Certyfikat inwestycyjny to nie udział w kapitale

Uczestnik funduszu inwestycyjnego FIZAN nie jest podmiotem z nim powiązanym. Nie ma więc obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych.

Publikacja: 14.03.2016 04:50

Certyfikat inwestycyjny to nie udział w kapitale

Foto: 123RF

Fundusze inwestycyjne zamknięte aktywów niepublicznych (w skrócie FIZAN) są bardzo popularną formą inwestowania. Mając na względzie rosnące zainteresowanie administracji podatkowej tematyką cen transferowych, warto przyjrzeć się tej formie inwestowania pod kątem wystąpienia powiązań oraz obowiązku dokumentacyjnego w zakresie cen transferowych.

Zagadnienie obowiązku dokumentacyjnego uczestników FIZAN było przedmiotem wielu indywidualnych interpretacji podatkowych. Podatnicy (zarówno PIT, jak i CIT) wnosili o rozstrzygnięcie, czy uczestnik tego rodzaju funduszu inwestycyjnego oraz sam fundusz są podmiotami powiązanymi w rozumieniu ustaw o podatkach dochodowych, a zatem czy mają oni obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych dotyczącej transakcji zawieranych pomiędzy uczestnikiem funduszu i funduszem.

Aby udzielić odpowiedzi na to pytanie, należy zrozumieć istotę funkcjonowania funduszy oraz przeanalizować możliwość wystąpienia „powiązań" w relacjach pomiędzy nimi a uczestnikami.

Jak funkcjonują

Fundusz inwestycyjny jest formą wspólnego inwestowania, która polega na lokowaniu środków pieniężnych wpłaconych przez uczestników funduszu. Uczestnikami mogą być zarówno osoby indywidualne (osoby fizyczne), jak i osoby prawne (np. przedsiębiorstwa, miasta, gminy, związki wyznaniowe) oraz podmioty nieposiadające osobowości prawnej.

Fundusze inwestycyjne mogą być tworzone wyłącznie przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI) jako:

- fundusze inwestycyjne otwarte,

- specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte oraz

- fundusze inwestycyjne zamknięte.

Fundusz inwestycyjny zamknięty (FIZ) jest rodzajem funduszu inwestycyjnego, który ma z góry określoną wielkość kapitału akcyjnego (udziałów), zmienianą w przypadku zakończenia nowej emisji certyfikatów inwestycyjnych funduszu. FIZ emituje certyfikaty inwestycyjne będące tytułem uczestnictwa, które mogą być przedmiotem wtórnego obrotu. Certyfikaty mogą być imienne i na okaziciela. Zasady działania funduszu inwestycyjnego zamkniętego określone są w statucie funduszu nadanym mu przez TFI. W statucie określa się m.in., czy certyfikaty są publiczne czy niepubliczne. Pod tym względem fundusze inwestycyjne zamknięte dzielimy dalej na dwie grupy:

1. fundusze inwestycyjne zamknięte publiczne – kierowane do nieograniczonej liczby inwestorów, oraz

2. fundusze inwestycyjne zamknięte niepubliczne – kierowane maksymalnie do 99 inwestorów.

Fundusz aktywów niepublicznych musi lokować co najmniej 80 proc. wartości swego portfela w aktywach innych niż:

- papiery wartościowe będące przedmiotem publicznej oferty lub papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym,

- instrumenty rynku pieniężnego.

Czego dotyczyły wątpliwości

Przedmiotem wątpliwości podatników, a następnie rozstrzygnięć organów podatkowych stały się następujące kwestie:

- czy uczestnik FIZAN-u oraz FIZAN mogą zostać uznani za podmioty powiązane?

- czy transakcje pomiędzy uczestnikiem FIZAN-u a FIZAN-em będą podlegały obowiązkowi dokumentacyjnemu (obowiązkowi sporządzenia dokumentacji cen transferowych)?

Aby rozstrzygnąć wskazane kwestie, należy sięgnąć do przepisów ustaw o podatkach dochodowych, definiujących rodzaje powiązań, jakie mogą wystąpić między podmiotami.

Ustawa o CIT (w art. 11 ust. 4) oraz ustawa o PIT (w art. 25 ust. 4) przewidują następujące rodzaje powiązań pomiędzy podmiotami krajowymi:

- podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo

- te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów.

