W świecie innowacji droga od pomysłu do komercyjnego sukcesu jest wyboista, a jednym z największych zagrożeń, które czyhają na wynalazców, jest przedwczesne ujawnienie wynalazku. Często nieświadome, ale prowadzące do nieodwracalnych strat. W ferworze entuzjazmu łatwo zapomnieć, że publikacja, prezentacja czy sprzedaż innowacji przed dokonaniem zgłoszenia patentowego może pozbawić wynalazek możliwości uzyskania ochrony patentowej. Jak więc postępować, by uniknąć tych pułapek?

Najważniejszą kwestią jest to, aby zgłoszenia patentowego dokonać niezwłocznie po opracowaniu wynalazku, a przed ujawnieniem go w jakikolwiek sposób. W związku z powyższym pierwszym krokiem do uzyskania patentu powinno być zapoznanie się z tak zwanym stanem techniki. Zbadanie wszelkich publikacji zminimalizuje ryzyko, iż jedno istniejące rozwiązanie stanowić będzie przeszkodę dla uznania nowości wynalazku bądź w świetle zestawienia wcześniejszych rozwiązań wynalazek nie będzie posiadał poziomu wynalazczego i tym samym nie będzie posiadał zdolności patentowej. Świadomość istnienia takich samych lub podobnych rozwiązań może pozwolić na uniknięcie strat finansowych, związanych z ubieganiem się o ochronę patentową.

Następnie należy przeprowadzić badanie rynku w celu ustalenia zapotrzebowania na produkt ze strony konsumentów. Procedura udzielenia patentu może być długotrwała i kosztowna, dlatego wynalazca powinien być zorientowany w potencjalnych możliwościach komercjalizacji swojego wynalazku. Pozwoli to na opracowanie właściwej strategii oraz umożliwi uzyskanie zwrotu poniesionych nakładów i wypracowanie zysku.

Kiedy oba badania zostaną przeprowadzone i podjęta zostanie decyzja o ubieganie się o ochronę patentową, należy przygotować dokumentację zgłoszeniową samodzielnie lub korzystając z pomocy rzecznika patentowego i złożyć ją do urzędu patentowego. Zgłoszenie patentowe powinno obejmować podanie o udzielenie patentu, opis wynalazku ujawniający jego istotę, zastrzeżenia patentowe określające zakres żądanej ochrony, skrót opisu oraz rysunki, o ile są niezbędne do zrozumienia wynalazku.

Od tego momentu rozpoczyna się dość długi i skomplikowany proces wydawania decyzji o udzieleniu albo odmowie udzielenia patentu na zgłoszony wynalazek.

Jedną z najistotniejszych procedur podejmowanych przez urząd jest poszukiwanie w stanie techniki. Raport z tych badań jest wykorzystywany podczas merytorycznej oceny wynalazku w celu jego porównania z wcześniejszymi rozwiązaniami. Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej. Pojęcie stanu techniki oraz określenie daty, na jaką ten stan należy ustalić, mają kluczowe znaczenie przy ocenie, czy zgłoszone rozwiązanie jest nowe i posiada poziom wynalazczy – przyznaje Joanna Chylińska, ekspertka urzędu patentowego.

Dlatego właśnie w momencie podejmowania decyzji o dokonaniu zgłoszenia patentowego należy mieć na uwadze, by zgłoszenie zostało złożone przed upublicznieniem wynalazku. Utrzymanie jego istoty w tajemnicy jest absolutnie konieczne. Jakiekolwiek upublicznienie wynalazku przed dokonaniem zgłoszenia powoduje bezpowrotną utratę cechy nowości i w konsekwencji zdolności patentowej rozwiązania.

Nierzadko zdarza się, że naukowcy publikują wyniki swoich badań, a później składają wniosek o udzielenie patentu, na którego niestety nie otrzymują. Dlatego tak ważne jest pamiętanie, że dopiero po złożeniu zgłoszenia do urzędu patentowego można rozważać publikacje naukowe, prezentacje na konferencjach czy udział w targach – mówi Joanna Chylińska, ekspertka urzędu patentowego.

W tym momencie warto wspomnieć, że możliwe jest skorzystanie z tzw. pierwszeństwa z wystawy. Instrument ten umożliwia zaprezentowanie publiczne wynalazku podczas oficjalnej wystawy międzynarodowej, przy czym zgłaszający musi w czasie sześciu miesięcy złożyć wniosek patentowy, a za datę zgłoszenia przyjmowana jest data ujawnienia podczas wystawy. Należy jednak pamiętać, że dotyczy to tylko konkretnych, oficjalnych wystaw i konieczne jest uzyskanie zaświadczenia od organizatora wystawy.

Pierwszeństwo z wystawy czy też samo zgłoszenie wynalazku daje tzw. tymczasową ochronę wynalazku. Umożliwia to umieszczanie informacji o zgłoszeniu (np. numeru wniosku patentowego) na produktach lub materiałach promocyjnych, co może działać odstraszająco wobec potencjalnych naruszycieli. Jednak skuteczne podejmowanie kroków prawnych przeciwko nieuprawnionemu użyciu wynalazku oraz dochodzenie roszczeń możliwe są dopiero po uzyskaniu patentu.

Planując wdrożenie innowacyjnego rozwiązania, należy zachować szczególną ostrożność, zwłaszcza przed złożeniem wniosku patentowego. Rozpoczęcie produkcji wynalazku przed jego zgłoszeniem często prowadzi do częściowego lub całkowitego ujawnienia istoty rozwiązania. W takich sytuacjach kluczowe jest stosowanie umów o zachowaniu poufności. Warto także zadbać o odpowiednie przeszkolenie pracowników w zakresie ochrony tajemnic przedsiębiorstwa i właściwego zarządzania informacją. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób zaangażowanych w proces badawczo-rozwojowy lub działania marketingowe. Nawet niepozorne działania, takie jak przedstawienie prototypu na konferencji branżowej czy publikacja materiałów promocyjnych, mogą skutkować utratą nowości wynalazku. A to z kolei może przekreślić szansę na uzyskanie ochrony patentowej.

Warto pamiętać, że utrata nowości jest nieodwracalna – zwraca uwagę Joanna Chylińska, ekspertka Urzędu Patentowego.

Dlatego każdy krok podejmowany przed zgłoszeniem wynalazku powinien być dobrze przemyślany i poprzedzony analizą ryzyk. Świadome zarządzanie informacją o wynalazku to nie tylko kwestia ostrożności, ale przede wszystkim element skutecznej strategii ochrony własności intelektualnej.