Nie dlatego, że jest dziełem ogromnym – dwa tomy, liczące w sumie ok. 1200 stron. Ani dlatego, że jej autorem jest biskup pomocniczy poznański Marek Jędraszewski, który ujawnia pasję do historii. To książka ważna z uwagi na tytułową postać abp. Antoniego Baraniaka, zmarłego w 1977 roku metropolitę poznańskiego. Cichego bohatera Kościoła w latach stalinizmu. Był jednym z kilkunastu polskich hierarchów represjonowanych w latach 50. i jednym z dwu biskupów, którzy w więzieniu zostali poddani brutalnym torturom. Tyle że abp Baraniak, w przeciwieństwie do bp. Czesława Kaczmarka, się nie załamał. Oprawcom nie udało się wyciągnąć z niego nic, co obciążyłoby (w tamtym czasie już nieżyjącego) kard. Augusta Hlonda ani internowanego tej samej nocy co Baraniak kard. Stefana Wyszyńskiego. Gdyby bp Baraniak, który był jednym z najbliższych współpracowników prymasa, załamał się, nie wiadomo, jak potoczyłyby się losy Wyszyńskiego. Komuniści chcieli bowiem oskarżyć prymasa w publicznym procesie, zarzucając mu działalność antypaństwową. Bp. Jędraszewskiemu na podstawie materiałów dawnego UB oraz skąpych wspomnień udało się ustalić, że Baraniaka torturowano psychicznie (w ciągu ponad 2 lat był przesłuchiwany 145 razy) i fizycznie (kilka dni siedział w betonowym karcerze, był głodzony, narkotyzowany i bity – blizny na plecach zostały do końca życia). Po wyjściu na wolność w 1956 roku do śmierci był nieustannie inwigilowany. Dokumentację działań SB prowadzonych przeciw metropolicie poznańskiemu od 1957 roku zawiera tom 2. Są w nim plany pracy Departamentu IV MSW i SB w Poznaniu, w tym np. plany skłócenia Baraniaka z kardynałem Wojtyłą, donosy tajnych współpracowników i kontaktów operacyjnych. W sumie ponad 500 stron dokumentów!
Autor zauważa we wstępie, że do dokumentów bezpieki trzeba podejść z krytycyzmem, ale że na przekór ich twórcom pokazują one niezłomnego człowieka Kościoła. Niestety, mocno zapomnianego.
Tym cenniejsza to pozycja.
[i]Bp Marek Jędraszewski, Teczki na Baraniaka, Tom 1 „Świadek”, tom 2 „Kalendarium działań SB”, Wydział Teologiczny UAM, wydawnictwo BONAMI, Poznań 2009[/i]
