Cukier krzepi budżet, nie zdrowie. Branża protestuje

Podatek od słodkich napojów zadziwia: jest coraz mniej wpłat i wpłacających, a wpływy z podatku rosną. Branża krytykuje nowelizację, która chce opodatkować nawet napoje bez dodatku cukru czy oddane bankom żywności.

Publikacja: 06.11.2022 21:00

Cukier krzepi budżet, nie zdrowie. Branża protestuje

Foto: Adobe Stock

Podatek cukrowy przyniósł w tym roku budżetowi państwa 1,12 mld zł, a comiesięczne wpłaty, z jednym wyjątkiem, przekraczają wyniki z analogicznych miesięcy 2021 r. To ciekawe, bo wpływy z podatku rosną, mimo że producenci próbują złagodzić obciążenie, zmieniając skład napojów czy zmniejszając butelki. Jednak nowelizacja opracowana przez Ministerstwo Finansów może popsuć im szyki, bo opodatkowane zostaną nieobciążone dotąd napoje.

Fiskalny paradoks

Tegoroczne wpływy wyniosły do sierpnia już 1,127 mld zł, dowiedziała się „Rzeczpospolita” w resorcie finansów. Wpływy z pierwszego półrocza przekroczyły wyniki z analogicznego okresu ubiegłego roku o 9,4 proc., pierwsze sześć miesięcy 2022 r. przyniosło 807,3 mln zł (wobec 737 mln w pierwszym półroczu 2021 r.).

To zaskakuje, bo założenia są odwrotne: że producenci stopniowo uczą się „obchodzić” ten podatek, zastępują cukier słodzikami, by płacić mniej. Tymczasem coraz mniej jest płatników, a coraz większe wpływy: w styczniu 2021 r. podatek płaciło 681 firm, a w czerwcu 2022 r. 481.

W tym czasie na rynku napoje radzą sobie słabo, spada ich sprzedaż, a silnie rosną ceny. Jak policzył CMR, w ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy 2022 r., wobec analogicznego okresu 2020 r., wody smakowe i napoje gazowane zaliczyły spadki o 25 i 18 proc., przy czym ich ceny za litr wzrosły o 56 i 45 proc. Podatek cukrowy wszedł w życie w styczniu 2021 r. i jest niezależny od inflacji oraz cen, jego część stała wynosi 50 gr za litr napoju i dodatkowo 10 gr za litr napoju z tauryną lub kofeiną. Do tego naliczane jest 5 groszy za każdy gram cukru powyżej poziomu 5 gram na 100 ml.

Taka reguła podsuwa jasną ścieżkę, by zmniejszyć obciążenie podatkiem – branża proponuje nowe mniej słodzone napoje, zmniejsza dodatki cukru, zmniejsza butelki. Na przykład każdy nowy wariant coca-coli ma też wersję bez cukru.

– W tym roku napoje nisko- i zerokaloryczne mają już 37-proc. udział w portfolio produktów – mówi Katarzyna Borucka, dyr. ds. korporacyjnych, Coca-Cola HBC. Warto tu jednak zauważyć, że liczba sprzedanych litrów jednego popularnego napoju może przewyższać wyniki pozostałego portfolio mniej popularnych marek.

Czytaj więcej

Słodkie prognozy dla producentów cukru

Resort finansów pracuje nad nowelizacją, która budzi kontrowersje, bo miała tylko usunąć sprzeczności z ustawy i ułatwić jej stosowanie, zmienić płatnika podatku ze sprzedającego na producentów i importerów. A ustawa zwiększa obciążenia. – Nowelizacja poszerzy mocno zakres podatku, zapisy mogą objąć podatkiem napoje z dodatkiem soków, bez cukru, a także soki, zupełnie bez cukru – za to z dodatkami uszlachetniającymi, jak witamina C czy wapń – mówi Julian Pawlak, prezes Krajowej Unii Producentów Soków, która złożyła w tej sprawie protest. Przyłączyły się do niego organizacje rolnicze, bo ich zdaniem nowelizacja może uderzyć w producentów rolnych. Ponadto opodatkowane zostaną napoje oddawane na cele charytatywne, do banków żywności. Tu z kolei zmiany postuluje Coca-Cola.

Nie leczymy otyłości

– Wszyscy oczekiwali, że wraz z dodatkowymi dochodami z opłaty cukrowej zostaną zaadresowane potrzeby leczenia otyłości, które do tej pory nie mogą się przebić w NFZ skupionym na leczeniu jej powikłań. Jednak sam podatek nic nie zmienił w świadczeniach, wiec to jest dowód, że nie tylko o pieniądze chodzi – mówi dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, wiceprzewodnicząca rady NFZ i dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego. NFZ dostaje 96,5 proc. wpływów z podatku, więc w 2021 r. z 1,6 mld zł do kasy funduszu dotarło 1,42 mld zł. Z czego 1,05 mld zł trafiło na refundację produktów do leczenia cukrzycy, 495 mln zł sfinansowało paski do mierzenia glukozy, 154 mln zł – świadczenia związane z chorobami metabolicznymi i diabetologią.

Profilaktyka nie powala rozmachem, NFZ... założył portal z bezpłatnymi dietami i kosztem 70 mln zł prowadzi pierwszy pilotaż leczenia otyłości olbrzymiej Kos-Bar za pomocą chirurgii bariatrycznej. Dr Gałązka-Sobotka mówi o niedotrzymanej umowie społecznej – pieniądze obciążające dodatkowo konsumentów miały leczyć otyłość, czego wciąż nie robią.

Czytaj więcej

Polacy nie chcą podatków od niezdrowego jedzenia

Podatek cukrowy przyniósł w tym roku budżetowi państwa 1,12 mld zł, a comiesięczne wpłaty, z jednym wyjątkiem, przekraczają wyniki z analogicznych miesięcy 2021 r. To ciekawe, bo wpływy z podatku rosną, mimo że producenci próbują złagodzić obciążenie, zmieniając skład napojów czy zmniejszając butelki. Jednak nowelizacja opracowana przez Ministerstwo Finansów może popsuć im szyki, bo opodatkowane zostaną nieobciążone dotąd napoje.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Przemysł spożywczy
Polacy oszczędzają i nie marnują żywności
Przemysł spożywczy
Kakao droższe od miedzi. Zyskuje na wartości szybciej niż bitcoin
Przemysł spożywczy
Chude lata dla alkoholi. Uderzyła je akcyza
Przemysł spożywczy
Kakao drożeje szybciej niż bitcoin
Przemysł spożywczy
Wielka Brytania grozi zakazem importu polskiego drobiu z powodu salmonelli