stanowiska członka korpusu

Przeniesienie członka korpusu służby cywilnej (s.c.) może odbywać się w ramach tego samego urzędu, ale także między urzędami i to nie zawsze w tej samej miejscowości. Możliwe jest też przeniesienie poza służbę cywilną. Przy czym co do zasady przeniesienia z inicjatywy pracodawcy bez konieczności uzyskiwania zgody osoby zainteresowanej dotyczyć mogą tylko urzędników tej służby. Tylko oni, jako ci bardziej dyspozycyjni, muszą się liczyć z „przymusową" zmianą stanowiska czy miejsca pracy.

Pracownicy mają w tej sprawie więcej do powiedzenia. Mogą zostać przeniesieni do innego urzędu, także w innej miejscowości wyłącznie na swój wniosek albo jeśli wyrażą na to zgodę. W ramach tego samego urzędu pracodawca może im natomiast powierzyć inną pracę na podstawie art. 42 § 4 kodeksu pracy albo zmienić stanowisko poprzez wręczenie wypowiedzenia zmieniającego na ogólnych zasadach.

W obrębie tej samej instytucji

Najmniej kłopotliwe, bo odbywające się bez zmiany pracodawcy, jest przeniesienie urzędnika s.c. na inne stanowisko w tym samym urzędzie. Jeśli jest to bowiem uzasadnione potrzebami urzędu, dyrektor generalny może w każdym czasie przenieść urzędnika na inne stanowisko w tym samym urzędzie w tej samej miejscowości, uwzględniając jego przygotowanie zawodowe. Tak wynika z art. 62 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (dalej usc).

Przepis ten posługuje się sformułowaniem „w każdym czasie", a więc nawet z dnia na dzień. I może to być przeniesienie na stałe.

Oceniając, czy nowe stanowisko będzie zgodne z przygotowaniem zawodowym urzędnika s.c., dyrektor generalny powinien wziąć pod uwagę jego aktualne wykształcenie, kwalifikacje oraz doświadczenie zawodowe, również te zdobyte już po mianowaniu. Nowe stanowisko nie musi być jednak tak samo opłacane. Zgodnie bowiem z art. 62 ust. 2 usc przeniesiony urzędnik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, jeżeli było ono wyższe od przysługującego na nowym stanowisku, przez okres trzech miesięcy następujących po miesiącu, w którym został przeniesiony na nowe stanowisko. Oznacza to, że po upływie tego okresu jego pensja może być obniżona i wypłacana w wysokości przypisanej do nowego miejsca pracy. Wysokość dodatku służby cywilnej pozostaje jednak bez zmian.

Potrzeby urzędu

Przeniesienie urzędnika możliwie jest w razie wystąpienia okoliczności, które ustawodawca określił, jako „potrzeby urzędu". Chociaż przepis ten posługuje się klauzulą generalną, a więc wyrażeniem niedookreślonym, umożliwiającym zastosowanie pewnego stopnia dowolności przy interpretacji przepisu, nie oznacza to jednak, że dyrektor urzędu ma niczym nieograniczoną swobodę w przenoszeniu urzędników na inne stanowiska w urzędzie. Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 października 1995 r. (II SA 2205/95), szczególne potrzeby urzędu muszą powodować konieczność dokonania zmian personalnych na konkretnym stanowisku. Pracodawca zobowiązany jest, więc wykazać, że z pewnych ważnych względów nie jest dalej możliwe bez uszczerbku dla jego interesów zatrudnianie pracownika na dotychczasowym stanowisku.

Wprawdzie wyrok ten został wydany w odniesieniu do przesłanki „szczególnych potrzeb urzędu", o której mowa w art. 10 ust. 1b ustawy o pracownikach urzędów państwowych, ale zachowuje swoją aktualność również przy wykładni innych zbliżonych przesłanek występujących w prawie urzędniczym.

Potwierdził to SN w wyroku z 12 marca 2010 r. (II PK 276/09). W uzasadnieniu do tego orzeczenia SN stwierdził, że jedyną przesłanką dopuszczalności przeniesienia urzędnika s.c. w omawianym trybie na inne stanowisko w tym samym urzędzie jest wystąpienie po stronie urzędu potrzeb rozumianych na ogół jako konieczność dokonania zmian personalnych na konkretnym stanowisku w urzędzie. Przyczyny przeniesienia nie mogą zatem dotyczyć pracownika, zwłaszcza nie powinny wynikać ze sposobu wywiązywania się przez niego z obowiązków urzędniczych, implikującego utratę zaufania pracodawcy (por. wyroki NSA z 24 maja 1996 r., SA/Wr 2250/95,  II SA/Po 882/99). Istnienie rzeczywistych „potrzeb  urzędu" podlega zresztą kontroli sądu pracy (patrz ramka z orzecznictwa).

