20 wet w pięć miesięcy. Jak Karol Nawrocki wypada na tle poprzedników?

Grudzień dobiegł końca, zatem niespodzianek na finiszu już nie będzie – obecny prezydent zamknął 2025 r. z okrągłymi dwudziestoma wetami na koncie. To rekord tempa, jeśli weźmiemy pod uwagę, że licznik bił przez niespełna pięć miesięcy (Nawrocki został zaprzysiężony 6 sierpnia). Ale jeśli zostawimy na boku okres korzystania z tej kluczowej prezydenckiej prerogatywy i popatrzymy na suche dane, przekonamy się, że palmę pierwszeństwa wciąż dzierży Aleksander Kwaśniewski.

Czytaj więcej

Plus Minus

Wet za wet. W walce prezydenta i rządu obie strony narażają się na ryzyko

Karol Nawrocki sypie wetami, chcąc wykazać, że rządzą Polską ludzie niekompetentni i będący na ba...

Jakie ustawy zawetował Aleksander Kwaśniewski?

Wywodzący się z obozu lewicy polityk przez dwie kadencje swojej prezydentury (1995-2005) po weto sięgnął 35 razy (zarazem 1796 ustaw podpisał, a 27 skierował do Trybunału Konstytucyjnego), w tym 28 razy w okresie kohabitacji z centroprawicowym rządem sformułowanym przez ugrupowania Akcję Wyborczą Solidarność i Unię Wolności (Sejm III kadencji). Był to czas przeprowadzania wielu trudnych reform gospodarczych i społecznych, dlatego niektóre weta były szczególnie bolesne. Kwaśniewski odmówił m.in. podpisania ustawy o zmianie zasad waloryzacji emerytur mundurowych (1997 r.), nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (1999 r.), a także ustawy uwłaszczeniowej (2020 r.) czy reprywatyzacyjnej (2021 r.).

Zaledwie siedmiokrotnie zakwestionował natomiast ustawy w okresie sprawowania władzy przez lewicę (II i IV kadencja Sejmu). Co istotne (i świadczące o sile zaplecza politycznego Kwaśniewskiego), tylko trzy razy posłom udało się ponownie uchwalić zawetowane ustawy, mimo że konieczna do tego większość składu Sejmu została przez konstytucję z 1997 r. obniżona z 2/3 (wymaganych przez będącą wynikiem „okrągłostołowych” porozumień nowelę z 7 kwietnia 1989 r.) do 3/5.

Jeśli chodzi o sumę wet, za Kwaśniewskim plasuje się jego poprzednik, czyli Lech Wałęsa. W okresie swojej prezydentury (1990-1995) podważył on 27 ustaw (zarazem 396 ustaw podpisał, a 14 skierował do Trybunału Konstytucyjnego).

Czytaj więcej

Prawo w Polsce

Tomasz Zalasiński: Karol Nawrocki korzysta z weta zbyt często, nie czas na wojnę na górze

Prezydent Karol Nawrocki korzysta z weta zdecydowanie zbyt często, nie oznacza to jednak, że nie...

Liczba wet Lecha Wałęsy nie przekładała się na ich skuteczność

„Podczas prezydentury Lecha Wałęsy weto ustawodawcze stało się jednym z najważniejszych narzędzi wpływu głowy państwa na politykę wewnętrzną. W okresie swej pięcioletniej kadencji prezydent 27 razy korzystał z prawa odmowy podpisania ustawy. Pięciokrotnie wobec ustaw Sejmu X kadencji. Także pięciokrotnie wobec ustaw Sejmu I kadencji i aż 17 razy wetował ustawy uchwalone przez Sejm II kadencji. Liczba prezydenckich wet nie przekładała się na ich skuteczność, ponieważ aż 14 ustaw zakwestionowanych przez Wałęsę zostało ponownie uchwalonych. Zaledwie siedmiokrotnie Sejm przyjmował prezydenckie weto. Trzy wnioski pozostały nierozpatrzone ze względu na skrócenie kadencji Sejmu (można więc to traktować jako weta skuteczne), kolejne dwa zostały wycofane z Sejmu przez Aleksandra Kwaśniewskiego. Jeden wniosek (do ustawy o pracy na morskich statkach handlowych) nie został ani odrzucony, ani przyjęty, gdyż posłowie zmienili ustawę, nie zajmując się prezydenckim wetem” – pisze Andrzej L. Piasecki w swojej pracy „Weto ustawodawcze w III RP – wymiar normatywny i empiryczny. Próba bilansu” (Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K, Politologia 16/2, 83-96; 2009 r.).

