Nowe zasady opodatkowania najmu. Precedensowy wyrok NSA

Zmiany w opodatkowaniu najmu i pozbawienie wynajmujących mieszkania czy domy możliwości dokończenia ich amortyzacji nie naruszało konstytucyjnych zasad. W czwartek Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał precedensowy wyrok w sprawie nowych zasad opodatkowania najmu.

Publikacja: 13.07.2023 13:55

Nowe zasady opodatkowania najmu. Precedensowy wyrok NSA

Foto: Adobe Stock

 Wynika z niego jasno: wynajmujący nie mają co liczyć na to, że ochroni ich konstytucja i uda im się dokończyć rozpoczętą amortyzację nieruchomości, która od 2023 r. została już ostatecznie skasowana przez ustawodawcę. 

Prawa nabyte?!

Sprawa dotyczyła właścicielki kilku mieszkań na wynajem. We wniosku o interpretację wyjaśniła, że do końca 2021 r. zyski z nich są opodatkowane na zasadach ogólnych, czyli PIT jest opłacany według skali podatkowej.

Czytaj więcej

Nieruchomości mieszkalne nie są już amortyzowane

Kobieta zauważyła, że wszystkie mieszkania w latach 2005-2020 wprowadziła do ewidencji środków trwałych i zgodnie z przepisami o PIT dokonuje ich amortyzacji. Z wniosku wynikało, że podatniczka od 1 stycznia 2022 r. poszerzyła swoją dotychczasową działalność gospodarczą o najem. Była przekonana, że - pomimo zmian w zasadach opodatkowania najmu - w 2023 r. i w latach następnych będzie miała w dalszym ciągu możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od mieszkań wprowadzonych już do ewidencji, rozliczając je jako dochód z działalności według liniowej stawki PIT.

Oczywiście podatniczce nie umknęło, że ustawodawca postanowił zmienić regulacje dotyczące opodatkowania najmu. W konsekwencji czego podatnicy mieli możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych m.in. od mieszkań nie dłużej niż do 31 grudnia 2022 r. Jednak w jej ocenie zmian nie można interpretować w oderwaniu od Konstytucji RP, zwłaszcza zasady ochrony praw nabytych i ochrony interesów w toku. A w ocenie podatniczki w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika z nich zakaz stanowienia przepisów arbitralnie odbierających lub ograniczających prawa podmiotowe występującym w obrocie prawnym.

Kobieta tłumaczyła, że decydując się na dokonanie inwestycji w nieruchomości, które następnie miała wynajmować oraz wprowadzić do ewidencji środków trwałych i dokonywać odpisów amortyzacyjnych zakładała realizowanie ich w dłuższej perspektywie czasu. Ustawodawca zaskoczył ją i innych podatników, bo arbitralnie zmienił te zasady. Niemniej w ocenie wynajmującej ze względów konstytucyjnych nowe reguły powinny mieć zastosowanie wyłącznie do tych lokali mieszkalnych, które zostały nabyte lub wytworzone od 1 stycznia 2022 r.

Fiskus takiej możliwości nie wdział. Stwierdził, że kontrola norm - abstrakcyjna i konkretna - której istota polega na orzekaniu o hierarchicznej zgodności aktów prawa niższego rzędu z wyższego rzędu i na eliminowaniu ich z systemu obowiązującego prawa należy do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Fiskus przy interpretacji musi zaś kierować się obowiązującym prawem. A skoro tak, to od 2023 r. podatniczka nie będzie mogła już zaliczać do kosztów odpisów amortyzacyjnych od mieszkań wprowadzonych do ewidencji w latach 2005-2020 r.

Tak samo uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi. Przypomniał, że w związku ze zmianą przepisów wynajmujący na podstawie przepisu przejściowego, mogli jeszcze do końca 2022 r. zaliczać do kosztów odpisy amortyzacyjne od budynków i lokali mieszkalnych; nabytych lub wytworzonych przed 1 stycznia 2022 r. Zatem stanowisko fiskusa jest słuszne. Co do niekonstytucyjności samej nowelizacji to jak podkreślił WSA nie ma możliwości stwierdzenia jej w indywidualnej interpretacji. Fiskus nie ma bowiem kompetencji do badania zgodności prawa podatkowego z Konstytucją. Jak zaznaczył sąd nie może odmówić nawet zastosowania przepisu, o którego niekonstytucyjności orzekł Trybunał, ale jednocześnie odroczył utratę jego mocy. Kompetencji takiej fiskusowi nie można przyznać w drodze wyroku sądu administracyjnego. Dopóki więc przepis prawa podatkowego nie utraci mocy obowiązującej, musi być stosowany przez urzędników skarbówki.

Nie! Wola i prawo ustawodawcy

Ostatecznie przegraną skarżącej przypieczętował NSA. Zgodził się co prawda, że orzecznictwo odnosiło się do elementu ochrony prawa nabytych, ale w tej sprawie go nie dostrzegł. Jak tłumaczyła sędzia NSA Małgorzata Wolf-Kalamala w spornym przypadku chodzi o systemową, całościową zmianą dokonaną przez polskiego ustawodawcę. Zmiana została wprowadzona ustawą i spełnia konstytucyjne wymogi m.in. zasady legalizmu. 

Zdaniem sądu podatnik zawsze musi liczyć się z tym, że zmiana warunków społecznych czy gospodarczych może zaowocować zmianą przepisów. NSA nie kwestionował, że dla skarżącej opodatkowanie najmu według zasad ogólnych było korzystne. Niemniej ustawodawca opatrzył się problemów z powszechnym opodatkowaniem najmu i postanowił zmienić zasady.  

NSA nie miał też wątpliwości, że fiskus nie mógł podważyć konstytucyjności spornych przepisów, bo działa w granicach i na podstawie obowiązującego prawa. Sąd oczywiście może spojrzeć na problem szerzej m.in. przez pryzmat konstytucyjnej sprawiedliwości podatkowej. Jednak NSA nie zauważył, żeby w tym przypadku do tero rodzaju naruszeń doszło. Wyrok jest prawomocny.

Sygn. akt: II FSK 119/23.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Krzysztof J. Musiał, doradca podatkowy, partner w kancelarii Musiał i Partnerzy

Niestety NSA doszedł do przekonania, że skoro nowelizacja opodatkowania najmu została od 1 stycznia 2022 r. wprowadzona ustawą, a podatnicy muszą się liczyć ze zmianą uwarunkowań społecznych i gospodarczych, to nie mogą powoływać się na prawa nabyte. Pogląd ten zaskakuje, bo wprost uderza w zasady konstytucyjne. Zgodnie z określonością ustawą opodatkowaniu PIT podlega dochód. W związku z tym podatnik ma obowiązek płacenia podatku od dochodu, nie zaś przychodu, chyba że sam zdecyduje inaczej. Ponadto, w świetle prawa międzynarodowego mienie podlega ochronie i można być go pozbawionym za stosownym odszkodowaniem. W momencie nabycia mieszkania, przed uchwaleniem przepisów o zakazie amortyzacji, podatnik nabył prawo podmiotowe do rozliczania kosztów. Odmawianie go teraz przez państwo to naruszenie norm międzynarodowych, które należy stosować przed polską ustawą.

 Wynika z niego jasno: wynajmujący nie mają co liczyć na to, że ochroni ich konstytucja i uda im się dokończyć rozpoczętą amortyzację nieruchomości, która od 2023 r. została już ostatecznie skasowana przez ustawodawcę. 

Prawa nabyte?!

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Sądy i trybunały
Sędzia Michał Laskowski: Tomasz Szmydt minął się z powołaniem