Inny urząd, ta sama miejscowość

Przeniesienie urzędnika do innego urzędu, czy to w tej samej miejscowości czy innej, nie leży już w gestii dyrektora generalnego urzędu (z jednym wyjątkiem – o czym dalej), ale szefa służby cywilnej. Może on, bowiem przenieść urzędnika s.c. do innego urzędu w tej samej miejscowości, jeżeli przemawia za tym interes służby cywilnej oraz do innego urzędu w innej miejscowości, jeśli przemawia za tym szczególny interes służby cywilnej.

Ponownie zatem ustawodawca posłużył się tu zwrotami niedookreślonymi. Według prof. K. Rączki („Ustawa o służbie cywilnej. Komentarz" LexisNexis, Warszawa, 2010 r.) ze zwykłym interesem s.c. mamy do czynienia wówczas, gdy zagrożona jest prawidłowa realizacja zadań owego „innego urzędu", którego to zagrożenia nie można było usunąć przez odpowiednie wewnętrzne przesunięcia kadrowe i w związku z tym wymagane jest zewnętrzne wsparcie kadrowe z urzędu położonego w tej samej miejscowości, przy czym owe wsparcie kadrowe nie może negatywnie wpływać na realizacje zadań urzędu, z którego urzędnik ma być przeniesiony.

Bardzo podobnie definiuje on zresztą szczególny interes s.c., który jest przesłanką przeniesienia urzędnika do innego urzędu w innej miejscowości. Tu tylko wspomniane zagrożenie realizacji zadań innego urzędu wymaga wsparcia kadrowego z urzędu z innej miejscowości, gdyż nie można go usunąć w żaden inny sposób.

Ograniczenia czasowe

Możliwość przeniesienie urzędnika s.c. do urzędu znajdującego się w innej miejscowości ze względu na swoją uciążliwość jest ograniczona czasowo. Takie przeniesienie nie może trwać dłużej niż dwa lata. Dodatkowo, tego typu decyzje szef służby cywilnej może podjąć wobec danego urzędnika tylko dwukrotnie w czasie trwania jego stosunku pracy. Po upływie okresu przeniesienia urzędnik ma prawo powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko.

Przykład

W zeszłym roku szef służby cywilnej zdecydował ?o przeniesieniu urzędnika s.c. ?z ministerstwa, którego ?siedziba mieści się w Warszawie do jednej z komend wojewódzkich policji na okres trzech miesięcy. Urzędnik ma poświadczenie bezpieczeństwa oraz jest audytorem. Po tych trzech miesiącach urzędnik wrócił ?do ministerstwa na swoje stanowisko. Teraz po prawie ?roku znów pojawiła się konieczność udzielenia  ?wsparcia kadrowego urzędowi wojewódzkiemu. Gdyby ?szef służby cywilnej chciał ponownie przenieść tego samego urzędnika, mógłby to zrobić maksymalnie na okres 21 miesięcy. I bez względu na to, ile miesięcy faktycznie trwałoby to przeniesienie, byłby to ostatni raz, gdy mógłby podjąć taką decyzję wobec niego. Przesądza o tym art. 63 ust. 2 usc.

Niepotrzebna jest tu też zgoda urzędnika s.c. Decyzje w tej sprawie podejmuje szef s.c. Jednak nie w każdym przypadku. Jeśli urzędnikiem jest kobieta w ciąży albo osoba będąca jedynym opiekunem dziecka w wieku do 15 lat, takie przeniesienie jest bez zgody urzędnika służby cywilnej niedopuszczalne.

Nie można także dokonać takiego przeniesienia w przypadku, gdy stoją temu na przeszkodzie szczególnie ważne względy osobiste lub rodzinne urzędnika. Jeśli takie okoliczności zachodzą, urzędnik, który dowiaduje się, że ma być przeniesiony, powinien szybko powiadomić o tym swoich przełożonych. Przenoszonemu w trybie art. 63 ust. 2 usc urzędnikowi przysługują określone świadczenia (patrz ramka, co mówi prawo).

W razie likwidacji urzędu

Ustawa stwarza jeszcze jedną możliwość przeniesienia urzędnika s.c. do innego urzędu w tej samej lub innej miejscowości (art. 66 usc). W przypadku bowiem likwidacji urzędu, w którym urzędnik wykonuje pracę, lub reorganizacji tego urzędu w sposób uniemożliwiający jego dalsze zatrudnienie szef służby cywilnej przenosi go do innego urzędu w tej samej lub innej miejscowości oraz zobowiązuje dyrektora generalnego tego urzędu do wyznaczenia urzędnikowi służby cywilnej stanowiska, uwzględniając jego przygotowanie zawodowe. Tym razem zatem przeniesienie jest w interesie samego urzędnika, który w wyniku likwidacji urzędu lub jego reorganizacji mógłby stracić pracę.