Piasecki skuteczność wet Wałęsy oszacował na 37 proc. Dla porównania Kwaśniewskiego – na 91 proc.

19 wet Andrzeja Dudy

Swoimi dwudziestoma odmowami Karol Nawrocki już wypracował sobie w tym zestawieniu miejsce na pudle. Za nim plasuje się Andrzej Duda (2015-2025), który przez dziesięć lat urzędowania podpisał 1850 ustaw, 61 skierował do Trybunału Konstytucyjnego, a 19 zawetował. Złośliwi powiedzieliby, że to i tak sporo, zważywszy na to, że prezydent, z założenia przychylny większości o tym samym rodowodzie politycznym, przez lata zapracował na przydomek „notariusz rządu” (lub mniej elegancki: „długopis”).

O jedno oczko od Dudy mniej ma na koncie Lech Kaczyński (2005-2010), który po weto sięgnął 18 razy (zarazem 910 ustaw podpisał, a 20 skierował do Trybunału Konstytucyjnego). Tylko raz chodziło o ustawę przyjętą głosami Prawa i Sprawiedliwości – była to nowelizacja Kodeksu cywilnego.

„Weto stało się bardzo ważną częścią polityki prezydenta wkrótce po uformowaniu się, w wyniku skrócenia kadencji parlamentu, koalicji PO-PSL. W ciągu dwóch lat funkcjonowania rządu Donalda Tuska aż 17 ustaw nie zostało podpisanych przez głowę państwa” – zauważa wspomniany Andrzej L. Piasecki.

Kaczyński odmówił podpisu m.in. pod ustawą o emeryturach pomostowych, pakietem ustaw reformujących służbę zdrowia i ustawą o ratyfikacji europejskiej konwencji w sprawie kontaktów z dziećmi. Sprzeciwił się także rozdziałowi funkcji prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości, ale w tym przypadku jego weto zostało obalone w Sejmie w 2009 r. głosami 264 posłów (wymagana większość wynosiła 252). Ciekawostką jest, iż do racji Lecha Kaczyńskiego i podtrzymania weta przekonywał posłów ówczesny minister w prezydenckiej kancelarii – Andrzej Duda.

„Chyba nikt nie uwierzy w to, że nacisków na prokuratorów wydawanych przez przełożonych nie będzie” – mówił Duda. Lata później, już jako głowa państwa, sam podpisał ustawę, która zabetonowała prokuraturę i pozwoliła się w niej zadekować ludziom bliskim Zbigniewowi Ziobrze.

Z kronikarskiego obowiązku należy wspomnieć, że Bronisław Komorowski (2010-2015) weta użył cztery razy (1040 ustaw podpisał, a 14 skierował do TK). Z kolei Wojciech Jaruzelski (formalnie pierwszy prezydent w okresie III RP, wybrany w 1989 r. przez Zgromadzenie Narodowe przewagą dwóch głosów), podpisał 127 ustaw, dwie skierował do TK. Weta nie użył nigdy.

Czytaj więcej

Polityka

Sondaż: Jak Polacy oceniają korzystanie z prawa weta przez Karola Nawrockiego?

„Jak ocenia Pani/Pan sposób korzystania przez prezydenta Karola Nawrockiego z prawa weta?” - taki...

Jakie ustawy zawetował Karol Nawrocki? [LISTA]

1. Ustawa z 5 sierpnia 2025 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw;

2. Ustawa z 25 lipca 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu dokonania deregulacji w zakresie energetyki;

3. Ustawa z 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz ustawy – Ordynacja podatkowa;

4. Ustawa z 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw;

5. Ustawa z 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy o środkach ochrony roślin;

6. Ustawa z 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz niektórych innych ustaw;

7. Ustawa z 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich;

8. Ustawa z 12 września 2025 r. o nowelizacji ustawy o mniejszościach narodowych i etycznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw;

9. Ustawa z 26 września 2025 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych;

10. Ustawa z 17 października 2025 r. o utworzeniu Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry;

11. Ustawa z 26 września 2025 r. o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw;

12. Ustawa z 26 września 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw;

13. Ustawa z 26 września 2025 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym, ustawy – Kodeks spółek handlowych, ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary oraz ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;

14. Ustawa z 17 października 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy;

15. Ustawa z 17 października 2025 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych;