Rewolucja w sądach i prokuraturze. Krystian Markiewicz: jesienią będą projekty

Od niemal dwóch miesięcy stoi pan na czele nowo powołanej Komisji Kodyfikacyjnej. Jej celem jest „wsparcie ministra sprawiedliwości w przywracaniu praworządności”, innymi słowy przygotowanie kompleksowej reformy wymiaru sprawiedliwości. Jak idzie państwu to wspieranie?

Mieliśmy już kilka posiedzeń, kolejne są w planach. Stale wpływają do nas liczne pisma od różnych podmiotów z postulatami zmian w wielu obszarach – od działalności asystentów sędziów i referendarzy po realizację wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie skargi nadzwyczajnej. Opracowaliśmy też opinię do ministerialnego projektu rozdziału funkcji prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości. Jednak naszym głównym celem jest przygotowanie kompleksowych zmian w sądach i prokuraturze. Rozpoczęliśmy już prace nad czterema projektami: prawo o ustroju sądów powszechnych, prawo o prokuraturze, ustawa o SN i ustawa o uregulowaniu skutków uchwał neo-KRS i to właśnie ten ostatni projekt jako pierwszy wyjdzie z Komisji Kodyfikacyjnej.

Jakie są jego główne założenia?

Należy całościowo uregulować status sędziów powołanych lub awansowanych przy udziale neo-KRS. Trybunał w Strasburgu w wyroku w sprawie Lecha Wałęsy dał na to czas polskim władzom do listopada 2025 r. Wokół tematu neosędziów w przestrzeni publicznej funkcjonuje wiele przekłamań i niedopowiedzeń. Po pierwsze nie jest tak, że tzw. procedury vettingowe (weryfikacyjne – przyp. red.) się sprawdziły na świecie. Jest wręcz przeciwnie, doświadczenia większości krajów z indywidualnymi komisjami są negatywne, często oznaczało to kwestionowanie rzetelności i kryteriów dokonywanych ocen. W Polsce sytuacja jest jasna, problem jest systemowy, a nie indywidualny, dlatego rozwiązanie jego również powinno być systemowe. Należy mieć też na uwadze stabilność systemu.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Krystian Markiewicz: Przemodelować KRS i SN. Odbudujemy sądy od fundamentów

Reforma sądownictwa powinna być bardzo szeroka. Zakładam, że w pierwszej kolejności zajmiemy się uregulowaniem skutków uchwał neo-KRS oraz rozdzieleniem funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego – mówi sędzia Krystian Markiewicz, szef Komisji Kodyfikacyjnej Ustroju Sądów Powszechnych i Prokuratury.

Co ma pan na myśli? Jak rozwiązać problem neosędziów?

Uważamy, że trzeba to uczynić poprzez powtórzenie wszystkich wadliwych konkursów. Wyjątkiem mają być absolwenci Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, którzy zostali przez neo-KRS rekomendowani na pierwsze stanowisko sędziowskie oraz powołani na pierwsze stanowiska sędziowskie asystenci i referendarze sądowi po egzaminie sędziowskim.

Czy Komisja Kodyfikacyjna ma już gotowy jakiś projekt, czy do tego raczej jeszcze daleko?

Sądzę, że pierwsze nasze projekty będą gotowe we wrześniu. Mam na myśli prawdziwy początek reformy sądownictwa, czyli regulację związaną ze skutkami uchwał neo-KRS, neoizbami w Sądzie Najwyższym i skargą nadzwyczajną. To będzie pierwszy, ale chyba największy i najważniejszy krok reformy. Dotyczy to bowiem naprawy najistotniejszych sfer wymiaru sprawiedliwości. Projekty te unormują sytuację w polskich sądach, a Sąd Najwyższy odzyska swój pełny status poprzez likwidację izb niebędących sądami. Z kolei duże projekty dotyczące Krajowej Rady Sądownictwa oraz sądów powszechnych i prokuratury zamierzamy przygotować do wiosny przyszłego roku.

Jaka jest opinia Komisji Kodyfikacyjnej w sprawie rozdziału funkcji prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości?

Krótko mówiąc, komisja jest zdecydowanie za rozdzieleniem tych funkcji. Mamy jednak kilka wątpliwości co do niektórych towarzyszących temu regulacji. Chodzi na przykład o uregulowane Rady Społecznej w prokuraturze. Kwestia ta powinna się naszym zdaniem znaleźć w reformie prawa o prokuraturze. Z naszych informacji wynika, że ustawa ta ma zostać przedstawiona jeszcze w czerwcu.