Na wniosek ?lub za zgodą

Może się zdarzyć też, że przeniesieniem do innego urzędu, także w innej miejscowości będzie zainteresowany sam urzędnik s.c. Taką sytuacje przewiduje art. 64 usc. Zresztą dotyczy on nie tylko urzędnika, ale i pracownika s.c., w tym osób zajmujących wyższe stanowiska w służbie cywilnej, z wyłączeniem dyrektora generalnego. Zgodnie z tym przepisem takie przeniesienie możliwe jest na wniosek członka korpusu służby cywilnej lub za jego zgodą.

Dokonuje go dyrektor generalny urzędu, w którym członek korpusu s.c. ma być zatrudniony, w porozumieniu z dyrektorem generalnym urzędu, gdzie dotychczas jest zatrudniony. Może ono nastąpić w każdym czasie.

Inicjatywa po stronie zatrudnionego

Członek korpusu s.c. zainteresowany zmianą urzędu musi zatem złożyć wniosek o przeniesienie i wskazać w nim urząd, w którym chciałby pracować. We wniosku, choć ustawa tego wprost nie wymaga, powinien podać powód, dla którego chce zmienić miejsce pracy. Mogą to być zarówno względy rodzinne, jak i osobiste czy zawodowe. W interesie członka korpusu służby cywilnej jest także wskazanie stanowiska, na którym chciałby pracować po przeniesieniu. Dyrektor generalny, podejmując decyzje w tej kwestii, związany jest, bowiem treścią wniosku, co oznacza, że nie będzie mógł przenieść członka korpusu s.c. do innego urzędu niż ten wskazany przez wnioskodawcę ani na inne stanowisko.

Przeniesienie nie powoduje rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy i zachowuje dotychczasowe uprawnienia (np. dodatek stażowy, a urzędnik s.c. dodatek służby cywilnej). Wysokość wynagrodzenia ustala dyrektor generalny w nowym miejscu pracy członka korpusu służby cywilnej.

W sytuacji gdy propozycja przeniesienia pochodzi nie od członka korpusu s.c., a od jego zwierzchnika przed podjęciem decyzji w tej sprawie musi on znać warunki, na jakich będzie zatrudniony po przeniesieniu, a więc znać urząd i stanowisko.

Poza służbę cywilną

Zgodnie z art. 65 usc przeniesienie poza korpus służby cywilnej następuje na podstawie odrębnych przepisów. Chodzi tu o:

- ?art. 68a ust. 1. ustawy z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (tekst jedn. DzU z 2012 r. poz. 82 ze zm.),

- ?art. 3a ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 269 ze zm.).

Zgodnie z tymi przepisami członek korpusu s.c. w drodze porozumienia pracodawców może zostać przeniesiony na stanowisko (odpowiednio):

- ?kontrolera, przy czym stosunek pracy z kontrolerem nawiązuje się na podstawie mianowania, poprzedzonego umową o pracę na czas nie dłuższy niż trzy lata, a mianowanie jest uzależnione od aplikacji kontrolerskiej zakończonej złożeniem egzaminu z wynikiem pozytywnym przed komisją egzaminacyjną powołaną przez prezesa NIK;

- ?urzędnika państwowego zatrudnionego w urzędach wymienionych w art. 1 ust. 1.

Warto podkreślić, iż w tym przypadku dochodzi do rozwiązania stosunku pracy w służbie cywilnej i nawiązanie nowego w urzędzie państwowym lub NIK.

Zdaniem Anny Dubownik („Organizacja i struktura służby cywilnej w świetle ustawy z 2008 r." – PiZS nr 6/2009) choć nie wynika to jasno z art. 68a ust. 1 ustawy z 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, ale przeniesienie członka korpusu służby cywilnej na stanowisko w NIK wymaga zgody przenoszonego urzędnika, a nie tylko porozumienia pracodawców. Odmowa wyrażenia zgody nie powinna przy tym pociągać za sobą negatywnych następstw w sferze stosunku pracy korpusu służby cywilnej.

Taki skutek może mieć natomiast odmowa wykonania decyzji w sprawie przeniesienia na podstawie art. 62, 63 i 66 usc. Wynika to z art. 70 usc, zgodnie z którym w takich sytuacjach stosunek pracy urzędnika s.c. wygasa.

Możliwość odwołania

Urzędnik s.c. może odwołać się od decyzji o przeniesieniu do prezesa Rady Ministrów w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Jednak tylko od niektórych. Chodzi tu o decyzję w sprawie przeniesienia do innego urzędu: