Ks. Robert Nęcek: Emocje ponad logiką w dyskusji nad Janem Pawłem II

W dyskusji o Karolu Wojtyle brak jest etyki, staranności i rzetelności.

Publikacja: 22.03.2023 03:00

Jan Paweł II w 2001 r. zmienił kościelne prawo dotyczące pedofilii

Jan Paweł II w 2001 r. zmienił kościelne prawo dotyczące pedofilii

Foto: NAC

Kiedy chce się dotrzeć do jak najszerszego gremium odbiorców, to informacja zazwyczaj ulega uproszczeniu, a prawda przybiera dosyć płaską postać. Chodzi o to, by nie przemęczyć odbiorców, a jednocześnie zainspirować ich do myślenia właściwego nadawcom. Tak właśnie postąpiono z informacjami skoncentrowanymi wokół osoby kardynała Karola Wojtyły i rzekomego „tuszowania” przez niego pedofilii.

Tymczasem w tak ważnym temacie, jak krzywda ofiar i dobro drugiego człowieka, ponad wszystko należy dochować zasady etyki, staranności, rzetelności i dbałości o fakty. Chodzi przecież o to, by nie umknął żaden istotny szczegół. Zasługują na to ofiary, których cierpienie jest faktem niekwestionowalnym. Zasługuje na to również kardynał Karol Wojtyła.

Ahistoryczność

Już na wstępie warto podkreślić, że w interpretowaniu zachowań z minionej epoki obowiązują reguły tamtej epoki. Nie można bowiem w świetle obecnie obowiązujących norm prawnych interpretować czasów minionych. Inne wówczas było prawo stanowione, inne prawo kanoniczne i inna świadomość problemu. Dlatego głównym zarzutem kierowanym pod adresem twórców reportażu o Janie Pawle II „Franciszkańska 3” jest ahistoryczność, a co za tym idzie – tendencyjność.

Czytaj więcej

Biskup: Autorzy filmu o Janie Pawle II stali się propagatorami szatańskich idei

Kiedy kardynał Wojtyła był metropolitą krakowskim (1964–1978), w Kościele obowiązywał kodeks prawa kanonicznego z 1917 r. (KPK). Mimo różnych tendencji w świecie prawo to obowiązywało i biskup Krakowa do niego się stosował. Decyzje były podejmowane na poziomie diecezji, mocą dekretu biskupa lub mocą wyroku sądu diecezjalnego. Jest to istotne stwierdzenie, gdyż przestępstwa pedofilii nie były wówczas zarezerwowane dla jurysdykcji Stolicy Apostolskiej.

W tym kontekście reportaż red. Marcina Gutowskiego w TVN 24 nie tyle mówił o problemie kardynała Wojtyły, ile dotyczył przestępstw ks. Eugeniusza Surgenta, ks. Józefa Loranca i ks. Bolesława Sadusia. W przypadku ks. Surgenta, który był księdzem diecezji lubaczowskiej i choć działał na terenie archidiecezji krakowskiej, to jednak do niej nie należał, kardynał Wojtyła zastosował się do wytycznych KPK z 1917 r. w myśl kanonu 271, paragraf 3: „…biskup diecezjalny drugiego Kościoła partykularnego może temu samemu duchownemu dla słusznej przyczyny, odmówić zezwolenia na dalszy pobyt na swoim terytorium”. Oznacza to, że Wojtyła odesłał ks. Surgenta do jego rodzimego biskupa, by ten zrobił, co należy zrobić. W sprawie ks. Loranca autorzy reportażu zarzucają metropolicie krakowskiemu odstąpienie od wymierzenia kary za przestępstwo. Warto jednak zauważyć, że ks. Loranc został suspendowany i z nakazem biskupa zamieszkał w klasztorze cystersów w Mogile. Suspensa jest karą poprawczą i ma na celu odstąpienie od uporu w złym, wyrażenie żalu i chęci poprawy, co z biegiem czasu skutkowało uwolnieniem od niej.

Czytaj więcej

Czy ksiądz Saduś na pewno był pedofilem?

Następnie aresztowany przez władze cywilne został skazany na karę więzienia. Odsiedział wyrok i do pracy duszpasterskiej już nie powrócił. Natomiast Trybunał diecezjalny odstąpił od wymierzenia kary księdzu, gdyż już wcześniej kara została wymierzona przez władzę świecką. Kardynał Wojtyła w kontekście ks. Loranca wykluczył po odsiadce możliwość jakiejkolwiek formy duszpasterskiej i zlecił mu zamieszkanie w klasztorze w Zakopanem, gdzie przepisywał księgi liturgiczne.

