Aplikanci sądowi o swojej przyszłości, czyli o tym, jak zostać sędzią

Pomija się w niej jednak sytuację aktualnych aplikantów sądowych, którzy dopiero będę zdawać egzamin sądowy i nie mają już szans na asesurę sądową. Pragniemy więc zwrócić uwagę na naszą sytuację.

Coraz powszechniej mówi się o potrzebie podniesienia wieku, np. do 35 lat, w którym można zostać sędzią. Argumenty są trzy: instytucja sędziego to ukoronowanie zawodu prawniczego; młodym brakuje doświadczenia życiowego w orzekaniu o ważkich sprawach podsądnych; podniesienie dolnej granicy wieku wykonywania tego zawodu zachęci do wstępowania w szeregi Temidy doświadczonych adwokatów i radców prawnych.

Doświadczony przedstawiciel palestry uzyskuje dochody co najmniej kilkakrotnie przewyższające dochody sędziego. Kto zatem chciałby porzucić zawód adwokata czy radcy prawnego?

Logika podpowiada, iż ci o małym wzięciu, a ich motywem byłaby możliwość uzyskania stanu spoczynku, czyli sędziowskiej emerytury wynoszącej 75 proc. zarobków uzyskiwanych na ostatnio zajmowanym stanowisku. Nie ma więc co liczyć na zasilenie sądownictwa przez dobrych adwokatów (radców), dopóki dochody sędziów nie wzrosną przynajmniej kilkakrotnie. Dzisiaj jest to mrzonka.

Śmiemy powątpiewać, czy wydolność pracy wiekowego przedstawiciela palestry byłaby przynajmniej w jakimś stopniu zbliżona do wydolności trzydziestoparoletniego „młodzika”. A ma to zasadnicze znaczenie ze względu na ogromne obłożenie pracą sędziego w sądzie rejonowym.

Istnieje też niebezpieczeństwo trudności w mentalnym przestawieniu się przedstawicieli palestry na sposób rozumowania i oceniania dowodów w trakcie zasiadania za stołem sędziowskim.

Ktoś, kto przez kilkadziesiąt lat bronił klientów w sprawach karnych, może mieć z tym (nawet podświadomie) poważne problemy.

Nie zgadzamy się z opinią, iż osoba, która obecnie zostaje sędzią, a więc ma co najmniej 29 lat, nie jest doświadczona życiowo i w niektórych sprawach (rodzinnych, areszty tymczasowe) może to rzutować na jakość orzecznictwa.

W trakcie aplikacji sądowej przez trzy lata dzień w dzień jesteśmy ze swoimi sędziami patronami. Mamy zatem możliwość zapoznania się ze sposobem pracy kilkunastu sędziów, przyjrzenia się sposobom rozstrzygnięcia w co najmniej kilku tysiącach spraw. To wówczas widzimy najlepiej, w jaki sposób oceniać materiał dowodowy, jak podchodzić do sprzecznych zeznań świadków. Różny sposób argumentacji i podchodzenia do spraw przez każdego sędziego patrona jest dla nas potężną skarbnicą doświadczenia zawodowego. Śmiemy wręcz twierdzić, iż pod koniec aplikacji nasze zapatrywania na końcowe rozstrzygnięcie sprawy pokrywa się z zapatrywaniem sędziego patrona.

Zmieniane prawo nie może drastycznie zmieniać sytuacji osób, które już są na drodze prowadzącej do uzyskania stanowiska sędziego. Wprawdzie los instytucji asesora sądowego jest przesądzony, jednak nowe rozwiązania prawne w stosunku do osób, które są w trakcie aplikacji sądowej, nie mogą iść aż tak daleko, by zamknąć przed nim bądź znacznie odwlec możliwość osiągnięcia urzędu sędziego.

Przecież rok lub dwa lata temu każdy z nas rozpoczynał aplikację sądową etatową, wiedząc o ściśle określonych zasadach dochodzenia do zawodu sędziego. Wielu z nas dostało się zarówno na aplikację sądową, jak i korporacyjną. Rezygnując więc z kariery adwokata lub radcy prawnego i decydując się na aplikacją sądową zakładaliśmy, że po trzech latach będziemy – jako asesorzy – wykonywali w sądzie pracę orzeczniczą. Nikt z nas nie dopuszczał ewentualności, że po zdanym na ocenę bardzo dobrą egzaminie sędziowskim będzie musiał przez kilka lat wykonywać – jak się to proponuje – zawód asystenta sędziego.