Mniej stresu dzięki kolegom

Moglibyśmy pracować bardziej wydajnie, rzadziej chodzić na zwolnienia chorobowe i łatwiej unikać wypadków przy pracy, gdybyśmy ograniczyli zawodowy stres. Przez niego firmy w Europie tracą dziesiątki miliardów euro rocznie.

Jak szacują eksperci z Instytutu Medycyny Pracy im. prof. Nofera, ze stresem jest związanych co najmniej 10 proc. kosztów zwolnień chorobowych i 40 proc. fluktuacji kadr. A w przypadku doświadczonego specjalisty koszt rotacji wynosi 100–200 proc. rocznego wynagrodzenia na danym stanowisku.

Stresujące antypatie

Co nas najbardziej stresuje? Według niedawnych badań IMP w Polsce obok bezpośredniego ryzyka utraty zdrowia i życia jest to zagrożenie zwolnieniem z pracy i nadmierna biurokracja w firmach. Każdą z tych stresogennych cech wskazuje ok. siedmiu na dziesięciu ankietowanych w badaniu, które objęło ponad 7,6 tys. doświadczonych pracowników z 15 branż, w ramach wspólnego projektu IMP i Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność".

Lista czynników zwiększających zawodowy stres jest jenak znacznie dłuższa. Większość Polaków uważa, że ma pracę wymagającą długotrwałej koncentracji uwagi i szybkiego reagowania oraz dyspozycyjności, która utrudnia równowagę między pracą a życiem prywatnym.

Jak twierdzi Andrzej Najmiec, psycholog z Centralnego Instytut Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego (CIOP-PIB), we współczesnym świecie, w którym mamy tak duże wsparcie techniczne, głównym powodem stresu są często inni ludzie – osobiste antypatie, rozgrywki czy mobbing. W jednym z zakładów robotnicy podkreślali, że ich poziom stresu podnosi   szef , który nie traktuje załogi po ludzku i nawet nie mówi „dzień dobry", przychodząc do pracy.

Zdaniem psychologa ignorowanie pracownika (przez przełożonych albo przez kolegów), odcinanie go od informacji to jedna z form mobbingu – bardzo dotkliwa i jednocześnie trudna do udowodnienia.

Cenna sieć wsparcia

– Bardzo trudno jest sobie radzić ze stresem w osamotnieniu – podkreśla Andrzej Najmiec. Według niego w zawodowym stresie bardzo przydaje się sieć zaufanych znajomych. Najlepiej, gdy są to dobrzy koledzy z pracy (mogą też wesprzeć w stresie wywołanym przez sprawy osobiste). Pomocna jest też większa sieć wsparcia znajomych i rodziny. Polacy doceniają zresztą takie kontakty – większość z nas twierdzi w badaniach, że ma zaufanych kolegów w pracy. Ci mogą też pomóc w radzeniu sobie z nadmiernym obciążeniem pracą, choć tu przydaje się asertywność i treningi zarządzania czasem, które część firm funduje swym pracownikom.Psycholog zaznacza, że  szkolenia z zarządzania czasem wśród zawodowych kierowców wyraźnie zmniejszają w ich grupie liczbę wypadków.

Do wzrostu albo zmniejszenia zawodowego stresu walnie mogą się przyczynić pracodawcy. Jak podkreśla Andrzej Najmiec, nawet w sytuacji trudnych zmian w firmie i zwolnień poziom stresu pracowników zależy w dużej mierze od komunikacji wewnętrznej. Brak niezbędnego wsparcia informacyjnego rodzi plotki i czarne scenariusze, co zwiększa napięcie w firmie. Tymczasem prawie 60 proc. pracowników stwierdziło w badaniu IMP, że w ich firmie panuje napięta atmosfera, co  większość uważa za bardzo stresujące.

Test dla Kowalskiego

Wiele stresów w firmach wynika z błędów organizacyjnych, w tym ze zbyt rozbudowanych procedur, które zwiększają biurokrację, z niedopasowania pracownika do stanowiska czy z konfliktów roli, którym sprzyja niejasny zakres odpowiedzialności poszczególnych osób. Zdarza się, że pracownik się miota, próbując wykonać pilne zadania zlecone przez bezpośredniego szefa i te, które dodatkowo przyszły „z samej góry".

Teraz w walce z zawodowym stresem ma pomagać (do listopada 2015 r.) unijna kampania informacyjna „Stres w pracy? Nie, dziękuję". Koordynuje ją Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA), w Polsce zaś CIOP-PIB. – Chcemy dotrzeć do pracodawców i pracowników. Pracodawców będziemy informować, jak zarządzać firmą, by ograniczyć poziom stresu, co nie musi się wiązać z dodatkowymi i inwestycjami. Pracowników chcemy zachęcać, by dbali o swój wewnętrzny kapitał – wyjaśnia Wioletta Klimaszewska z CIOP-PIB, koordynatorka polskiej edycji kampanii, która przewiduje m.in seminaria i kilkanaście bezpłatnych warsztatów dla firm.

Na tegoroczne jest już komplet chętnych (głównie dużych spółek), ale są miejsca na 2015 r. – Staramy się dotrzeć także do małych i średnich firm, choć, niestety, barierą jest tam kwestia świadomości i czasu – przyznaje Klimaszewska. Jak dodaje, mniejsze firmy mogą też na własną rękę (podobnie jak duże spółki) korzystać z materiałów kampanii, w tym z dostępnych na jej stronie narzędzi, które wspomagają zarządzanie stresem.