Wcześniej w polskim prawodawstwie istniały trzy różne ustawy dotyczące oznaczeń geograficznych: ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 224), ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz. U. 2020 r. poz. 1891) oraz ustawa z dnia 18 października 2006 r. o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych (Dz.U. 2020 r. poz. 1419). Ustawa ma również na celu uwzględnienie w polskim porządku prawnym przepisów prawa europejskiego. Prawo Unii Europejskiej nakłada na państwa członkowskie obowiązki dotyczące przeprowadzenia krajowej procedury oceny wniosków o rejestrację nazw produktów rolnych, środków spożywczych, win i napojów spirytusowych jako oznaczeń geograficznych oraz zapewnienia systemu kontroli prawidłowego stosowania zarejestrowanych nazw. Projekt ustawy wzmacnia i uzupełnia system kontroli i nadzoru nad stosowaniem oznaczeń geograficznych. Wynika to z potrzeby bardziej szczegółowego określenia obowiązków Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w zakresie nadzoru oraz powierzenia dokonywania kontroli zgodności, produktów rolnych i środków spożywczych, napojów spirytusowych i win z oznaczeniami geograficznymi, upoważnionym jednostkom certyfikującym.
W celu wykonania obowiązków nałożonych na państwo członkowskie, ustawa określa organy i instytucje właściwe zaangażowane w proces rejestracji oznaczeń geograficznych oraz określa krajową procedurę badania wniosków o rejestrację oznaczeń geograficznych. Zaproponowana w ustawie procedura badania wniosków o rejestrację nazw produktów (tj. produktów rolnych, środków spożywczych, win i napojów spirytusowych) oraz powierzenie zadań wybranym organom i instytucjom oparte zostały na wcześniej obowiązującej procedurze rejestracji chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności produktów rolnych i środków spożywczych określonej w ustawie z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 224). Wnioski o rejestrację oznaczeń geograficznych: produktów rolnych, środków spożywczych, napojów spirytusowych i win są składane do ministra właściwego do spraw rynków rolnych. Po dokonaniu oceny formalnej wnioski o rejestrację są ogłaszane w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw rynków rolnych i przekazywane Radzie do Spraw Oznaczeń Geograficznych i Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności, organowi opiniodawczo – doradczemu ministra w celu wydania opinii o spełnianiu przez wniosek wymagań określonych w tytule II i III rozporządzenia nr 1151/2012, podsekcji 2 sekcji 2 rozporządzenia nr 1308/2013 i rozdziale III rozporządzenia 2019/787. Po publikacji w dzienniku urzędowym ministra jest możliwe złożenie ewentualnych sprzeciwów przez inne podmioty zainteresowane, zgodnie z art. 49 ust. 3 rozporządzenia 1151/2012, w przypadku wniosków dotyczących rejestracji nazw produktów rolnych i środków spożywczych, art. 96 ust 3 rozporządzenia nr 1308/2013 w przypadku wniosków dotyczących rejestracji nazw win, art. 24 ust. 6 rozporządzenia 2019/787, w przypadku wniosków dotyczących rejestracji nazw napojów spirytusowych. Wnioski, w przypadku których minister stwierdził zgodność z przepisami rozporządzenia nr 1151/2012 w przypadku produktów rolnych i środków spożywczych, rozporządzenia nr 1308/2013 w przypadku win, rozporządzenia 2019/787 w przypadku napojów spirytusowych, będą przekazywane Komisji Europejskiej. Przepisy ustawy mają na celu wdrożenie skutecznej kontroli i zapewnienie nadzoru nad prawidłowym stosowaniem oznaczeń geograficznych. Wcześniej, producenci napojów spirytusowych, którzy chcieli w obrocie wykorzystywać oznaczenia geograficzne, z braku szczegółowych uregulowań, poddawali się ocenie jakości zgodnie z przepisami o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Rozwiązanie takie nie było jednak satysfakcjonujące i nie wypełniało obowiązków nałożonych na państwa członkowskie przepisami unijnymi.
Czytaj więcej
Dyrektywa Omnibus, poza zmianami w e-handlu, wprowadzi zakaz sprzedawania produktów o identycznej nazwie, ale różnym składzie, co w UE zdarza się dość często.
Nowe rozwiązanie zapewni skuteczne wywiązanie się z obowiązków kontrolnych nałożonych na państwa członkowskie na mocy ww. rozporządzeń. Rozporządzenia te dają państwom członkowskim możliwość delegowania zadań w zakresie przeprowadzania kontroli zgodności procesu produkcji ze specyfikacją oznaczeń geograficznych do jednostek certyfikujących. Upoważnione przez ministra właściwego do spraw rynków rolnych do działania w ww. zakresie jednostki certyfikujące, będą musiały zapewnić odpowiednie gwarancje obiektywności i bezstronności oraz dysponować wykwalifikowanym personelem oraz środkami niezbędnymi do wykonywania swoich zadań. Delegowanie zadań kontrolnych do upoważnionych jednostek certyfikujących oraz pozostawienie nadzoru w kompetencjach Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych nie obciąży budżetu państwa, a zapewni płynne funkcjonowanie systemu i skuteczny nadzór państwa nad prawidłowym stosowaniem oznaczeń geograficznych produktów rolnych, środków spożywczych, win i napojów spirytusowych.
Waldemar Szubert, radca prawny, Kancelaria Radców Prawnych Ryszewski, Szubierajski
