Dyscyplinarki sędziów przypisane NSA mają dać pieniądze z KPO

Jeszcze na czwartkowym posiedzeniu Sejm może zająć się uzgodnionym z Komisją Europejską projektem zmian w SN, który ma odblokować pieniądze z polskiego KPO.

Publikacja: 14.12.2022 13:05

Orzeczenia trybunału strasburskiego nie rzutują na orzeczenia polskich organów administracji i sądów

Orzeczenia trybunału strasburskiego nie rzutują na orzeczenia polskich organów administracji i sądów - stwierdził NSA

Foto: Fotorzepa, Danuta Matloch DM Danuta Matloch

Bardzo możliwe, że Senat zajmie się poselskim projektem ustawy jeszcze w tym roku, a ma ona wejść w życie już po 14 dniach od ogłoszenia.

Dyscyplinarki do NSA

Kluczowa zmiana polega na tym, że sprawy dyscyplinarne sędziów SN i sądów powszechnych przypisanie zostaną Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu. Przejmie on też sprawy immunitetowe sędziów i asesorów oraz zezwolenia na ich tymczasowe aresztowanie.

Nowela doprecyzowuje też zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów zawarte w obecnej „prezydenckiej” wersji ustawy o SN. Według niej nie może stanowić przewinienia dyscyplinarnego treść wydanego przez sędziego orzeczenia. Podobnie nie może stanowić wykroczenia dyscyplinarnego badanie przez sędziego wymogów niezależności bezstronności innego sędziego niezależnie od tego, w jakiej procedurze prawnej dokonywano tej weryfikacji.

Czytaj więcej

PiS chce szybko przyjąć ustawę, która uwolni fundusze z KPO. Prawnicy mają wątpliwości

W pierwszej instancji NSA będzie orzekał w składzie trzech sędziów, a w drugiej pięciu. Natomiast dyscyplinarki innych profesji prawniczych – prokuratorów, adwokatów czy radców prawnych – zostaną nadal z Izbie Odpowiedzialności Zawodowej SN.

Podobnie do NSA zostaną przeniesione testy bezstronności sędziego, które wprowadziła prezydencka nowela, a które nie zadowoliły Komisji Europejskiej. Tak jak dotychczas, wniosek o test będą mogli składać pełnomocnicy, strony postępowania, a dodatkowo zgodnie z projektem sąd z urzędu. NSA rozpatrywał je będzie na posiedzeniu niejawnym pięciu sędziów losowanych z całego składu sądu, w drugiej instancji zaś– siedmiu sędziów. Orzeczenie w każdej z instancji winno zapaść w ciągu dwóch tygodni.

W celu zapewnienia ciągłości rozpoznawania spraw będących obecnie w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej SN, wszczęte i niezakończone sprawy sędziów oraz wnioski o wznowienie postępowania w zakresie spraw rozstrzygniętych przez zlikwidowaną Izbę Dyscyplinarną ma przejąć i kontynuować NSA, zaś czynności już podjęte pozostają w mocy, chyba że NSA postanowi inaczej. Sędziowie, którzy jeszcze nie złożyli do IOZ wniosku o wznowienie postępowania albo wobec których Izba ta wydała już prawomocne orzeczenie, będą mogli wnioskować o wznowienie postępowania do NSA w terminie trzech miesięcy od wejścia w życie noweli.

Czytaj więcej

Dyscyplinarki sędziów z SN do NSA. Jest projekt ustawy, która ma odblokować KPO

Wątpliwości i konsternacja

Projekt negatywnie ocenia zarząd Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Sędziów Sądów Administracyjnych, wskazując, że pomija on odrębność sądownictwa administracyjnego i określoną w art. 184 konstytucji kognicję (kompetencje) NSA. Nie uwzględnia też faktu, że w NSA ok. 30 proc. sędziów zostało powołanych na wniosek nowej Krajowej Rady Sądownictwa, co może doprowadzić do naruszeń konwencji o ochronie praw człowieka oraz wskazań Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Chodzi o kwestionowanie udziału w tych sprawach nowych sędziów.

Na te zastrzeżenia konstytucyjne wskazuje Michał Laskowski, prezes Izby Karnej SN. Podkreśla też, że NSA nie ma większego doświadczenia z procedurą karną stosowaną w postępowaniu dyscyplinarnym, a projekt – choć zmierza do złagodzenia sporu z KE i uzyskania pieniędzy z KPO – nie rozwiązuje zastrzeżeń do Krajowej Rady Sądownictwa.

Sceptycznie ocenia projekt prof. Aleksander Stępkowski, sędzia i rzecznik SN. – Sąd Najwyższy będzie uważnie przyglądał się procesowi ustawodawczemu. Analizujemy te propozycje. Nie ukrywam jednak, że już na pierwszy rzut oka rysują się istotne wątpliwości konstytucyjne. Jeśli miałbym opisać uczucia, które wyzwalają te propozycje, mówiłbym o dezorientacji i pewnej konsternacji. Mamy do czynienia z sytuacją, gdy wydaje się, że polityka przestała się przejmować ramami prawnymi.

Wiesław Kozielewicz
prezes Izby Odpowiedzialności Zawodowej SN

To już trzeci model rozpoznawania dyscyplinarek autorstwa PiS i trudno powiedzieć, jak długo się on utrzyma. Nie mam jednak wątpliwości, że sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego poradzą sobie z dyscyplinarkami, gdyż prowadzą je w sprawach sędziów administracyjnych oraz funkcjonariuszy służb mundurowych, a mniejsze doświadczenie w stosowaniu procedury karnej szybko uzupełnią.

Izba Odpowiedzialności Zawodowej SN nadal będzie zaś miała pracę, gdyż rozstrzyga dyscyplinarki 15 innych profesji m.in. adwokatów, prokuratorów i lekarzy.

Być może ucierpi nieco w odczuciu zewnętrznym pozycja SN, gdyż to NSA będzie rozstrzygał dyscyplinarki wszystkich sędziów, ale SN ma wiele innych bardzo ważnych zadań.

Czytaj więcej

Tomasz Pietryga: Cena za miliardy z KPO

Bardzo możliwe, że Senat zajmie się poselskim projektem ustawy jeszcze w tym roku, a ma ona wejść w życie już po 14 dniach od ogłoszenia.

Dyscyplinarki do NSA

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP