Nowe zasady opodatkowania najmu. Precedensowy wyrok NSA

Zmiany w opodatkowaniu najmu i pozbawienie wynajmujących mieszkania czy domy możliwości dokończenia ich amortyzacji nie naruszało konstytucyjnych zasad. W czwartek Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał precedensowy wyrok w sprawie nowych zasad opodatkowania najmu.

Publikacja: 13.07.2023 13:55

Nowe zasady opodatkowania najmu. Precedensowy wyrok NSA

Foto: Adobe Stock

 Wynika z niego jasno: wynajmujący nie mają co liczyć na to, że ochroni ich konstytucja i uda im się dokończyć rozpoczętą amortyzację nieruchomości, która od 2023 r. została już ostatecznie skasowana przez ustawodawcę. 

Prawa nabyte?!

Sprawa dotyczyła właścicielki kilku mieszkań na wynajem. We wniosku o interpretację wyjaśniła, że do końca 2021 r. zyski z nich są opodatkowane na zasadach ogólnych, czyli PIT jest opłacany według skali podatkowej.

Czytaj więcej

Nieruchomości mieszkalne nie są już amortyzowane

Kobieta zauważyła, że wszystkie mieszkania w latach 2005-2020 wprowadziła do ewidencji środków trwałych i zgodnie z przepisami o PIT dokonuje ich amortyzacji. Z wniosku wynikało, że podatniczka od 1 stycznia 2022 r. poszerzyła swoją dotychczasową działalność gospodarczą o najem. Była przekonana, że - pomimo zmian w zasadach opodatkowania najmu - w 2023 r. i w latach następnych będzie miała w dalszym ciągu możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od mieszkań wprowadzonych już do ewidencji, rozliczając je jako dochód z działalności według liniowej stawki PIT.

Oczywiście podatniczce nie umknęło, że ustawodawca postanowił zmienić regulacje dotyczące opodatkowania najmu. W konsekwencji czego podatnicy mieli możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych m.in. od mieszkań nie dłużej niż do 31 grudnia 2022 r. Jednak w jej ocenie zmian nie można interpretować w oderwaniu od Konstytucji RP, zwłaszcza zasady ochrony praw nabytych i ochrony interesów w toku. A w ocenie podatniczki w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika z nich zakaz stanowienia przepisów arbitralnie odbierających lub ograniczających prawa podmiotowe występującym w obrocie prawnym.

Kobieta tłumaczyła, że decydując się na dokonanie inwestycji w nieruchomości, które następnie miała wynajmować oraz wprowadzić do ewidencji środków trwałych i dokonywać odpisów amortyzacyjnych zakładała realizowanie ich w dłuższej perspektywie czasu. Ustawodawca zaskoczył ją i innych podatników, bo arbitralnie zmienił te zasady. Niemniej w ocenie wynajmującej ze względów konstytucyjnych nowe reguły powinny mieć zastosowanie wyłącznie do tych lokali mieszkalnych, które zostały nabyte lub wytworzone od 1 stycznia 2022 r.

Fiskus takiej możliwości nie wdział. Stwierdził, że kontrola norm - abstrakcyjna i konkretna - której istota polega na orzekaniu o hierarchicznej zgodności aktów prawa niższego rzędu z wyższego rzędu i na eliminowaniu ich z systemu obowiązującego prawa należy do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Fiskus przy interpretacji musi zaś kierować się obowiązującym prawem. A skoro tak, to od 2023 r. podatniczka nie będzie mogła już zaliczać do kosztów odpisów amortyzacyjnych od mieszkań wprowadzonych do ewidencji w latach 2005-2020 r.

Tak samo uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi. Przypomniał, że w związku ze zmianą przepisów wynajmujący na podstawie przepisu przejściowego, mogli jeszcze do końca 2022 r. zaliczać do kosztów odpisy amortyzacyjne od budynków i lokali mieszkalnych; nabytych lub wytworzonych przed 1 stycznia 2022 r. Zatem stanowisko fiskusa jest słuszne. Co do niekonstytucyjności samej nowelizacji to jak podkreślił WSA nie ma możliwości stwierdzenia jej w indywidualnej interpretacji. Fiskus nie ma bowiem kompetencji do badania zgodności prawa podatkowego z Konstytucją. Jak zaznaczył sąd nie może odmówić nawet zastosowania przepisu, o którego niekonstytucyjności orzekł Trybunał, ale jednocześnie odroczył utratę jego mocy. Kompetencji takiej fiskusowi nie można przyznać w drodze wyroku sądu administracyjnego. Dopóki więc przepis prawa podatkowego nie utraci mocy obowiązującej, musi być stosowany przez urzędników skarbówki.

Nie! Wola i prawo ustawodawcy

Ostatecznie przegraną skarżącej przypieczętował NSA. Zgodził się co prawda, że orzecznictwo odnosiło się do elementu ochrony prawa nabytych, ale w tej sprawie go nie dostrzegł. Jak tłumaczyła sędzia NSA Małgorzata Wolf-Kalamala w spornym przypadku chodzi o systemową, całościową zmianą dokonaną przez polskiego ustawodawcę. Zmiana została wprowadzona ustawą i spełnia konstytucyjne wymogi m.in. zasady legalizmu. 

Zdaniem sądu podatnik zawsze musi liczyć się z tym, że zmiana warunków społecznych czy gospodarczych może zaowocować zmianą przepisów. NSA nie kwestionował, że dla skarżącej opodatkowanie najmu według zasad ogólnych było korzystne. Niemniej ustawodawca opatrzył się problemów z powszechnym opodatkowaniem najmu i postanowił zmienić zasady.  

NSA nie miał też wątpliwości, że fiskus nie mógł podważyć konstytucyjności spornych przepisów, bo działa w granicach i na podstawie obowiązującego prawa. Sąd oczywiście może spojrzeć na problem szerzej m.in. przez pryzmat konstytucyjnej sprawiedliwości podatkowej. Jednak NSA nie zauważył, żeby w tym przypadku do tero rodzaju naruszeń doszło. Wyrok jest prawomocny.

Sygn. akt: II FSK 119/23.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Krzysztof J. Musiał, doradca podatkowy, partner w kancelarii Musiał i Partnerzy

Niestety NSA doszedł do przekonania, że skoro nowelizacja opodatkowania najmu została od 1 stycznia 2022 r. wprowadzona ustawą, a podatnicy muszą się liczyć ze zmianą uwarunkowań społecznych i gospodarczych, to nie mogą powoływać się na prawa nabyte. Pogląd ten zaskakuje, bo wprost uderza w zasady konstytucyjne. Zgodnie z określonością ustawą opodatkowaniu PIT podlega dochód. W związku z tym podatnik ma obowiązek płacenia podatku od dochodu, nie zaś przychodu, chyba że sam zdecyduje inaczej. Ponadto, w świetle prawa międzynarodowego mienie podlega ochronie i można być go pozbawionym za stosownym odszkodowaniem. W momencie nabycia mieszkania, przed uchwaleniem przepisów o zakazie amortyzacji, podatnik nabył prawo podmiotowe do rozliczania kosztów. Odmawianie go teraz przez państwo to naruszenie norm międzynarodowych, które należy stosować przed polską ustawą.

 Wynika z niego jasno: wynajmujący nie mają co liczyć na to, że ochroni ich konstytucja i uda im się dokończyć rozpoczętą amortyzację nieruchomości, która od 2023 r. została już ostatecznie skasowana przez ustawodawcę. 

Prawa nabyte?!

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Konsumenci
Jest nowy wyrok TSUE w polskiej sprawie. Upraszcza procesy frankowiczów
Materiał Promocyjny
Zwinny, wyrazisty i dynamiczny. SUV, który bryluje na europejskich salonach
Prawo karne
Marian Banaś składa doniesienie do prokuratury na Elżbietę Witek
Prawo dla Ciebie
Od dzisiaj możemy obniżyć rachunek za prąd. Trzeba spełnić jeden warunek
Prawo karne
Jest wyrok Sądu Najwyższego ws. symulacji zabójstwa abp. Jędraszewskiego
Materiał Promocyjny
THE FUTURE OF FINANCE
Praca, Emerytury i renty
Ogłoszono listę 10 najbogatszych emerytów w Polsce
Materiał Promocyjny
Nowe finansowanie dla transportu miejskiego w Polsce Wschodniej