Od lat spada liczba chętnych do Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury

Jak wygląda zainteresowanie młodych ludzi aplikacją sędziowską i prokuratorską? Czy widać jakieś znaczące spadki lub wzrosty w porównaniu z poprzednimi latami?

Od 2019 r. obserwujemy systematyczny spadek liczby osób przystępujących do konkursu na aplikację sędziowską i prokuratorską. W okresie ostatnich pięciu lat nastąpił spadek z 1765 kandydatów ubiegających się o 100 miejsc na aplikacji sędziowskiej i 80 na prokuratorskiej w 2019 r. do 1167 kandydatów aplikujących na 150 miejsc na aplikacji sędziowskiej i 70 na prokuratorskiej w 2024 r. Ustalenie przyczyn tego trendu wymagałoby przeprowadzenia badań ankietowych wśród absolwentów wyższych studiów prawniczych. Można jednak wskazać pewne okoliczności mogące mieć bezpośredni wpływ na zmniejszenie liczby zainteresowanych. Przede wszystkim maleje liczba absolwentów wyższych studiów prawniczych w Polsce – co jest związane z niżem demograficznym. W 2019 r. było to 6799 osób, a w 2023 r. 5716 – spadek wyniósł więc prawie 16 proc. Co roku zmniejsza się też zainteresowanie absolwentów prawa kontynuowaniem kształcenia na wszystkich aplikacjach, również adwokackiej, radcowskiej, notarialnej i komorniczej. Mają oni bowiem możliwość pracy w korporacjach bezpośrednio po studiach, a nawet w ich trakcie. Ponadto od 2020 r. wprowadzono konkursy na aplikację uzupełniającą sędziowską i aplikację uzupełniającą prokuratorską (z łączną liczbą uczestników w latach 2020–2024: 2493 osoby w przypadku konkursu na aplikację uzupełniającą sędziowską i 962 w przypadku konkursu na aplikację uzupełniającą prokuratorską).

Czytaj więcej

Prawnicy

Kto najlepiej uczy przyszłych prawników w Polsce? Ranking „Rzeczpospolitej”

Najlepszą uczelnią publiczną, która uczy prawa, podobnie jak w zeszłym roku, jest Uniwersytet Jag...

Z których uczelni zgłasza się najwięcej chętnych i z których najwięcej się dostaje, a z których najmniej?

KSSiP corocznie publikuje na swojej stronie internetowej szczegółowy raport statystyczny. W każdym roku dane te kształtują się w sposób odmienny. I tak w 2024 r. do konkursu na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską najwięcej zgłosiło się absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego (12,3 proc.), w dalszej kolejności zaś Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (8,7 proc.), Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (6,4 proc.) oraz Uniwersytetu Warszawskiego (6,2 proc.). Powyższe dane wykazuje ścisłą korelację z liczbą osób przyjętych na aplikacje, spośród których 24,1 proc. to absolwenci UJ, 9,6 proc. UW, a 9,2 proc. UŚ. Oczywiście najmniejsza liczba kandydatów zgłaszających się do konkursu na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską, jeśli chodzi o uczelnie publiczne, dotyczy absolwentów uczelni z mniejszych miejscowości – Uniwersytetu im. Jana Długosza w Częstochowie czy Uniwersytetu Radomskiego im. Kazimierza Pułaskiego. Wśród osób przystępujących do zeszłorocznego konkursu absolwenci uczelni publicznych stanowili 88,6 proc., a wśród przyjętych – aż 93,9 proc.

Co przyciąga młodych ludzi do pracy sędziego i prokuratora? Czy to tylko kwestia pieniędzy, czy jednak też prestiżu, pewności zatrudnienia, poczucia misji?

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na tak postawione pytanie, znów bowiem brak jest szczegółowych badań ankietowych w tym zakresie, a ponadto znaczenie wspomnianych czynników może ulegać zmianie w czasie. Niewątpliwie gwarancje stabilności finansowej mają bardzo duże znaczenie dla podjęcia decyzji o wyborze tej ścieżki życiowej, obserwacja i kontakt z aplikantami KSSiP przekonują, iż równie ważnymi czynnikiem są: możliwość współkształtowania, poprzez służbę sędziowską i prokuratorską, przyszłości społeczeństwa i ram jego funkcjonowania, ochrona porządku prawnego, różnorodność spraw i wyzwań w życiu zawodowym sędziów i prokuratorów czy możliwość ciągłego rozwoju zawodowego, w tym poprzez uczestnictwo w szeregu projektach organizowanych przez KSSiP, jak szkolenia zawodowe i międzynarodowe, staże krótkoterminowe w instytucjach europejskich (ETPCz, TSUE) czy zagraniczne wymiany.

Czytaj więcej

Prawo

Te uczelnie pomagają zrealizować marzenia o karierze w todze

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Gdański i Uniwersytet Warszawski – absolwenci wy...

Czy obecna sytuacja w wymiarze sprawiedliwości powoduje, że absolwenci prawa mniej chętnie decydują się na aplikowanie do KSSiP? Bo jest jednak spora niepewność co do statusu sędziów powoływanych przez obecną KRS, a w prokuraturze też sytuacja niepewna.

Niekorzystna sytuacja związana z funkcjonowaniem w obecnym kształcie Krajowej Rady Sądownictwa jest niewątpliwie czynnikiem mającym znaczenie w kontekście podejmowania decyzji o wyborze służby sędziowskiej albo prokuratorskiej przez absolwentów studiów prawniczych. Istnieje realna obawa wiążąca się z możliwym kwestionowaniem, po zakończeniu szkolenia w KSSiP, statusu asesorów oraz sędziów, a tym samym podważaniem prawidłowości ich powołania, z uwagi na opiniowanie przez organ używający nazwy „Krajowa Rada Sądownictwa”, niespełniający – zgodnie z wyrokami ETPCz, TSUE, SN oraz NSA – wymagania niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej, ukształtowany sprzecznie z orzecznictwem, stanowiskami doktryny i postanowieniami Konstytucji RP.

Czy widać jakiś spadek albo wzrost zdawalności do KSSiP w tym roku i jeśli tak, to z czego on może wynikać.