Uczestnik PPK sam rozstrzyga, kto otrzyma środki po jego śmierci

Jeżeli uczestnik PPK wskazał instytucji finansowej osobę lub osoby, które - po jego śmierci - mają otrzymać środki z rachunku PPK, środki te nie wchodzą do spadku. Aby je otrzymać, wystarczy przedstawić odpis aktu zgonu uczestnika.

Publikacja: 02.02.2024 20:58

Uczestnik PPK sam rozstrzyga, kto otrzyma środki po jego śmierci

Foto: Adobe Stock

Środki zgromadzone w PPK są prywatną własnością uczestnika tego programu. Ustawa o PPK nie modyfikuje jednak przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, określających m.in. skład majątku wspólnego i majątków osobistych małżonków. Jeżeli w chwili śmierci uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, instytucja finansowa przekazuje połowę środków zgromadzonych na jego rachunku PPK małżonkowi zmarłego uczestnika - w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. W odniesieniu do pozostałych oszczędności zgromadzonych w PPK, uczestnik sam decyduje, do kogo trafią te środki.

Przykład: Pracownik ożenił się w 2020 roku, a w 2021 roku został uczestnikiem PPK. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstała między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa, obejmująca m.in. środki gromadzone na rachunku PPK uczestnika. W przypadku śmierci uczestnika PPK, jego żona otrzyma połowę środków z rachunku PPK zmarłego, stanowiących przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Gdyby uczestnik PPK wskazał instytucji finansowej — jako osoby uprawnione do środków z rachunku PPK po jego śmierci — np. swoich rodziców, zaspokojenie rodziców nastąpi dopiero po przekazaniu środków żonie zmarłego. 

Wskazanie osoby uprawnionej

Jako osobę uprawnioną można wskazać instytucji finansowej tylko osobę fizyczną – nie może to być np. fundacja. Wskazanie wymaga formy pisemnej i dotyczy środków z danego rachunku PPK (jeżeli uczestnik ma kilka rachunków PPK, może wskazać inne osoby uprawnione w odniesieniu do każdego z nich).

Ważne: Jeżeli uczestnik PPK nie wskaże instytucji finansowej osób uprawnionych do środków z rachunku PPK po jego śmierci, środki te trafią do spadkobierców uczestnika (nieco inaczej jest w przypadku, gdy uczestnik ma rachunek PPK w zakładzie ubezpieczeń - w takiej sytuacji środki z rachunku PPK trafią do członków najbliższej rodziny zmarłego uczestnika w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umowa o prowadzenie PPK przewiduje inną kolejność). Zarówno osoby uprawnione, wskazane instytucji finansowej, jak i spadkobiercy, otrzymają środki z rachunku PPK zmarłego uczestnika bez żadnych pomniejszeń. 

Czytaj więcej

PPK: wpłaty należne także po śmierci uczestnika

Uczestnik PPK może wskazać instytucji finansowej - w odniesieniu do środków z danego rachunku PPK - jedną lub więcej osób, oznaczając przy tym ich udziały w środkach. Jeżeli uczestnik PPK wskazał instytucji finansowej kilka osób, ale nie oznaczył ich udziałów, uważa się, że ich udziały są równe.

Możliwość zmian

Uczestnik PPK może, w każdym czasie, zmienić dokonane przez siebie wskazanie osób uprawnionych, podając - zamiast lub oprócz osób, które wcześniej wskazał - inne osoby lub oznaczając w inny sposób udział wskazanych osób. Uczestnik PPK może także odwołać poprzednie wskazanie, nie wskazując instytucji finansowej innych osób uprawnionych.

Warto także pamiętać, że wskazanie osoby, która jako osoba uprawniona ma otrzymać środki z rachunku PPK uczestnika po jego śmierci, staje się bezskuteczne, jeżeli osoba ta zmarła przed śmiercią uczestnika. W takim przypadku udział, który był przeznaczony dla zmarłego, przypada w równych częściach pozostałym osobom wskazanym, chyba że uczestnik PPK zadysponuje tym udziałem w inny sposób.

Przykład: Uczestnik PPK, niebędący w związku małżeńskim, jako osoby uprawnione do środków z rachunku PPK po jego śmierci, wskazał instytucji finansowej brata i przyjaciela (osobą uprawnioną nie musi być członek rodziny uczestnika), z udziałami po 1/2. Później wskazał jednak, że jego brat ma otrzymać 2/3 środków, a przyjaciel - 1/3. Jeżeli brat umrze przed uczestnikiem PPK, wszystkie środki z tego rachunku PPK otrzyma, po śmierci uczestnika, jego przyjaciel - oczywiście, jeżeli uczestnik PPK nie podejmie innej decyzji w tej sprawie. 

Przekazanie środków

Po śmierci uczestnika PPK, osoba uprawniona - w zależności od złożonego przez nią wniosku - otrzyma przysługujące jej środki w formie wypłaty transferowej do PPK, na indywidualne konto emerytalne (IKE) lub na rachunek w pracowniczym programie emerytalnym (PPE) tej osoby, bądź środki te zostaną zwrócone jej w formie pieniężnej. Nastąpi to w ciągu 3 miesięcy od dnia przedłożenia przez osobę uprawnioną wniosku o dokonanie wypłaty transferowej lub zwrotu, wraz z odpisem aktu zgonu uczestnika PPK - chyba, że osoba ta zażąda dokonania wypłaty transferowej lub zwrotu w późniejszym terminie.

Przykład: Uczestniczka PPK, niebędąca w związku małżeńskim, ma dwa rachunki PPK. W odniesieniu do środków zgromadzonych na jednym z tych rachunków wskazała instytucji finansowej - jako osoby uprawnione - matkę i siostrę, a w odniesieniu do środków zgromadzonych na drugim rachunku - nie wskazała osób uprawnionych. W razie śmierci uczestniczki PPK, matka i siostra otrzymają środki z pierwszego rachunku PPK bez konieczności stwierdzenia nabycia spadku, po przedstawieniu odpisu aktu zgonu uczestniczki. Otrzymanie środków z drugiego rachunku PPK będzie trudniejsze. Środki te wejdą do spadku. Załóżmy, że spadkobierczyniami uczestniczki będą jej matka i siostra. Aby otrzymać środki z drugiego rachunku PPK, będą musiały przedstawić instytucji finansowej odpis prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia, a także swoje zgodne oświadczenia o sposobie podziału środków zgromadzonych przez zmarłą lub prawomocne postanowienie sądu o dziale spadku. 

Więcej na temat PPK na www.mojeppk.pl i pod nr telefonu 800 775 775. Zachęcamy również do korzystania z bezpłatnych szkoleń prowadzonych przez ekspertów PFR Portal PPK. Na szkolenia można zapisać się tutaj: https://www.mojeppk.pl/szkolenia.htm.

Podstawa prawna:

ustawa z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 46 ze zm.).

Anna Puszkarska, ekspert PFR Portal PPK

Środki zgromadzone w PPK są prywatną własnością uczestnika tego programu. Ustawa o PPK nie modyfikuje jednak przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, określających m.in. skład majątku wspólnego i majątków osobistych małżonków. Jeżeli w chwili śmierci uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, instytucja finansowa przekazuje połowę środków zgromadzonych na jego rachunku PPK małżonkowi zmarłego uczestnika - w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. W odniesieniu do pozostałych oszczędności zgromadzonych w PPK, uczestnik sam decyduje, do kogo trafią te środki.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP