Kontakty rodziców z dzieckiem po rozwodzie

Porozumienia wychowawcze podczas rozwodów robią karierę, nie zwalnia to jednak sądu od ich kontroli, co więcej – orzekania o tych kontaktach w wyroku rozwodowym. Krótko mówiąc, od podejmowania własnych decyzji.

To sedno uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 5 czerwca(sygnatura akt: III CZP 72/11).

O przesądzenie tej kwestii wystąpił do SN rzecznik praw dziecka.

Co roku rozwodzi się 40 tys. małżeństw z małoletnimi dziećmi. Kontakty z dzieckiem to najboleśniejsza strona spraw rozwodowych. Aby ucywilizować tę sferę, trzy lata temu do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dodano przepis, który nakłada na sąd obowiązek rozstrzygania w wyroku rozwodowym także o kontaktach (wcześniej sądy czyniły to tylko na wniosek i raczej rzadko). Co więcej, sąd może zostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom (w praktyce chodzi o pozostawienie jej ojcu), uzależniając to od przedstawienia porozumienia.

Mimo wyraźnego przepisu (art. 58 § 1 k.r.o.) sądy na wniosek rodziców nieraz odstępują od orzekania o kontaktach z dzieckiem. Jako argument wskazuje się, że w ten sposób może dochodzić do uszczęśliwiania na siłę rozwodzących się rodziców i niepotrzebnej ingerencji sądu w stosunki rodzinne.

– Kontakty z dzieckiem to nie tylko prawo, ale i obowiązek zarówno rodziców, jak i dzieci. Nie podlegają one swobodnej decyzji rodziców, a ich ustalenia stanowią tylko minimum gwarancji kontaktów.

Rodzice nie mogą tym prawem rozporządzać, niezależnie więc od tego, jak szczegółowo określą je w planie wychowawczym, sąd ma obowiązek orzec o kontaktach, gdyż chodzi o fundamentalne prawa dziecka.

Sąd Najwyższy przychylił się do stanowiska rzecznika.

Co o uchwale sądzą specjaliści od prawa rodzinnego?

– To konsekwentne stanowisko, bo chociaż sądy chętnie aprobują porozumienia wychowawcze, to nie mogą ich nie kontrolować, a zapisanie głównych ustaleń w wyroku nada im większą rangę – uważa adwokat Krystyna Pociej-Gościmska.

Innego zdania jest adwokat Rafał Wąworek: – To niebezpieczna uchwała, bo nakazuje sądowi orzec o kontaktach, choćby rodzice wywiązywali się ze swych obowiązków. Niepotrzebnie więc je formalizuje.