Tylko prawa majątkowe

W kontekście charakteru prawnego relacji pomiędzy uczestnikiem funduszu a funduszem przesłanki te nie zostaną spełnione. Uczestnik funduszu jest bowiem jedynie tzw. inwestorem pasywnym, powierzającym funduszowi określone wartości majątkowe celem sprawowania przez fundusz zarządu nad tymi środkami. W zamian otrzymuje certyfikaty inwestycyjne, których wartość jest pochodną aktywów zarządzanych przez fundusz. Certyfikaty inwestycyjne są papierami wartościowymi, które reprezentują jedynie prawa majątkowe dla uczestników funduszu. Posiadanie przez uczestnika certyfikatów funduszu (niezależnie od ich wartości) nie powoduje zatem, że uczestnik funduszu posiada udział w kapitale funduszu.

Ponadto kluczowe w odpowiedzi na zadane na wstępie pytanie jest to, że uczestnik nie zarządza funduszem. Te kompetencje są bowiem zastrzeżone dla TFI. Stosownie do przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych fundusz jest tworzony, zarządzany oraz reprezentowany w stosunkach z osobami trzecimi przez TFI.

Fundusz nie jest zatem podmiotem zależnym od towarzystwa, spółki zarządzającej ani nawet od osoby posiadającej bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w radzie inwestorów, zgromadzeniu inwestorów lub zgromadzeniu uczestników.

Nie ma zatem wątpliwości, że FIZAN oraz jego uczestnik nie mogą zostać uznani za podmioty powiązane.

Odnosząc się do kwestii obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych w kontekście relacji FIZAN – uczestnik i biorąc pod uwagę polskie przepisy w tym zakresie, zgodnie z którymi obowiązek ten odnosi się jedynie do transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi (z wyjątkiem dotyczącym rajów podatkowych), należy stwierdzić, że w opisywanym przypadku nie wystąpi obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych.

—Dagmara Cisowska jest asystentem w zespole cen transferowych MDDP

Zdaniem autorki

Karolina Stupak, konsultantka w zespole cen transferowych MDDP

Fiskus przyznaje rację podatnikom

Charakter relacji występujących pomiędzy FIZAN i jego uczestnikiem wskazuje na brak istnienia powiązań, o których mowa w przepisach ustaw o podatkach dochodowych dotyczących cen transferowych, a zatem również na brak obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych dla transakcji przeprowadzanych między funduszem i jego uczestnikiem. W kwestii istnienia powiązań nie ma znaczenia, czy uczestnikiem funduszu jest osoba fizyczna czy osoba prawna.

Jednolite stanowisko w tym zakresie przedstawiają organy podatkowe, prezentując podobną do przedstawionej w artykule argumentację w interpretacjach indywidualnych (por. interpretacje: Izby Skarbowej w Poznaniu z 7 października 2015 r., ILPB4/45101342/155/DS; Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 października 2015 r., ILPB4/45101389/153/ŁM; Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 27 listopada 2014 r., ITPB1/415868/14/AK).

Nie ma zatem powodu, by uczestnik FIZAN przygotowywał dokumentację cen transferowych dla transakcji z funduszem, takich jak przenoszenie własności aktywów w zamian za certyfikaty inwestycyjne albo na podstawie umowy sprzedaży lub umorzenie certyfikatów inwestycyjnych oraz nabywanie aktywów od funduszu.

Fundusze inwestycyjne zamknięte aktywów niepublicznych (w skrócie FIZAN) są bardzo popularną formą inwestowania. Mając na względzie rosnące zainteresowanie administracji podatkowej tematyką cen transferowych, warto przyjrzeć się tej formie inwestowania pod kątem wystąpienia powiązań oraz obowiązku dokumentacyjnego w zakresie cen transferowych.

Zagadnienie obowiązku dokumentacyjnego uczestników FIZAN było przedmiotem wielu indywidualnych interpretacji podatkowych. Podatnicy (zarówno PIT, jak i CIT) wnosili o rozstrzygnięcie, czy uczestnik tego rodzaju funduszu inwestycyjnego oraz sam fundusz są podmiotami powiązanymi w rozumieniu ustaw o podatkach dochodowych, a zatem czy mają oni obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych dotyczącej transakcji zawieranych pomiędzy uczestnikiem funduszu i funduszem.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Wsparcie dla beneficjentów dotacji unijnych, w tym środków z KPO