Wyjaśniać na nowo

Jedyny przypadek dyskusyjny to sprawa ks. Bolesława Sadusia, który zamieszkał w archidiecezji wiedeńskiej i co ciekawe, był w niej pozytywnie oceniany. Jak zaznacza red. Tomasz Krzyżak, nie znaleziono przekonywujących potwierdzeń, by uznać, że ks. Saduś seksualnie wykorzystywał nieletnich. Samo pismo kardynała Wojtyły skierowane do metropolity wiedeńskiego kardynała Franza Königa o niczym jeszcze nie świadczy, zwłaszcza że wiele spraw w epoce komunistycznej, wypełnionej licznymi podsłuchami, załatwiano osobiście i bezpośrednio. Mając tego świadomość, aż się prosi, by udać się do Wiednia i popytać w tej sprawie, ale tego nie zrobiono.

Analizując reportaż, da się zauważyć, że wkręcając w to wszystko księcia Adama Stefana Sapiehę jako wielkiego arystokratę, który ma swoje „seksualne udziwnienia”, podpowiadało się widzom, lub co najmniej sugerowało, że i może sam ks. Wojtyła był w kręgu jego rzekomo niezdrowych zainteresowań, a przez to przymykał później na wszystko oko. Jednak w tym przypadku też mija się to z logiką. Otóż powstaje pytanie: czy gubernator państwa nazistowskiego, rezydujący na Wawelu Hans Frank nie wiedziałby o takich szaleństwach Sapiehy? A czy władze stalinowskie w Polsce powojennej nie wiedziałyby o takich praktykach księcia kardynała? Czy mogli o tym nie wiedzieć? Czy nie chcieliby takich haków wykorzystać przeciw kardynałowi Sapiesze? Tymczasem i Frank, i komuniści Sapiehy się bali!

Kiedy korespondowałem ze współpracownikiem papieża Franciszka, z kardynałem George’em Pellem, fałszywie oskarżonym, a następnie oczyszczonym przez Sąd Najwyższy Australii, to napisał, że nie rozumie polskiej opinii publicznej, gdyż to, co na Zachodzie już wyjaśniono, w Polsce trzeba wyjaśniać na nowo. Nie dziwi więc, że prymas Czech i przewodniczący tamtejszego episkopatu arcybiskup Jan Graubner nazwał zawieruchę wokół św. Jana Pawła II próbą zdyskredytowania jego dziedzictwa, a obrona papieża Wojtyły „nie oznacza twierdzenia, iż nie popełnił on żadnych błędów, ale musimy też pamiętać, że w tamtym czasie w Polsce obowiązywały nie tylko inne przepisy niż dzisiaj, ale także inna świadomość społeczna i inne sposoby traktowania problemu przestępstw seksualnych”.

Dodatkowo pojawił się jeszcze paradoks polegający na tym, że Wojtyła, który nieco później został wybrany papieżem, zlecił w 1997 r. kardynałowi Josephowi Ratzingerowi przygotowanie podstaw do stworzenia prawa w zakresie ochrony nieletnich, by w roku 2001 ogłosić cały zestaw norm zawartych w motu proprio „Sacramentorum sanctitatis tutela”.

ks. Robert Nęcek

Autor jest profesorem Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, kierownikiem Katedry Edukacji Medialnej


Kiedy chce się dotrzeć do jak najszerszego gremium odbiorców, to informacja zazwyczaj ulega uproszczeniu, a prawda przybiera dosyć płaską postać. Chodzi o to, by nie przemęczyć odbiorców, a jednocześnie zainspirować ich do myślenia właściwego nadawcom. Tak właśnie postąpiono z informacjami skoncentrowanymi wokół osoby kardynała Karola Wojtyły i rzekomego „tuszowania” przez niego pedofilii.

Tymczasem w tak ważnym temacie, jak krzywda ofiar i dobro drugiego człowieka, ponad wszystko należy dochować zasady etyki, staranności, rzetelności i dbałości o fakty. Chodzi przecież o to, by nie umknął żaden istotny szczegół. Zasługują na to ofiary, których cierpienie jest faktem niekwestionowalnym. Zasługuje na to również kardynał Karol Wojtyła.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Publicystyka
Wybory samorządowe to najważniejszy sprawdzian dla Trzeciej Drogi
Publicystyka
Marek Migalski: Suwerenna Polska samodzielnie do europarlamentu?
Publicystyka
Rusłan Szoszyn: Zamach pod Moskwą otwiera nowy, decydujący etap wojny
Publicystyka
Bogusław Chrabota: Donalda Tuska na 100 dni rządu łatwo krytykować, ale lepiej patrzeć w przyszłość
Publicystyka
Estera Flieger: PiS choćby i z Orbánem ściskającym Putina, byle przeciw Brukseli