Zgodnie z zawartą w ordynacji podatkowej zasadą, odsetek za zwłokę od zaległości w opłacaniu podatków nie nalicza się za okresy postępowań mających na celu określenie tych zaległości, przedłużających się ponad określone w przepisach terminy.
Ordynacja podatkowa daje bowiem organom podatkowym określony czas na przeprowadzenie postępowania, w wyniku którego określona zostaje wysokość zaległości podatkowej, od której z kolei naliczane są odsetki za zwłokę. Jeżeli postępowanie przedłuża się ponad te terminy, ordynacja podatkowa przewiduje wyłączenie naliczania odsetek.
W praktyce terminy te, szczególnie w przypadku bardziej skomplikowanych postępowań podatkowych, notorycznie nie są przez organy dotrzymywane. Następuje to z różnych przyczyn, wśród których jedną z najistotniejszych jest to, że rozstrzygnięcie bardziej złożonej sprawy podatkowej wymaga zwykle zebrania i analizy dużej ilości informacji i materiałów, a niekiedy także prowadzenia czasochłonnego postępowania dowodowego, do którego wnikliwego przeprowadzenia we współdziałaniu z podatnikiem zobowiązane są organy.
Przyczyny niezależne, czyli jakie
Niezależnie jednak od przyczyn przedłużania się postępowań, zgodnie z regułą zawartą w przepisach ordynacji podatkowej podatnik nie powinien być obciążany odsetkami za zwłokę naliczanymi za okresy przedłużonego postępowania, za którego sprawne i terminowe przeprowadzenie odpowiedzialność spoczywa z zasady na organach podatkowych.Ta z pozoru prosta i intuicyjna zasada w praktyce doznaje jednak bardzo istotnych ograniczeń w jej stosowaniu. Ordynacja podatkowa przewiduje bowiem od niej wyjątek. Przepisów wyłączających naliczanie odsetek za okres postępowań niezakańczanych w terminie nie stosuje się, jeżeli do opóźnienia w wydaniu decyzji przyczyniła się strona postępowania lub jeżeli opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od organu.
Niestety, sposób, w jaki w praktyce funkcjonowania organów podatkowych oraz w orzecznictwie sądów administracyjnych interpretowany jest powyższy wyjątek, powoduje, że staje się on w istocie regułą, a do rzadkości należą sytuacje, w których organy podatkowe akceptują brak zapłaty przez podatnika odsetek za zwłokę za okres postępowania niezakończonego w terminie.
