To płatnik wystawia zaświadczenie, że zatrudniony pracował w szczególnych warunkach

[b]– Z 35-letniego ogólnego stażu pracy, 25 lat pracownica przepracowała w szkolnej stołówce jako intendentka, gdzie jest zatrudniona do dziś. Jej praca wymaga dźwigania ciężarów do 50 kg. Wiąże się też z wykonywaniem zadań w oparach gazu i w wilgoci. Czy można uznać, że jest zatrudniona w szczególnych warunkach (praca w mikroklimacie zimno-ciepło albo praca bardzo ciężka fizyczna, wymagająca pochylania się, skręcania pleców, dźwigania ponad 5 kg), zgodnie z załącznikiem do ustawy o emeryturach pomostowych?[/b] – pyta czytelnik DOBREJ FIRMY.

To pracodawca powinien dokonać oceny czynników ryzyka występujących na danym stanowisku pracy. Do niego należy również określenie, czy praca świadczona przed 1 stycznia 2009 r. spełnia wymagania pracy w szczególnych warunkach, co potwierdza w zaświadczeniu.

[srodtytul]Dla kogo pomostówka[/srodtytul]

Ten rodzaj emerytury przysługuje osobie, która łącznie spełnia warunki określone w art. 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7EDF5B1F04B11118A792FBBCAF348517?id=294728]ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (DzU nr 237, poz. 1656)[/link]. Zatem:

- urodziła się po 31 grudnia 1948 r.,

- przed 1 stycznia 1999 r. była zatrudniona na stanowiskach i przy pracach wymienionych w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=52BFF23C1AFB59918B5594513B07C58E?id=71673]rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU nr 8, poz. 43 ze zm.[/link]) albo w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych,

- po 31 grudnia 2008 r. wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych,

- ma okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,

- ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5 – 11 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FBBFE270647DB0965B2D0BC99C222286?id=172511]ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.)[/link], wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn,

- osiągnęła wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,

- jej stosunek pracy został rozwiązany.

Dla niektórych grup pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze obniżono wymagania co do wieku i szczególnego stażu pracy, od których zależy nabycie prawa do emerytury pomostowej (m.in. praca w górnictwie, hutnictwie, ratownictwie górskim, przy obsłudze taboru kolejowego, personel latający).

Jeśli chodzi o osoby, które po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywały pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, to prawo do emerytury pomostowej przysługuje im, jeżeli 1 stycznia 2009 r. miały wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub okres pracy o szczególnym charakterze oraz spełniały pozostałe warunki ustawowe (art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych).

[srodtytul]Jak brzmią definicje[/srodtytul]

Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku >patrz ramka. To definicja z art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, a wykaz takich prac został zamieszczony w jej załączniku nr 1.

Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności i szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz takich prac określa załącznik nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

[srodtytul]Kto ocenia [/srodtytul]

Do wystawiania zaświadczeń potwierdzających okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, przypadające przed 1 stycznia 2009 r., zobowiązany jest płatnik (pracodawca). Wynika to z art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych.

Zgodnie z art. 41 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, który będzie obowiązywał od 1 stycznia 2010 r., płatnik składek jest zobowiązany prowadzić wykaz stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz ewidencję pracowników zajmujących te stanowiska pracy. A więc to na płatniku składek ciąży obowiązek oceny, czy dany rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika na określonym stanowisku pracy powinien być uznany za pracę w szczególnych warunkach, czy też o szczególnym charakterze, zgodnie z definicjami zawartymi w ustawie o emeryturach pomostowych.

Ustawa bardzo precyzyjnie określa parametry czynników ryzyka, których występowanie na stanowisku, gdzie wykonywany jest rodzaj pracy podany w wykazie, uprawnia do emerytury pomostowej. Ryzyko to można zmierzyć. Jego oceny dokonuje pracodawca. Już od 1996 r. obowiązkiem pracodawcy jest bowiem przeprowadzenie i udokumentowanie oceny ryzyka, co wynika z art. 226 k.p.

[ramka][b]Rodzaje prac, z którymi wiążą się czynniki ryzyka[/b]

prace w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury:

– pod ziemią

– pod wodą i na wodzie

– w powietrzu

prace w szczególnych warunkach determinowanych procesami technologicznymi:

– w warunkach gorącego mikroklimatu prace wykonywane w pomieszczeniach, w których wartość wskaźnika obciążenia termicznego WBGT wynosi 28o C i powyżej, przy wartości tempa metabolizmu pracownika powyżej 130 W/m2,